Palestijnse functionarissen zeggen dat de staakt-het-vuren-gesprekken in Gaza op het punt staan te mislukken.

Onderhandelingen tussen Israël en Hamas in Qatar over een nieuw staakt-het-vuren in Gaza en de vrijlating van gijzelaars staan op het punt te mislukken, aldus Palestijnse functionarissen die bekend zijn met de details van de gesprekken.

Een hoge functionaris vertelde de BBC dat Israël deze week tijdens het bezoek van premier Benjamin Netanyahu aan Washington "tijd had gekocht" en het proces opzettelijk had vertraagd door een delegatie naar Doha te sturen zonder enige echte bevoegdheid om beslissingen te nemen over de belangrijkste twistpunten.

Deze maatregelen omvatten de terugtrekking van Israëlische troepen en de distributie van humanitaire hulp.

Voordat hij donderdag de VS verliet, hield Netanyahu een positieve toon aan en zei hij dat hij hoopte "binnen een paar dagen" een overeenkomst te sluiten.

Hij zei dat de voorgestelde deal inhoudt dat Hamas de helft van de twintig levende gijzelaars die nog steeds gevangen worden gehouden, vrijlaat en iets meer dan de helft van de dertig dode gijzelaars, tijdens een bestand dat 60 dagen zal duren.

Sinds afgelopen zondag hebben Israëlische en Hamas-onderhandelaars acht rondes van indirecte 'nabijheidsgesprekken' bijgewoond, in afzonderlijke gebouwen in Doha.

Ze werden georganiseerd door de premier van Qatar, Sheikh Mohammed bin Abdul Rahman Al Thani, en hoge Egyptische inlichtingendienstfunctionarissen. De Amerikaanse gezant Brett McGurk was erbij aanwezig.

De bemiddelaars hebben tientallen mondelinge en schriftelijke berichten doorgegeven tussen de Hamas-delegatie en de Israëlische delegatie, waarin militairen, veiligheidsfunctionarissen en politieke functionarissen zaten.

Maar vrijdagavond vertelden Palestijnse functionarissen die bekend zijn met de onderhandelingen aan de BBC dat deze op het punt stonden te mislukken, omdat de twee partijen diep verdeeld zijn over diverse twistpunten.

Volgens hen waren de meest recente gesprekken gericht op twee van die kwesties: het mechanisme voor de levering van humanitaire hulp in Gaza en de omvang van de Israëlische militaire terugtrekking.

Hamas heeft erop aangedrongen dat humanitaire hulp Gaza binnen moet komen en via VN-organisaties en internationale hulporganisaties moet worden gedistribueerd.

Israël daarentegen dringt erop aan dat de hulp wordt verdeeld via het controversiële, door Israël en de VS gesteunde mechanisme dat wordt beheerd door de Gaza Humanitarian Foundation (GHF).

Volgens de bemiddelaars die bij het proces betrokken zijn, is er beperkte vooruitgang geboekt bij het overbruggen van de verdeeldheid over deze kwestie. Een formele overeenkomst is echter nog niet bereikt.

Het tweede grote struikelblok betreft de omvang van de Israëlische terugtrekking.

Tijdens de vijfde ronde van de gesprekken zouden Israëlische onderhandelaars de bemiddelaars een schriftelijke boodschap hebben overhandigd waarin stond dat Israël een beperkte "bufferzone" in Gaza zou handhaven die tussen de 1 en 1,5 km (0,6 en 0,9 mijl) diep was.

Volgens een Palestijnse functionaris die bij minstens twee onderhandelingsrondes aanwezig was, beschouwde Hamas dit voorstel als een mogelijk startpunt voor een compromis.

Toen Hamas echter een kaart opvroeg en ontving met daarop de door Israël voorgestelde terugtrekkingszones, sprak het document de eerdere boodschap tegen en toonde het veel dieper gelegen militaire posities. De kaart zou bufferzones aangeven die in bepaalde gebieden tot wel 3 km (1,8 mijl) diep waren en bevestigde de voortdurende Israëlische aanwezigheid in uitgestrekte gebieden.

Ze bestreken de gehele zuidelijke stad Rafah, 85% van het dorp Khuzaa ten oosten van Khan Younis, aanzienlijke delen van de noordelijke steden Beit Lahia en Beit Hanoun, en oostelijke wijken van Gaza-stad, zoals Tuffah, Shejaiya en Zeitoun.

Hamas-functionarissen zagen de kaart als een kwaadwillende manoeuvre van Israël, waardoor het vertrouwen tussen de partijen verder werd ondermijnd.

Palestijnse functionarissen beschuldigen de Israëlische delegatie ervan dat zij opzettelijk de voortgang heeft vertraagd om een positieve diplomatieke omgeving te creëren voor het recente bezoek van de Israëlische premier aan Washington.

"Ze hebben deze gesprekken nooit serieus genomen", vertelde een hoge Palestijnse onderhandelaar aan de BBC. "Ze gebruikten deze rondes om tijd te rekken en een vals beeld van vooruitgang te creëren."

De functionaris beweerde ook dat Israël een langetermijnstrategie van gedwongen verplaatsing nastreeft, onder het mom van humanitaire planning.

Hij beweerde dat het plan van de Israëlische minister van Defensie, Israel Katz, om Palestijnen te verplaatsen naar een 'humanitaire stad' in Rafah onderdeel was van een bredere poging om ze permanent te verplaatsen.

"Het doel van het concentreren van burgers nabij de Egyptische grens is om de weg vrij te maken voor hun verdrijving, hetzij via de grensovergang Rafah naar Egypte, hetzij via de zee", aldus de functionaris.

Maandag informeerde Katz Israëlische verslaggevers dat hij het leger opdracht had gegeven een plan voor te bereiden voor een nieuw kamp in Rafah. Dit kamp zou in eerste instantie ongeveer 600.000 Palestijnen huisvesten, en uiteindelijk de hele bevolking van 2,1 miljoen.

Volgens het plan zouden de Palestijnen door Israëlische troepen aan een veiligheidscontrole worden onderworpen voordat ze het gebied mochten binnenkomen en niet meer mochten vertrekken.

Critici uit binnen- en buitenland hebben het voorstel veroordeeld. Mensenrechtengroepen, academici en juristen noemen het een blauwdruk voor een 'concentratiekamp'.

Nu de gesprekken op een cruciaal punt zijn beland, roept de Palestijnse kant de VS op om krachtiger in te grijpen en druk uit te oefenen op Israël om zinvolle concessies te doen.

Zonder een dergelijke interventie, waarschuwen bemiddelaars, kunnen de Doha-onderhandelingen volledig mislukken.

Dat scenario zou de regionale inspanningen om een duurzaam staakt-het-vuren te bereiken en een grotere humanitaire catastrofe in Gaza te voorkomen, nog verder compliceren.

Diplomaten in Doha zeggen dat er nog steeds weinig ruimte is voor een compromis, maar dat de situatie fragiel blijft.

"Dit proces hangt aan een zijden draadje", zei een regionale functionaris. "Als er niet snel en drastisch iets verandert, stevenen we mogelijk af op een ineenstorting."

Het Israëlische leger lanceerde een campagne in Gaza als reactie op de door Hamas geleide aanval op Zuid-Israël op 7 oktober 2023, waarbij ongeveer 1.200 mensen omkwamen en 251 anderen gegijzeld werden.

Volgens het door Hamas geleide ministerie van Volksgezondheid in Gaza zijn er sindsdien minstens 57.823 mensen omgekomen.