Historia koszykówki: Swastyki na koszach

Niewielka książeczka, która stanowiła początek koszykówki w Niemczech, jest cienka. Zawiera zaledwie 72 strony małego formatu. Został wydany 90 lat temu, w 1935 roku. Przewodnik, który jest niczym więcej, został opublikowany przez Wilhelm-Limpert-Verlag na zlecenie Biura Piłki Ręcznej i Koszykówki Niemieckiego Związku Ćwiczeń Fizycznych Rzeszy , nazistowskiego organu sportowego. Autor Hermann Niebuhr zatytułował swoje wyjaśnienia i komentarze na temat prawidłowego obchodzenia się ze sprzętem do gry „Koszykówka, nowa gra w netball”.

W przedmowie nauczyciel szkoły średniej wyjaśnia, że ​​inne narody, zwłaszcza Amerykanie, którzy wymyślili tę grę, znacznie wyprzedziły Niemców, ale włączenie koszykówki do programu olimpijskiego w 1936 r. miało na celu „ustanowienie” tej dyscypliny sportu w tym kraju i zastąpienie mało popularnej koszykówki, w którą grały głównie kobiety zorganizowane w celu uprawiania gimnastyki. „To sprawia, że ​​koszykówka staje się nową niemiecką grą w koszykówkę!” – pisze programowo we wstępie.

Hermann Niebuhr jest głównym inżynierem w laboratorium rozwojowym niemieckiej koszykówki – a jednocześnie współczesnym mu człowiekiem, któremu trudno było ukryć drobne niedoskonałości w jego biografii. Jego historia jest przykładem dla niemieckiego (powojennego) sportu.

Niebuhr zapoznał się z koszykówką uniwersytecką w USA, która wówczas była na najwyższym poziomie, i natychmiast podjął działania mające na celu wprowadzenie „sztuk walki” do niemieckiej szkoły średniej w Konstantynopolu, dzisiejszym Stambule. Uczniowie robią szybkie postępy. W 1933 roku drużyna trenowana przez Niebuhra zdobyła „Mistrzostwa Juniorów” w Konstantynopolu.

Niebuhr wraca do Niemiec. Pasuje mu, że niemieccy organizatorzy olimpiady, a zwłaszcza lider sportu Rzeszy Hans von Tschammer und Osten, będący w rzeczywistości zagorzałym fanem piłki ręcznej, nagle i znikąd zaczął promować koszykówkę.

Historyk sportu Alexander Priebe podejrzewa, że ​​był to przemyślany ruch: „Włączenie koszykówki było próbą przeciwdziałania ruchowi bojkotu w USA przeciwko uczestnictwu w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie”. Pronazistowski prezes Amerykańskiego Komitetu Olimpijskiego, Avery Brundage , wspiera koszykówkę w Niemczech, aby uspokoić krytyczne głosy w USA.

Koszykówka jest uwzględniona w programie 36ers, chociaż w Berlinie nie ma hal sportowych poświęconych tej dyscyplinie, a niemieckich zawodników jest niewielu. Następnie mecze rozgrywane są na olimpijskich kortach tenisowych, a Niemcy – z Hermannem Niebuhrem na czele – doznają trzech dotkliwych porażek: ze Szwajcarią, Włochami i Czechosłowacją. Finał (USA–Kanada 19:8) jest pogrążony w błocie, dryblowanie jest praktycznie niemożliwe.

Mimo wszystko „Völkischer Beobachter” chwali klęskę, ale niektórzy urzędnicy nie są zadowoleni z występu Niemców. Szef sekcji piłki ręcznej i koszykówki, Richard Herrmann, SS Brigadeführer, uważa występ za „żałosny”. Czasopismo Physical Exercises and Physical Education krytykuje koszykówkę w ogólności: „Gra, która od samego początku jest tak przeciążona intelektualnie, tak naprawdę nie jest już prawdziwą grą”.

Hermann Niebuhr, obecnie dyrektor sportowy Gaugruppen, próbuje się bronić, zwracając się przeciwko „zwykłym krytykom i negacjonistom”. Instruktor sportu wojskowego Hugo Murero, który był konsultantem departamentu od 1936 r., jest oburzony tendencjami do „germanizacji” i opowiada się za nazwą „koszykówka” zamiast Korbball.

Mimo oporów ten sport się rozwija. Hermann Niebuhr zakotwiczył go w szkole w Bad Kreuznach i VfL 1848, a także w miejscowej Hitlerjugend, w której działał. Murero dba o to, aby w Wojskowej Szkole Sportowej w Wünsdorfie ambitnie grano w koszykówkę, a drybling odbywa się teraz również w Szkole Sił Powietrznych w Spandau. W Junkerschule Braunschweig organizowane są także polowania na koszyki.

Richard Herrmann awansuje na stanowisko szefa Biura Ćwiczeń Fizycznych w Głównym Biurze SS . Od tej pory SS gra również w koszykówkę – nawet w 17 drużynach: „Społeczność sportowa SS ma wszystko w swoich rękach, aby światowa gra w koszykówkę stała się powszechnie znana wśród szerokich kręgów naszego społeczeństwa” – zarządził Herrmann. Oczekiwano, że niemiecka drużyna koszykówki odniesie sukces na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1940 roku, ale sprawy potoczyły się inaczej. Naziści rozpoczynają II wojnę światową i igrzyska zostają odwołane.

Hermann Niebuhr zostaje powołany do Wehrmachtu jako oficer jednostki szpiegowskiej. Służy we Francji i Afryce Północnej. Po zakończeniu wojny chce powrócić do pracy w szkole w Bad Kreuznach, ale nic z tego nie wychodzi. Musi przejść proces denazyfikacji, który Henk Wedel skrupulatnie opisał w specjalistycznej pracy z 2003 r.

