Het is een bekend feit dat
Benjamin Netanyahu een
enorme fan is van Winston Churchill – de sigaren, de oorlogshouding, de mythe van de ijzersterke staatsman tegen een ineenstortende wereld. Netanyahu heeft zich lange tijd gemodelleerd naar de Britse bulldog en zag in Churchill een weerspiegeling van zijn eigen zelfbeeld: strijdlustig, uitdagend, onmisbaar. Maar Churchill vocht tegen Hitler. Netanyahu, zoals een vernietigend onderzoek van de New York Times onthult, vocht tegen iets veel alledaagser – zijn eigen politieke ondergang. Het portret dat uit dit onderzoek naar voren komt, is niet dat van een oorlogsleider die met tegenzin in een conflict werd gestort, maar van een politieke operator die de oorlog verlengde, vredesbesprekingen saboteerde, wapenstilstanden ontspoorde, staatsarchieven manipuleerde en democratische controles ontmantelde – allemaal om aan de macht te blijven.
Er was een moment — kort, stil en bewust niet vastgelegd — in april 2024 waarop Benjamin Netanyahu bijna een einde maakte aan de oorlog in Gaza.
De gijzelingsonderhandelingen waren gevorderd. Een Israëlische gezant was naar Caïro gestuurd. Egypte en Qatar hadden bemiddeld voor een bestand van zes weken. Saoedi-Arabië had zelfs de deur naar normalisatie opengezet. Kroonprins Mohammed bin Salman zou tegen de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan hebben gezegd: "Laten we hier een einde aan maken", als Israël de oorlog zou beëindigen en zou overgaan op een tweestatenoplossing.
Maar Netanyahu aarzelde. Tijdens een kabinetsvergadering in Kirya, het complex van het Israëlische ministerie van Defensie, kreeg minister van Financiën Bezalel Smotrich lucht van de deal. "Kom hiermee," waarschuwde hij, "en je hebt geen regering meer." Netanyahu gaf het op. In het openbaar ontkende hij dat het staakt-het-vuren überhaupt bestond. In besloten kring fluisterde hij tegen zijn medewerkers: "Presenteer het plan niet." Het was het moment waarop een nationaal trauma – het bloedbad van 7 oktober, het grootste verlies aan Joodse levens op één dag sinds de Holocaust – begon te veranderen in iets duisterders: een schild voor politieke overleving.
Lees:
De grootste winnaars en verliezers van de oorlog in het Midden-Oosten Medio 2024 zat Netanyahu politiek in het nauw. Peilingen wezen op een ineenstorting van Likoed. Zijn corruptieproces dreigde. De procureur-generaal onderzocht zijn assistenten. De Shin Bet, de Israëlische binnenlandse veiligheidsdienst, was rond 7 oktober een onderzoek naar onregelmatigheden gestart. De eenheidsregering, tijdelijk gesteund door Benny Gantz en zijn partij Nationale Eenheid, stond op losse schroeven. De oorlog in Gaza – rauw, bruut en emotioneel verwoestend – bood een politieke reddingslijn.
Telkens wanneer een staakt-het-vuren naderde, verzette Netanyahu de doelpalen. Een veelbelovende top in Rome in juli 2024 mislukte nadat hij op het laatste moment zes eisen had gesteld, waaronder permanente Israëlische controle over de Philadelphi-corridor tussen Gaza en Egypte – een bekende rode lijn van Hamas. De onderhandelaars waren verbijsterd. Een bestand dat de oorlog had kunnen beëindigen, viel in duigen.
In maart 2025 duurde een staakt-het-vuren minder dan 24 uur. Diezelfde week bood de extreemrechtse militant Itamar Ben-Gvir aan zich weer bij Netanyahu's coalitie aan te sluiten als de oorlog zou worden hervat. Netanyahu stemde toe. De begroting werd aangenomen. De bommen werden hervat.
Gedurende deze periode beweerden Amerikaanse functionarissen dat Netanyahu Israëlische ambtenaren had verboden om naoorlogse planning te bespreken – met name alles wat met het bestuur in Gaza te maken had. De reden? Zelfs praten over een Palestijns bestuur dreigde extreemrechtse bondgenoten zoals Smotrich en Ben Gvir van zich te vervreemden.
