Zrównoważony rozwój | Nowe życie dla starych rzeczy

Centrum społecznościowe Aying, małej miejscowości w okolicach Monachium, znajduje się tuż obok ratusza, po przekątnej od wieży kościelnej. Duża sala na pierwszym piętrze tętni życiem w niedzielne popołudnie wczesnym latem. Podczas gdy kilku gości po lewej stronie delektuje się kawą i ciastem, po prawej trzech mężczyzn i kobieta zajęci są odkręcaniem urządzeń elektrycznych i skracaniem spodni. Thomas Wiedemann siedzi przy drzwiach i mówi: „Myślę, że to dobry pomysł, żeby naprawiać zepsute rzeczy, zamiast je wyrzucać”. 62-latek jest organizatorem organizowanej tu „Kawiarni Naprawczej”.

Wiedemann odbiera urządzenia do naprawy, dołącza do nich notatkę i kładzie je na stole za sobą. Kilka urządzeń czeka już na naprawę. Notatka nr 15: „Toster nie chce się zamknąć”. Notatka nr 8: „Odkurzacz, zepsuty włącznik”. Notatka nr 11: „Robot kuchenny zepsuty. Nie chce się zamknąć”. Każde uszkodzone urządzenie otrzymuje numer śledzenia i krótki opis problemu. Urządzenie wraz z notatką jest następnie odbierane przez specjalistów z Repair Café, przenoszone na stół warsztatowy i naprawiane.

Weźmy na przykład Jörga von Stypa. 59-letni inżynier elektryk majstruje przy starym telewizorze. Telewizor ma wbudowany odtwarzacz DVD, który się zacina. Von Styp zastanawia się przez chwilę. „Jestem trochę zdezorientowany” – mówi inżynier, marszcząc brwi.

Jest jednym z dwunastu wolontariuszy, którzy prowadzą Repair Café od dwóch lat. Niektórzy naprawiają rzeczy, inni parzą kawę i pieką ciasta. „Klienci” mogą korzystać z obu tych usług przy stolikach, czekając na naprawę swoich rzeczy – lub nie. W wydarzeniu w centrum społecznościowym, które odbywa się co trzy miesiące, uczestniczy od 20 do 30 osób.

Inżynier von Styp mieszka w tej społeczności; ożenił się z kobietą z rodziny rolniczej. A ponieważ zawsze lubił majsterkować, trafił do Repair Café. Telewizor i zepsuty odtwarzacz DVD, nad którymi obecnie pracuje, pochodzą z sieci dyskontów i mają około 15 lat. „Im starszy, tym lepszy” – mówi inżynier. Przynajmniej jeśli chodzi o naprawy. Bo w przypadku nowoczesnych urządzeń często nie jest to już możliwe.

Na liście kontrolnej dołączonej do telewizora można zaznaczyć trzy opcje: „Naprawa pomyślna”, „Nie do końca. Zalecenie?” i „Nie. Powód?”. Nie jest jeszcze jasne, jaki typ zostanie tu wpisany. W przeciwieństwie do rozgrzanego żelazka, którego używał wcześniej do prasowania tkanin. Tylko styki elektryczne były brudne. Po ich wyczyszczeniu żelazko znów działało.

Przy sąsiednim stoliku Carla Spindler siedzi przed swoją maszyną do szycia, którą przywiozła z domu, skracając spodnie. „Siedem centymetrów” – mówi, mierząc. Obok niej stoi pudełko z nicią i igłami. Spindler nie jest krawcową, ale proste szycie nie stanowi dla niej problemu. „Nauczyliśmy się obsługiwać maszynę do szycia w szkole” – wyjaśnia. Chociaż wie: „Dżinsy są dość trudne”.

Oprócz naprawy urządzeń elektrycznych i usługi krawieckiej, istnieje również możliwość przywiezienia roweru. Mechanik rowerowy rozłożył swoje narzędzia przed domem kultury, sprawdzając hamulce i przerzutki. Rowery, odkurzacze, konsole do gier, radia, gramofony, spodnie – asortyment przyniesionych do naprawy przedmiotów jest szeroki. Teraz starsza pani stoi z Thomasem Wiedemannem, niosąc kilka telefonów komórkowych. „Który jest zepsuty?” – pyta. Właściwie żaden, ale karty SIM trzeba wymienić.

Takie punkty naprawcze pojawiły się po raz pierwszy w Holandii w 2009 roku. Kawiarnia Repair Café w Aying powstała w wyniku tzw. „warsztatów przyszłości” prowadzonych przez gminę (dawniej znanych jako „Agenda 21”). Podczas warsztatów mieszkańcy zgłębiają kwestie środowiskowe i zrównoważonego rozwoju w czterech obszarach: energetyki, mobilności, ochrony przyrody i konsumpcji. Kawiarnia Repair Café znajduje się w tym ostatnim obszarze. Wiedemann zamieścił apel w miejskim biuletynie i projekt został uruchomiony. Otrzymał wsparcie od gminy – która udostępniła przestrzeń – oraz od lokalnego centrum edukacji dla dorosłych.

W Bawarii, od Aschaffenburga po Murnau, działa obecnie około 250 punktów Repair Café. Ich celem jest zapobieganie powstawaniu odpadów oraz ochrona środowiska i zasobów. W całym kraju działa około 1200 takich punktów. Program finansowania Federalnego Ministerstwa Środowiska zapewnia do 3000 euro dla organizacji non-profit. W miarę postępów programu wsparcie otrzymają również organizacje pozarządowe. Łączna kwota finansowania wynosi 3 miliony euro.

W Berlinie Senat wspiera również naprawę urządzeń elektrycznych, takich jak pralki i odkurzacze. Naprawy wszystkich powszechnie używanych urządzeń gospodarstwa domowego są dofinansowywane kwotą do 200 euro, a naprawy można wykonywać zarówno w komercyjnych , jak i niekomercyjnych warsztatach naprawczych, takich jak Repair Cafés . W 2024 roku w Berlinie złożono 7500 wniosków o naprawę.

Wracając do inżyniera elektryka von Stypa. Znalazł usterkę w odtwarzaczu DVD. Plastikowe kółko zębate pękło, blokując tackę na płyty DVD. Z powodu braku części zamiennych nic nie dało się zrobić. „Nie możemy naprawić wszystkiego, ale w większości przypadków jesteśmy w stanie przynajmniej ustalić, gdzie leży problem” – mówi organizator Wiedemann.