Oskarżenia, które dotyczyły wówczas dziesiątków tysięcy Niemców, brzmiały następująco: przynależność do NSDAP od maja 1933 r., pełnienie różnych funkcji w organizacjach nazistowskich, intensywne promowanie Hitlerjugend; Członkostwo w tej młodzieżowej organizacji w latach 1934-1939 (przewodniczący Jungvolku), donos na kolegów-nauczycieli oraz działalność szpiegowska przed wojną i w czasie jej trwania.

Teraz musicie wiedzieć, że w tamtym czasie istniało pięć kategorii osób zaangażowanych w dyktaturę nazistowską: główni winowajcy, oskarżeni, mniej oskarżeni, zwolennicy i na końcu uniewinnieni. Podczas pierwszego procesu w 1946 r. Niebuhr został surowo ukarany. Zapada jednomyślna decyzja o zwolnieniu go ze służby szkolnej bez prawa do emerytury. Był jednym z najbardziej aktywnych rekruterów Hitlerjugend, prowadził zajęcia w mundurach Hitlerjugend i organizował obozy namiotowe według czysto narodowosocjalistycznych modeli.

Mówi się również, że „zawsze pozostawał w bliskim kontakcie z gestapowcem Buchwaldem z Bad Kreuznach i HJ Bannführerem Röhlingiem” – dokumentuje Wedel. Niebuhr się z tym nie zgadza. „Izba apelacyjna” potrzebuje trzech lat na zmianę wyroku. Niebuhr został zaliczony do kategorii „towarzyszy podróży” i jedynym zarzutem, jaki mu się nadal zarzuca, jest przynależność do partii.

Jednakże oświadczenia trzech jego starszych kolegów-nauczycieli złożone przed komisją denazyfikacyjną pozostają imponujące. Twierdzą, że Niebuhr był nieugięty i zachęcał do szpiegowania niepopularnych opinii. Faktem jest, że w szkole wyższej w Bad Kreuznach doszło do rozłamu, jak dowodzą obserwacje i badania zamieszczone w Bad Kreuznacher Heimatblätter . „W 1935 roku był nazistą, a im bardziej partia się konsolidowała, tym bardziej on stawał się nazistą” – głosi jedno z oświadczeń przeciwko Niebuhrowi.

Z jednej strony byli starsi, niemieccy nacjonaliści i nauczyciele burżuazyjni, którzy kultywowali wewnętrzny opór przeciwko narodowym socjalistom, w tym dyrektor Karl Post; z drugiej strony byli młodzi nauczyciele, którzy często stawali się ideologicznie zapalonymi i indoktrynowanymi uczniami.

Pozostaje kwestią spekulacji, czy spór ten doprowadził do późniejszego oczernienia Niebuhra. Przynajmniej pionier koszykówki zdaje się być aktywną częścią ruchu nazistowskiego na początku lat 30., choć sam pisze w sposób usprawiedliwiający, że nie mógł uniknąć wstąpienia do partii w tamtym czasie; „pragnienie integracji” nim zawładnęło.

Wiele lat później nastąpił moment olśnienia: ojciec Niebuhra, starszy inspektor Reichsbahn, został odwołany ze stanowiska z powodu niepopularnych poglądów politycznych. Jego teść, dyrektor szkoły Ernst Bernert, również przez lata był prześladowany przez popleczników NSDAP i funkcjonariuszy Nazistowskiego Związku Nauczycieli. Niebuhr twierdzi teraz: „Od tego czasu moje wewnętrzne nastawienie stało się całkowicie antynazistowskie”.

Chce się całkowicie skupić na promocji koszykówki. Na swoją obronę Niebuhr cytuje towarzyszy broni, którzy potwierdzają jego dystans wobec reżimu. Niebuhr stworzył nawet scenariusz, który umiejscawia go w bliskim kontakcie z ruchem antyhitlerowskim; twierdzi też, że uratował wielu obywateli francuskich. Ostateczny werdykt brzmi: „Osoba zainteresowana jest naśladowcą”.

Niebuhr ponosi koszty postępowania w wysokości 500 marek. Może ponownie podjąć pracę w służbie publicznej. Tak właśnie się dzieje. W 1949 roku był współzałożycielem Niemieckiego Związku Koszykówki (DBB), został kierownikiem sędziów tego związku – i jego honorowym członkiem; DBB nie boi się rzucać światła na ciemne plamy w historii stowarzyszenia - w 2012 r. dziennikarz Hans-Dieter Krebs dostarczył solidną kronikę „wczesnej historii” tego sportu w artykule „Koszykówka – niemiecki późny założyciel”.

W Bad Kreuznach kwestia Niebuhra została ponownie poruszona przy okazji decyzji o nazwaniu ulicy jego imieniem w 2003 roku. Dziennikarz gazety Public Advertiser , Joachim Rehbein, sprzeciwił się temu przedsięwzięciu, które również zakończyło się niepowodzeniem w 1989 r., ponieważ Niebuhr, jak pisze Rehbein, „aktywnie pracował dla reżimu” i w związku z tym został moralnie zdyskwalifikowany. W trakcie sporu rodzina sprzeciwiła się używaniu nazwiska Hermann Niebuhr.

„W porozumieniu z moją matką i bratem zabraniam miastu Bad Kreuznach używania nazwiska mojego ojca w jakiejkolwiek formie teraz lub w przyszłości” – napisała córka w Allgemeine Zeitung w 2003 r. W mieście Detmold znajduje się Hermann-Niebuhr-Straße. Jednakże, jak wyjaśnia lokalny archiwista miejski, nazwa nie pochodzi od imienia fana koszykówki, lecz socjaldemokraty prześladowanego przez nazistów.