Het resultaat: de IDF opereerde in een lus. Israëlische troepen ruimden Khan Younis op. Daarna trokken ze zich terug. Daarna keerden ze terug. Daarna vertrokken ze weer. Een hoge Israëlische officier werd geciteerd en zei dat het "de eerste oorlog was die we voerden waarbij we niet wisten hoe winnen eruit zou zien."
In oktober 2023 waren Israëlische straaljagers 19 minuten verwijderd van een onthoofdingsaanval op de commandostructuur van Hezbollah in Beiroet. De aanval, naar verluidt goedgekeurd door de IDF en de Mossad, had het regionale conflict een nieuwe wending kunnen geven.
Maar Netanyahu hield even op.
Destijds was hij verwikkeld in onderhandelingen met Benny Gantz over een regering van nationale eenheid. Gantz' steun zou hem tijdelijk uitstel van extreemrechts opleveren – en mogelijk ook van vervolging. Een riskante aanval op Hezbollah, hoe militair gerechtvaardigd ook, had Gantz kunnen afschrikken. Uiteindelijk lieten radarbeelden zien dat wat Israëlische troepen voor Iraanse dronepiloten hielden, in werkelijkheid een zwerm vogels was. De aanval werd afgeblazen. Politieke afwegingen hadden het militaire momentum opnieuw overstemd.
Israël lanceerde 'Operatie Rising Lion' op 13 juni 2025 met een grootschalige preventieve lucht- en droneaanval. Zo'n 200 straaljagers en drones voerden aanvallen uit op 100 doelen in Iran, waaronder uraniumverrijkingslocaties in Natanz, raketfabrieken in Tabriz en nucleaire commandocentra nabij Teheran. De operatie werd gepland met steun van de inlichtingendiensten van de Mossad en de IDF.
In juni 2025 werd Netanyahu opnieuw geconfronteerd met een interne crisis. De ultraorthodoxe leider Moshe Gafni dreigde zijn steun in te trekken vanwege de omstreden hervormingen van de dienstplicht, waardoor de fragiele coalitie op de rand van de afgrond balanceerde.
Netanyahu's antwoord was escalatie.
Hij gaf toestemming voor Israëls meest ambitieuze militaire operatie in decennia: Operatie Rising Lion, een grootschalige, meervoudige aanval op de Iraanse nucleaire infrastructuur. Meer dan 100 doelen werden aangevallen met stealth-bommenwerpers, rondhangende drones en cyberaanvallen. De Israëlische inlichtingendienst beweerde dat de operatie het Iraanse nucleaire programma met "twee tot drie jaar" had uitgesteld.
Maar terwijl het militaire doel Teheran was, lag het politieke doelwit veel dichterbij: Jeruzalem.
Enkele dagen voor de aanval informeerde Netanyahu Gafni onder het voorwendsel van militaire geheimhouding. De impliciete boodschap was duidelijk: dit was niet het moment om de regering omver te werpen. Gafni stelde zijn opstand uit. De coalitie hield stand. Netanyahu overleefde.
Na afloop nomineerde Netanyahu, in een even theatraal als symbolisch gebaar,
Donald Trump voor de Nobelprijs voor de Vrede , verwijzend naar zijn "onwrikbare steun" aan Israël tijdens de Gaza-oorlog en de aanvallen op Iran. Trump had de operatie in besloten kring gesteund en Netanyahu's leiderschap publiekelijk geprezen. Het was een moment van wederzijdse politieke erkenning – een band uit oorlogstijd, herschreven als vredesbemiddeling.
Lees:
Hoe Israëls meesterschap in precisieaanvallen het Iraanse nucleaire programma vernietigde 
De Israëlische premier Netanyahu lanceert een aanval van de 'Rising Lion' tegen Iran, zijn briefje bij de Westelijke Muur luidt: "... Een leeuw heft zichzelf op"
Terwijl de oorlog voortduurde en de wereldwijde druk vanwege burgerdoden en mislukte gijzelingen toenam, richtte Netanyahu zich op informatiecontrole.
