Araştırma, Alzheimer'ın dört farklı şekilde başlayabileceğini öne sürüyor

Alzheimer'ı semptomlar kötüleşmeden önce tespit etmek her zaman tıbbın en büyük zorluklarından biri olmuştur. Şimdi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Kaliforniya Üniversitesi, Los Angeles'taki (UCLA) araştırmacılar tarafından yapılan bir çalışma, hastalığın gelişimine yol açabilecek dört farklı yolu belirleyerek bu konuya yeni bir ışık tutuyor.

Temmuz ayında eBioMedicine dergisinde yayınlanan araştırma, 7.000 hastaya ait 25.000'den fazla tıbbi kaydı analiz etti ve Alzheimer hastalığının tek bir faktörden değil, zaman içinde biriken farklı ve karmaşık ilerlemelerden kaynaklandığını ortaya koydu. Haritalanan seyirler arasında ruh sağlığı bozuklukları, ensefalopatiler, hafif bilişsel bozukluklar ve damar hastalıkları yer alıyor.

Uzmanlara göre, bu yolların anlaşılması, erken tanıyı iyileştirmek ve daha etkili tedaviler sunmak için çok önemli olabilir, çünkü mevcut tedaviler hastalığın erken evrelerinde daha iyi sonuç veriyor.

Bu yollar izole değil, aynı bulmacanın parçaları gibi ardışıktır; beyinde protein yumakları oluşturmak üzere bir araya gelirler ve sonunda organın işlevsel yeteneklerini kaybetmesine yol açarlar.

Makalenin başyazarı UCLA nöroloğu Mingzhou Fu, bir basın bülteninde, "Çok aşamalı seyirlerin, tekil rahatsızlıklara kıyasla Alzheimer hastalığı için daha büyük risk faktörlerine işaret edebileceğini bulduk. Bu seyirleri anlamak, erken teşhis ve önleme yaklaşımımızı kökten değiştirebilir," dedi.

Çalışma ayrıca, çoğu faktörün belirli bir sırayla ortaya çıktığını ve bu durumun, bir domino taşının diğerini itmesi gibi, ardışık etkilerini vurguladığını buldu. Örneğin, çalışmada, tanı ilerlemelerinin yaklaşık %26'sında hipertansiyon, depresif ataklar ve bilişsel bozukluklardan önce ortaya çıkmıştı, ancak araştırmacılar, farklı popülasyonların Alzheimer'a giden farklı yollara karşı daha savunmasız göründüğünü vurguluyor.

Goiânia'daki Einstein Hastanesi Israelita'daki (GO) Hafıza Mükemmeliyet Merkezi (NEMO) koordinatörü nörolog Iron Dangoni Filho'ya göre hastalığa yol açan dört yol fikri, beynin risk faktörleri karşısında Alzheimer'a karşı savunma hatlarını nasıl kaybettiğini anlamamızı sağlayabilir.

"Bu yollar entegre bir şekilde çalışır. Örneğin, bir hasta psikiyatrik yolun bir parçası olan uzun süreli depresyona sahip olabilir ve aynı zamanda hipertansiyon veya bir damarsal sorundan da muzdarip olabilir. Aynı kişi ensefalopatik tarafta tekrarlayan intrakraniyal travma geçirmiş olabilir ve halihazırda işlevsel kayıp olmaksızın hafif unutkanlık evresinde, yani bilişsel yolda olabilir. Bu faktörler bir araya geldiğinde, Alzheimer demansı geliştirme riski önemli ölçüde artar," diye açıklıyor nörolog.

Aynı hastalığa giden dört yol

Psikiyatrik yol, nörotransmitterleri değiştiren ve beyin stresini artıran depresyon ve anksiyete bozukluklarını içerir. Bu süreç, iltihaplanmaya, hormonal dengesizliğe ve nöronal koruyucu faktörlerin azalmasına yol açarak demansın başlangıcını hızlandırır.

Ensefalopatik yol, spor, yaş ve hatta madde kullanımına bağlı olarak ortaya çıkabilen zehirlenme, enfeksiyonlar ve tekrarlayan travma gibi beyni yaygın olarak etkileyen durumları içerir. Belirtiler arasında dikkat eksikliği, düşünme yavaşlığı ve hafıza güçlükleri bulunur ve bunlar devam ederse Alzheimer'a yakalanma riskini artırır.

Vasküler yol, hipertansiyon, diyabet, yüksek kolesterol ve kalp hastalığını demansa bağlar. Dangoni Filho, "Bu durumlar beyne yeterli kan dolaşımını azaltır. Bu da yıllar içinde nöronlar arasındaki bağlantıları bozan küçük lezyonlara neden olur. Bu süreç hem Alzheimer'ı hızlandırabilir hem de onunla örtüşen bir vasküler demansa yol açabilir; bu da karma demansın, yani bilişsel gerilemeye yol açan birden fazla faktörün varlığının ana nedenlerinden biridir," diye vurguluyor.

Son aşama olan hafif bilişsel bozukluk, sağlıklı bir beyin ile bunama gelişen bir beyin arasındaki geçiş bölgesidir. Bu aşamada hasta, yaşına göre beklenenden daha fazla unutkanlık yaşar, ancak özerkliğini korur. Ancak nörolog, bu sürecin geri döndürülemez olmadığını ve zamanında müdahalelere iyi yanıt verdiğini vurgulamaktadır.

"Hafif bilişsel bozukluk teşhisi konmuş hastaları içeren PALA adlı 2012 tarihli Brezilya araştırmasında , vakaların %38'inde demans geliştiği, %38'inde iyileşme görüldüğü ve %24'ünde ise durumun stabil kaldığı tespit edildi. Bu, tedavi ve önlemenin demansa ilerlemeyi önleyebileceği fikrini güçlendiriyor," diye ekliyor doktor.

Nörolog, son olarak bu örüntülerin belirlenmesinin, ardışık tanı ve Alzheimer'ın başlangıcını öngören dikkatli klinik izlemeyi mümkün kılarak klinik uygulamaya doğrudan etki ettiğini vurguluyor.

Nörolog, bu dört yolun varlığı bilindiğinde, çoğu değiştirilebilir faktörler içerdiğinden erken önlemeye daha fazla önem verildiğini söylüyor. "Örneğin, bir hastanın kötü kontrol edilen hipertansiyonu, depresyon geçmişi ve erken bilişsel bozukluk belirtileri olduğunu tespit ettiğimizde, erken müdahale ararız. Bu, Alzheimer demansına ilerlemeyi geciktirmenin yanı sıra tedavi rehberliği, yaşam tarzı ve özel izleme ile yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlar," diye ekliyor Dangoni Filho.

Kaynak: Einstein Ajansı

Alzheimer'ın dört farklı evrede başlayabileceğini gösteren araştırma yazısı ilk olarak Agência Einstein'da yayınlandı.