Antiracisme | Onderzoek: Een op de zes mensen protesteerde tegen racisme

Steeds meer mensen in Duitsland nemen publiekelijk stelling tegen racisme. Volgens het recente rapport "Committed to Racism: Potential and Practice in Germany" van de National Discrimination and Racism Monitor (NaDiRa) is het aandeel van degenen die aan dergelijke protesten deelnamen binnen een jaar verviervoudigd. Terwijl in 2023 slechts vier procent van de respondenten aangaf deel te hebben genomen aan protesten, was dit percentage medio 2024 gestegen tot 17 procent. Volgens de auteurs van het onderzoek zijn de cijfers representatief en gebaseerd op enquêtes die het NaDiRa-panel in 2023 en 2024 heeft gehouden, met meer dan 3400 deelnemers.

De belangrijkste aanjagers van deze ontwikkeling waren de grote protesten voor democratie naar aanleiding van Correctiv's onderzoek naar "remigratieplannen" van rechtsextremisten en AfD-politici : 84 procent van degenen die protesteerden tegen racisme gaf aan in de eerste helft van 2024 te hebben deelgenomen aan een van de demonstraties tegen rechtsextremisme. Tae Jun Kim, hoofd van het NaDiRa-panel bij het Dezim Instituut en medeauteur van de studie, benadrukte echter tegenover "nd": "De veranderingen in betrokkenheid kunnen niet uitsluitend worden toegeschreven aan de grote demonstraties, maar weerspiegelen ook een bredere maatschappelijke trend."

Ondanks de toename is het potentieel van antiracistische betrokkenheid nog lang niet uitgeput. 40 procent van de respondenten kan zich deelname aan een demonstratie in principe wel voorstellen. De verschillen zijn nog groter bij andere vormen van betrokkenheid, zoals online petities (42 procent potentieel, 11 procent daadwerkelijk), donaties (34 procent potentieel, 5 procent daadwerkelijk) en vrijwilligerswerk (35 procent potentieel, 3 procent daadwerkelijk).

"Wat ons echter interessant lijkt, is de potentiële beweging: we zien dat antiracistische betrokkenheid geactiveerd kan worden", zegt Kim. "Velen die zich alleen maar konden voorstellen om in 2023 betrokken te raken, werden in 2024 actief." De onderzoeker concludeert: "Antiracistische betrokkenheid in Duitsland is geen statisch fenomeen, maar een enorm dynamische beweging."

De auteurs van het onderzoek onderzochten ook gedetailleerder wat mensen kenmerkt die zich inzetten voor de strijd tegen racisme. Ze ontdekten dat mensen die zichzelf als links beschouwen, een hogere opleiding hebben of immigrantenvrienden hebben, vaker deelnemen. Of ze zelf racisme hebben ervaren, speelt een ondergeschikte rol in hun betrokkenheid. Een Dezim-enquête uit 2024 toonde aan dat zowel mensen met als zonder eigen ervaringen met racisme vaker deelnemen aan protesten als ze over de racistische ervaringen van anderen horen.

Maar de straat op gaan tegen rechtsextremisme is één ding, maar permanent betrokken raken bij een sociale beweging is een ander verhaal. Heeft de toename van het aantal demonstranten ook geleid tot een consolidatie van het maatschappelijk werk? "Onze data laten slechts een minimale toename zien van vrijwilligerswerk in antiracistische organisaties. We kunnen geen kwantitatief bewijs leveren voor een duidelijke trend in de loop der tijd", zegt Kim. "Wat we wel zien, is dat de bereidheid om in de toekomst vrijwilligerswerk te doen licht is toegenomen, vergelijkbaar met andere vormen van antiracistische betrokkenheid." Dit suggereert dat er nog steeds volop ruimte is voor vrijwilligerswerk bij antiracistische organisaties.