Wetgeving over mediavrijheid vanaf vrijdag van kracht

De Europese wetgeving inzake mediavrijheid treedt deze vrijdag volledig in werking, met nieuwe regels om journalisten, hun bronnen en de persvrijheid in het digitale tijdperk beter te beschermen.

In februari 2024 namen het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie (EU) het voorstel van het uitvoerende orgaan van de EU aan, waarmee nieuwe regels werden vastgesteld om de persvrijheid en de onafhankelijkheid van journalisten in de 27 lidstaten te beschermen.

De verordening is sinds mei 2024 geleidelijk van kracht in de EU-landen, terwijl de belangrijkste bepalingen vanaf aanstaande vrijdag 8 augustus van toepassing worden.

EU-wetgeving vergroot de transparantie in media-eigendom en de toewijzing van staatsreclame, versterkt de onafhankelijkheid van publieke media en zorgt voor een sterke bescherming van journalisten en hun bronnen.

Het is de autoriteiten verboden om druk uit te oefenen op journalisten en redacteuren om hun bronnen bekend te maken, bijvoorbeeld door middel van aanhouding, sancties, huiszoekingen of de installatie van indringende bewakingssoftware op hun elektronische apparaten.

Om te voorkomen dat publieke media voor politieke doeleinden worden gebruikt, moeten hun directeuren en bestuursleden via transparante en niet-discriminerende procedures worden geselecteerd voor voldoende lange termijnen. Ze kunnen bovendien niet vóór het einde van hun contract worden ontslagen, tenzij ze niet langer aan de professionele criteria voldoen.

Publieke omroepen moeten worden gefinancierd via heldere en objectieve procedures en de financiering moet duurzaam en voorspelbaar zijn.

Om ervoor te zorgen dat het publiek weet wie de media controleert en wiens belangen de informatie beïnvloeden, moeten alle nieuws- en actualiteitenorganisaties, ongeacht hun omvang, informatie over hun eigendom publiceren in een nationale database. Hierbij wordt ook vermeld of ze direct of indirect eigendom zijn van de staat.

Om zichtbaarheid en pluralisme te waarborgen, moeten digitale platforms zich onthouden van het willekeurig verwijderen of beperken van onafhankelijke mediacontent. Er is een mechanisme in het leven geroepen om te voorkomen dat zeer grote online platforms, zoals Facebook, X of Instagram, willekeurig onafhankelijke mediacontent beperken of verwijderen.

Platformen zullen allereerst onafhankelijke media moeten onderscheiden van niet-onafhankelijke bronnen.

Socialemediakanalen worden op de hoogte gesteld van het voornemen van het platform om hun content te verwijderen of te beperken en hebben 24 uur de tijd om te reageren.

Pas na het ontvangen van een reactie, of het uitblijven daarvan, kan het platform de inhoud verwijderen of beperken als het platform nog steeds niet aan de voorwaarden voldoet.