Badanie: Dzieci rodziców bez wyższego wykształcenia są o 80% bardziej narażone na zaburzenia odżywiania

Badanie ALSPAC rozpoczęło się na początku lat 90. XX wieku w Avon w Anglii. Uczestnikami były dzieci, które przeżyły rok i dysponowały kompletnymi danymi dotyczącymi kluczowych wskaźników. Naukowcy obserwowali je przez prawie dwie dekady, rejestrując zmiany w ich stanie zdrowia w wieku 14, 16 i 18 lat.

W analizie uwzględniono poziom dochodów rodziny, zawód i wykształcenie rodziców, trudności finansowe (w skali od 0 do 15 punktów, gdzie wysoki wynik oznaczał wyraźniejszy brak środków finansowych), a także deprywację społeczną w miejscu zamieszkania. Objawy zaburzeń odżywiania określano za pomocą kwestionariuszy i obejmowały one niezadowolenie z własnego ciała, lęk o wagę i sylwetkę, a także przejawy behawioralne – objadanie się, restrykcyjne odżywianie (celowe ograniczanie spożycia pokarmu) oraz zachowania przeczyszczające.

Autorzy badania oddzielnie uwzględnili również inne możliwe czynniki. Na przykład, wyższy poziom wykształcenia rodziców może prowadzić do wyższych dochodów w późniejszym życiu. Ponadto, jeśli matka cierpiała na zaburzenia odżywiania w okresie dojrzewania, mogło to wpłynąć na jej wykształcenie i późniejszy status społeczny rodziny. Naukowcy wzięli również pod uwagę pochodzenie etniczne, ponieważ dzieci z mniejszości często napotykają dodatkowe bariery w dostępie do pomocy.

Wyniki pokazały, że młodzież z rodzin borykających się z problemami finansowymi istotnie częściej przejawiała negatywne nastawienie do własnego ciała oraz lęk związany z wyglądem. Nawet niewielkie pogorszenie sytuacji finansowej wiązało się ze wzrostem zaburzeń odżywiania: z każdym kolejnym punktem w skali trudności finansowych ryzyko wystąpienia zaburzeń odżywiania rosło średnio o 6%. Jednocześnie odnotowano niewielki, ale stały wzrost niektórych symptomów: niezadowolenia z własnego ciała (+0,22%) oraz obaw o wagę i sylwetkę (+0,02%).

Częstość występowania problemów rosła wraz z wiekiem. W wieku 14 lat objawy zaburzeń odżywiania odnotowano u 7,9% nastolatków, w wieku 16 lat – u 15,9%, a w wieku 18 lat – u 18,9%.

Badanie wykazało również różnice między statystykami klinicznymi a samoocenami nastolatków. Kliniki częściej odnotowują diagnozy u zamożniejszych pacjentów, podczas gdy objawy pozostają niezdiagnozowane u osób o niższym statusie materialnym. Autorzy zauważyli, że dzieci z ubogich rodzin rzadziej szukają pomocy lekarskiej, a specjaliści mogą bagatelizować objawy zaburzeń odżywiania u pacjentów z wysokim wskaźnikiem masy ciała (BMI), który częściej występuje w grupach wrażliwych społecznie.

Według Światowej Organizacji Zdrowia problem ma charakter globalny: co siódmy nastolatek na świecie zmaga się z zaburzeniami psychicznymi, a znaczna część tych schorzeń, w tym zaburzenia odżywiania, ujawnia się przed 18. rokiem życia. Obraz uzupełniają globalne statystyki dotyczące żywienia: według prognozy naukowców z Instytutu Pomiarów i Ewaluacji Zdrowia Uniwersytetu Waszyngtońskiego, do 2050 roku 746 milionów dzieci i nastolatków będzie miało nadwagę lub otyłość, a wraz z dorosłymi – 3,8 miliarda ludzi, co będzie stanowić 60% całej populacji planety.