Europees nieuws dat u wellicht heeft gemist

U was wellicht met vakantie maar het (Europese) nieuws rust nooit. Een overzichtje:

• Er was een nieuwe onthulling in het dossier ‘Pfizergate’, dat draait om het berichtenverkeer tussen Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Pfizer-ceo Albert Bourla over de productie van coronavaccins. Verschillende media hebben inzage gevraagd in deze berichten, in de hoop te achterhalen of er destijds ook onderhandelingen zijn gevoerd over de aankoop. Dat is echter uitgemond in een calvarietocht.

Eerder dit jaar sprak het Europees Hof van Justitie zich erover uit. Conclusie: de Commissie heeft niet aangetoond dat zij serieus naar de berichten heeft gezocht, en ook niet dat de appjes géén wezenlijke informatie zouden bevatten. Volgens Luxemburg heeft Brussel daarmee het beginsel van behoorlijk bestuur geschonden.

Die schending lijkt alleen maar ernstiger te worden. Begin augustus onthulde The New York Times dat de Commissie de bewuste berichtjes niet heeft bewaard nádat ze al een officieel verzoek tot openbaarmaking had gekregen. Volgens de Commissie ging het om triviale berichten, zoals het vastleggen van belafspraken. Over actieve verwijdering wordt niet gerept. De onvindbaarheid zou onder meer komen doordat Von der Leyen (VDL) verschillende keren van telefoon is gewisseld, waarbij niet alle data zouden zijn overgezet.

Kortom: we weten niet wat we niet weten, maar dat weten we wel steeds beter. Het laatste nieuws is dat tekstberichtjes aan VDL automatisch verdwijnen.

• Bij het personeel van de Commissie borrelt er ongenoegen. Zo’n 1600 ambtenaren ondertekenden in juli een brief aan Von der Leyen waarin ze eisen dat de EU stappen onderneemt tegen Israël. Ze opperden dat er vanwege de situatie in Gaza stakingen kunnen volgen.

Halverwege augustus riepen ze de Eurocommissarissen die hun zaak het meest genegen lijken op om zich achter hen te scharen. Ook reageerden ze scherp op de stelling van de Commissie dat hun brief neerkomt op ongepaste politieke inmenging: 'We voeren geen partijpolitiek — we roepen onze leiders op om op te komen voor mensenrechten, het internationaal recht en de fundamentele waarden van de EU.'

• 'Hoe zou het nog zijn met het bekken van Johan Van Overtveldt?' Een logische vraag voor wie tijdens de vakantie de Brusselse bubbel is blijven volgen, maar alle anderen krabben zich vast achter de oren. Zij hebben gemist dat het Vlaamse Europarlementslid het zwaar op zijn heupen heeft gekregen, en dat bij een val tijdens een fietstocht (beelden hier).

Van Overtveldt is nu aan het herstellen van twee breuken, maar de geest blijft ongebroken, liet hij weten op X: ‘My bekken will be back.’

2. Zelfs vrienden kunnen niet alles oplossen…

De bedoeling van de Frans-Duitse top in Toulon eind vorige week was om harmonie uit te stralen, en de Duitse bondskanselier Friedrich Merz en de Franse president Emmanuel Macron deden hun best. ‘De Frans-Duitse motor draait weer’, vond de Duitse bondskanselier Friedrich Merz in de havenstad.

Parijs en Berlijn beloofden onder meer elkaar niet meer dwars te zitten over Europese steun voor onderzoek naar nieuwe kerncentrales (concessie van de Duitsers) en over de versterking van stroomnetten tussen Duitsland en Frankrijk, plus het aanleggen van een waterstofnet naar zuidwest-Europa (concessie van de Fransen).

Maar een truc om gedoe te vermijden, trok ook de aandacht. Donderdag haalden de Duitsers een pijnpunt van de agenda: de toekomst van het nieuwe, gezamenlijke Frans-Duits-Spaanse gevechtsvliegtuig FCAS. Over dat toestel, de opvolger van de Eurofighter die rond 2040 actief moet zijn, zijn de meningen al een tijd verdeeld.

In juli spraken Parijs en Berlijn af bij een top eind augustus om de problemen rond het FCAS-project op te lossen. Een daarvan is de eis van het Franse Dassault om controle te krijgen over het project; het bedrijf eist 80% ervan op, maar participant Airbus dringt aan op fiftyfifty. Wat weer de vraag opwerpt wat er overblijft voor het Spaanse bedrijf in de samenwerking, Indra.

Los van die drie bedrijven is ook de Duitse radar- en sensorspecialist Hensoldt bij het initiatief betrokken, terwijl Safran, MTU en ITP Aero (Frans, Duits, Spaans) zich druk maken over de FCAS-motor. En er is nu nog een Frans concern dat zich heeft gemeld, zei bondskanselier Merz vorige week.