Zijn woordvoerder, Eli Feldstein, lekte een vertrouwelijk Hamas-memo naar de Duitse tabloid Bild. In het memo werd beweerd dat de anti-oorlogsprotesten in westerse hoofdsteden deel uitmaakten van een Hamas-propagandacampagne. Netanyahu citeerde het artikel tijdens een kabinetsvergadering: "We worden gemanipuleerd." Tegelijkertijd werden er pogingen gedaan om Israëls eigen officiële gegevens te manipuleren. Volgens gerechtelijke documenten gaf stafchef Tzachi Braverman opdracht om de telefoongegevens van Netanyahu van 7 oktober te manipuleren. Zijn eerste opgenomen gesprek werd verplaatst van 6:40 uur naar 6:29 uur. Het doel was om de premier daadkrachtiger te laten lijken. Vergaderingen werden verplaatst naar niet-geregistreerde ruimtes. Generaals werden gefouilleerd op verborgen apparaten. Zelfs IDF-stafchef Herzi Halevi bleef niet gespaard.
In maart 2025 stemde Netanyahu's kabinet ervoor om Shin Bet-directeur Ronen Bar te ontslaan, ondanks het feit dat Bar actief onderzoek deed naar de binnenste kring van Netanyahu.
Procureur-generaal Gali Baharav-Miara noemde de maatregel illegaal. Netanyahu reageerde door een motie van wantrouwen te steunen om ook haar af te zetten. Vervolgens, gebruikmakend van de eenheid tijdens de oorlog, hervatte hij de gerechtelijke hervormingen die eerder massaprotesten hadden uitgelokt.
Instellingen die ooit de macht van Netanyahu controleerden, werden nu stelselmatig ontmanteld.
Medio 2025 had de humanitaire crisis in Gaza apocalyptische proporties aangenomen. Meer dan 55.000 Palestijnen waren omgekomen, onder wie meer dan 10.000 kinderen, en bijna 90 procent van de bevolking was ontheemd, terwijl de hongersnood zich in het noorden verspreidde en het aantal sterfgevallen door hongersnood toenam. Hulpleveringen werden routinematig geblokkeerd of vertraagd, terwijl ziekten zich verspreidden in de overvolle opvangcentra. Diplomatiek gezien werd Israël geconfronteerd met een groeiend isolement: het Internationaal Strafhof vaardigde arrestatiebevelen uit tegen zowel Israëlische als Hamas-leiders, het Internationaal Gerechtshof bleef beraadslagen over aanklachten van genocide en de VS en de EU intensiveerden de oproepen tot een permanent staakt-het-vuren. Saoedi-Arabië schortte de normalisatiegesprekken op en zelfs de VAE zweeg. Maar paradoxaal genoeg hielp dit alles Netanyahu.
Wat zijn ondergang had moeten worden – een catastrofale inlichtingenfalen, internationale veroordeling en een toenemend aantal burgerslachtoffers – werd in plaats daarvan zijn politieke wederopstanding. Hij overleefde rivalen, verzwakte instellingen en heroverde de controle over de rechterlijke macht en de veiligheidsdiensten, terwijl hij zijn achterban ervan overtuigde dat alleen hij Israël kon beschermen. Tegen juli 2025 lieten de peilingen een herstel zien: Likoed had zich gestabiliseerd, Gantz had zich teruggetrokken uit de noodregering, de begroting was aangenomen en de coalitie hield stand. Netanyahu gaat 2026 niet in als een in het nauw gedreven verdachte, maar als koploper voor herverkiezing. Toch is de geschiedenis een onverbiddelijke rechter. Churchill leidde Groot-Brittannië door zijn donkerste uur, om vervolgens de verkiezingen van 1945 met een aardverschuiving te verliezen. Oorlog doet mannen onmisbaar lijken. Vrede herinnert mensen eraan dat ze andere keuzes hebben. Netanyahu heeft de oorlog misschien overleefd – maar overleven, zoals elke Churchill weet, is niet hetzelfde als een overwinning.
