Onderzoek: ultrabewerkte voeding is schadelijk voor vruchtbaarheid mannen

Frisdrank, chips, knakworsten en kipnuggets. Ultrabewerkte voeding kan leiden tot hart- en vaatziekten, obesitas en worden in verband gebracht met kanker en vroegtijdige sterfte. Onderzoekers ontdekten nu een ander gevolg: dat het ook schadelijk is voor de vruchtbaarheid van mannen.

In Frankrijk bestaan acht op de tien supermarktproducten uit ultrabewerkte voedingsmiddelen. Nederland doet het al niet veel beter: in ons land bestaat ruim 70 procent van het assortiment in supermarkten uit ultrabewerkte voeding. Hierbij gaat het om sterk bewerkte voedingsmiddelen die complexe industriële processen ondergingen, zoals snacks, frisdrank en kant-en-klaarmaaltijden.

En dat is volgens de wetenschap kwalijk, want dit soort industrieel bewerkte voeding verhoogt de kans op hart- en vaatziekten en zelfs vroegtijdig overlijden, berichtte Metro onlangs. Het is nog schadelijker dan gedacht: vorig jaar bleek dat het gelinkt wordt aan ten minste 32 aandoeningen.

Nu hebben Franse onderzoekers aangetoond dat deze producten, zelfs bij een gelijkwaardige calorie-inname, niet alleen schadelijk zijn voor het gewicht, maar ook voor de voortplantingsfunctie van mannen.

Een team van het Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS), het Franse Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek) heeft meerdere mannen tussen 20 en 35 jaar blootgesteld aan twee diëten met een gelijk aantal calorieën. De resultaten zijn zorgwekkend, schrijft de Franse krant Le Figaro.

Dat ultrabewerkte voeding slecht is voor de gezondheid, is algemeen bekend. Maar een team van het CNRS heeft nu aangetoond dat deze producten, zelfs bij gelijkwaardige calorie-inname, niet alleen schadelijk voor het gewicht zijn, maar ook voor de voortplantingsfunctie van mannen. Het heeft namelijk een negatieve impact op de kwaliteit van sperma.

De onderzoekers lieten 43 gezonde mannen tussen 20 en 35 jaar twee diëten volgen met een gelijk aantal calorieën. De maaltijden werden bij hen thuis geleverd.

In het eerste dieet kwam 77 procent van de calorie-inname uit ultrabewerkte voedingsmiddelen; in het tweede dieet kwam 66 procent van de calorieën uit onbewerkte producten (fruit, groenten, granen, e.d.). De deelnemers volgden drie weken het ene dieet, keerden vervolgens drie maanden terug naar hun gebruikelijke voeding, die gemiddeld bestond uit 51 procent ultrabewerkte producten.

Vervolgens schakelden de deelnemers drie weken later over naar het andere dieet. Regelmatig werden bloedafnames, sperma-analyses en metingen van lichaamskenmerken zoals gewicht uitgevoerd.

De resultaten zijn volgens de onderzoekers verontrustend. Het industriële dieet leidde gemiddeld tot een gewichtstoename van 1,4 kilo vergeleken met het niet-bewerkte dieet, vooral door een toename van vetmassa.

„Deze voedingsmiddelen zijn arm aan voedingsstoffen, vitamines en mineralen; het voedingsprofiel is veel slechter, wat deze gewichtstoename kan verklaren”, zegt Mathilde Touvier, onderzoeksdirecteur in voedingsepidemiologie bij Inserm.

Bovendien veroorzaakte een dieet rijk aan ultrabewerkte voeding bij de meeste deelnemers een daling van de FSH, het hormoon dat de productie van sperma stimuleert, en van testosteron, een sleutelhormoon voor de mannelijke vruchtbaarheid. „We zagen ook een tendens tot minder beweeglijkheid van de zaadcellen”, vult Barrès aan. „Het is zeer waarschijnlijk dat ultrabewerkte voeding de vruchtbaarheid niet bevordert.”

Het onderzoek werd niet uitgebreid naar vrouwen, omdat het verzamelen van vrouwelijke geslachtscellen veel complexer is. Toch vermoedt Barrès dat „de waargenomen effecten waarschijnlijk niet exclusief voor mannen gelden”.

De onderzoekers raden zowel mannen als vrouwen aan hun consumptie van ultrabewerkte voedingsmiddelen te beperken. Toch is het niet eerlijk om uitsluitend de schuld bij consumenten neer te leggen, aangezien ultrabewerkte voeding ook verslavende stoffen bevatten, zoals suiker en smaakstoffen. Daardoor ga je er steeds meer van eten. Producten hebben hier dus ook een verantwoordelijkheid in.

Natuurlijk kan het helpen als consumenten druk uitoefenen. Maar volgens de onderzoekers is dit vooral een ‘collectieve uitdaging’, die moet worden vertaald in politiek beleid, bijvoorbeeld via belasting of duidelijkere etiketten op de verpakking.