Zijn remedie om verstoring van de top in Toulon te voorkomen: we stellen een besluit over de kwestie uit tot eind van dit jaar, en gebruiken de komende maanden voor verder overleg. Er staat niet alleen qua opdrachten veel op het spel: Frankrijk en Duitsland willen minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse defensiesector.

… zeker niet als een ervan in nood verkeert

De vraag is natuurlijk of Parijs later dit jaar in staat is te handelen. Want de regering van premier François Bayrou heeft voor 8 september een vertrouwensstemming uitgeschreven. Bayrou wil steun van het parlement voor zijn plan om €44 mrd te bezuinigen, teneinde het Franse begrotingtekort terug te dringen (de militaire uitgaven gaan overigens met €3,5 mrd omhoog).

Voor Bayrou ziet het er somber uit. En twee dagen later willen ontevreden Fransen, gesteund door uiterst links en de vakbonden, hun land lamleggen. ‘Bloquons tout’ is het strijdmotto. Zo willen ze protesteren tegen de miljardenbesparingen die Bayrou in juli aankondigde.

Voor president Emmanuel Macron roept dat ongetwijfeld herinneringen op aan de gelehesjesopstand tijdens zijn eerste ambtstermijn. Er zijn ook oude bekenden: volgens Le Monde heeft de ‘blokkeer alles’-beweging, actief op Facebook, TikTok, X en Instagram, immers ook banden met veteranen van de gele hesjes.

Net als in 2018-2020 zijn de eisen vaag en blijft het koffiedik kijken waar de regering zich straks op moet voorbereiden: wegblokkades, stakingen, of zelfs de bezetting van openbare gebouwen.

Wil je deze Europanieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.

Waar moeten we deze week op letten?

• Dinsdag is het Eurobarometerdag. Dan komt een nieuwe editie van de reguliere peiling onder Europeanen uit.

• De Europese Commissie komt woensdag met een nieuwe voorzet voor de meerjarenbegroting. Dit was versie 1. En komt Brussel op dezelfde dag ook met voorstellen voor snelle omarming van de handelsdeals met de Mercosurlanden en Mexico?

• Denktank Ceps biedt woensdag een gedachtewisseling over de Europese defensie, en een debat over de situatie in Servië. De collega’s van denktank Bruegel beleven woensdag en donderdag hun jaarlijkse congres. Daar gaat het (onder meer) ook over de Europese verdediging.

• De voor energie verantwoordelijke EU-bewindslieden zijn donderdag en vrijdag bijeen om te praten over hernieuwbare energie en versterking van energienetten.

• Denktank Atlantic Council brengt vrijdageen debat over de onderhandelingen over vrede tussen Rusland en Oekraïne.

Meer lezen (en luisteren)?

Niet perfect De EU heeft in het handelsgeschil met de VS stabiliteit en voorspelbaarheid verkozen boven escalatie en confrontatie, schreef Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in een opiniestuk in de Spaanse krant El Mundo over de overeenkomst die verdacht veel op capitulatie leek. De Duitse erkende dat de deal 'niet perfect' is. Mario Draghi had hardere woorden: volgens de oud-ECB-president zal 2025 jaar de geschiedenis ingaan als ‘het jaar waarin de illusie verdampte dat de EU een wereldspeler is’. Lees ook deze analyse van denktank CEPS.

Op de loop De extreemrechtse activist Sven Liebich kreeg twee jaar geleden een celstraf van anderhalf jaar opgelegd wegens opruiing en belediging. Daarna haalde hij het nieuws door van geslacht te veranderen. Marla-Svenja Liebich had zich vrijdag moeten melden bij de vrouwengevangenis in Chemnitz voor het begin van haar straf, maar kwam niet opdagen. Zit ze in Moskou?

Heb meelij met de Belgen, die blijkbaar ook op vakantie niet konden stoppen met werken.

Heb meelij II met de Hongaarse premier Viktor Orbán, die hopelijk niet zelf het gras moet maaien in zijn buiten.

Heb meelij III met de Serviërs, waar de laatste onafhankelijke zender mogelijk te maken krijgt met ingrepen.

Tapijt voor thuis Er zijn al 50.000 handtekeningen gezet om te proberen voorkomen dat het beroemde Tapijt van Bayeux tijdelijk naar Londen verhuist. Volgens de Fransen zou dat een erfgoedmisdaad zijn vanwege de fragiliteit van het borduurstuk, dat al meer dan duizend jaar het land niet heeft verlaten. Het wandkleed verhaalt de Normandische verovering van Engeland in 1066.

Nucleair reveil Zweden investeert voor het eerst in vijftig jaar weer in meer nucleaire energie. De regering heeft gekozen voor drie tot vijf kleine modulaire kernreactoren, die goed zijn voor zo’n 1500 megawatt — vergelijkbaar met twee klassieke reactoren.

Europamania wordt geschreven door de FD-Brusselaars Daan Ballegeer en Mathijs Schiffers, plus Han Dirk Hekking. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via [email protected].