Czy ludzki umysł może "podróżować w czasie"? Naukowcy badają to rzadkie i fascynujące zjawisko

Z jednej strony to musi być fascynujące, pamiętać dokładnie o wszystkim, co się przeżyło, z drugiej jednak może być nieco frustrujące, szczególnie w przypadku osób cierpiących na hipermnezję, które oprócz świadomości wspomnień, przeżywają je tak samo intensywnie, jak za pierwszym razem.

Naukowcy określają to schorzenie jako ponadprzeciętną autobiograficzną pamięć (HSAM) lub po prostu hitermnezję. Jak się okazuje, osoby, które cierpią na to schorzenie, oprócz tego, że dokładnie pamiętają zdarzenia z przeszłości i towarzyszące im emocje, są w stanie „przenieść się w przyszłość”, przewidując przyszłe zdarzenia.

- U tych osób, znanych jako hipermnezjacy, wspomnienia są starannie uporządkowane według dat. Niektórzy potrafią szczegółowo opisać, co robili 6 lipca 2002 roku, i ponownie przeżywać emocje i doznania z tamtego dnia – komentuje neuropsycholożka i główna autorka badania nad tym schorzeniem, Valentina La Corte z Uniwersytetu Paris Cité, cytowana na łamach ScienceAlert.com.

Ta nastolatka potrafi "przenosić się w czasie"

Po raz pierwszy zjawisko hipermnezji pojawiło się w 2006 roku i zostało opisane przez naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego, którzy zbadali przypadek Jill Price, nieustannie cierpiącej z powodu… wybitnej pamięci. Naukowcy odkryli wtedy jak zaawansowane funkcje ma ludzki mózg i rozpoczęli badania, by móc lepiej zrozumieć, a w późniejszym czasie wykorzystać zdobytą wiedzę. Na początku sierpnia tego roku w magazynie „Neurocase” zostały opublikowane kolejne badania naukowe, analizujące przypadek 17-letniej Francuzki, której tożsamość w celu naukowym została określona jako TL.

Nastolatka, już w wieku 8 lat zauważyła, że różni się od swoich rówieśników wybitną pamięcią. Jednak z racji bardzo nietypowych „objawów” jakie zgłaszała, nikt nie potraktował jej poważnie. Dopiero teraz, gdy praktycznie zaczęła wchodzić w dorosłość, jej przypadek stał się przedmiotem badań francuskich naukowców.

Neuropsycholożka Valentina La Corte z Uniwersytetu Paris Cité, wraz z zespołem badaczy z Institut du Cerveau, przeprowadziła na nastolatce test pamięci. TEMPau (mierzący odtwarzanie autobiograficznych wspomnień) oraz TEEAM (oceniający zdolność mentalnego „podróżowania” w przyszłość). Dziewczyna musiała przypomnieć sobie cztery bardzo osobiste wydarzenia z różnych okresów jej życia. TL osiągnęła wynik na najwyższym poziomie normy, podając bardzo szczegółowe fakty dotyczące wspomnień.

Biblioteka ze wspomnieniami

Jak podkreślają naukowcy, bardzo interesujący jest sam sposób w jaki „przechowuje wspomnienia” w mózgu. TL przedstawiła je w bardzo uporządkowanej formie białego pokoju przypominającego bibliotekę, gdzie każde wspomnienie ma swój regał i etykietkę z datą. Dzięki czemu, dużo łatwiej zapamiętywać jej szczegóły, fakty i emocje jakie towarzyszyły konkretnym wydarzeniom.

Choć jej pamięć jest imponująca, to z biegiem lat szczegółowość zaczyna się zatracać. W wynikach opublikowanych badań można przeczytać:

- TL potrafi rozróżniać dni z ostatniego miesiąca, miesiące z ostatnich dwóch lat, a w przypadku starszych wspomnień tylko lata.

Oprócz wymyślonego pokoju na wspomnienia, nastolatka ma też osobne „pomieszczenia” na specjalne wydarzenia. Negatywne wspomnienia trzyma w skrzyni obok pokoju, ale też ma osobny pokój na złe emocje czy problemy, które dzięki takiemu uporządkowaniu dużo łatwiej jej rozwiązywać.

Badacze podkreślają, że to nie tylko imponujące, w jaki sposób potrafi segregować i zarządzać wspomnieniami, ale też panować nad swoją przypadłością. Inne osoby, zmagające się z hipermnezją często deklarowały, że nie są w stanie zapanować nad gonitwą wspomnień, które pojawiają się nieustannie i automatycznie.

Gdy wspomnienia stają się koszmarem

Naukowcy szacują, że taki przypadków jak TL jest blisko setki. Oprócz wspomnianej Jill Price, od której tak naprawdę się to wszystko zaczęło, badacze przywołują przypadek Brada Williamsa, spikera radiowego z Wisconsin czy Boba Petrella, komika i scenarzysty, który w udzielonych wywiadach opowiadał o swojej dolegliwości, zaznaczając, że jest w stanie nad nią zapanować.

Takim „szczęściem” nie może się cieszyć Australijka Rebecca Sharock, dla której uporczywe wspomnienia są koszmarem. Kobieta pamięta nawet czas, gdy była niemowlęciem. To niejednokrotnie doprowadziło ją do epizodów depresyjnych i lęków, ponieważ z dużym trudem może zapanować nad kolejnymi falami wspomnień.

Hipermnezja - zaburzenie pracy mózgu czy wybitne zdolności?

Eksperci traktują hipermnezję jako nowe zjawisko, któremu należy poświęcić kolejne badania naukowe, by lepiej je zrozumieć. Szczegółowa analiza jednostki nie może świadczyć o ogóle, a „zdolności” TL mogą się różnić od tego, co przeżywają inne osoby dotknięte tym schorzeniem.

W tym momencie dokładnie nie wiadomo, co wywołuje hipermnezję. Czy faktycznie mogą to być zaburzenia pracy mózgu, a może specyficznie ukierunkowane cechy osobowości. Eksperci powołują się na to, że wśród udokumentowanych przypadków tego schorzenia są osoby, które analizują szczegóły, zwracają uwagę na detale, są pedantyczne i lubią wszystko mieć poukładane czy…zanotowane, dzięki czemu praca mózgu jest jeszcze bardziej intensywna, a czynności są wyuczone i uporządkowane.

Niemniej, jak podkreślają naukowcy, dzięki badaniom właśnie nad takimi przypadkami odkrywamy coraz więcej faktów dotyczących pracy mózgu. To może być docelowo pomocne w leczeniu chorób związanych z pamięcią jak i ze zwiększeniem wykorzystywania możliwości mózgu do innych celów. Nie tylko medycznych.