Het ensceneren van situaties bij kinderen versterkt de moed om te voelen

Engel Vargas

Krant La Jornada, woensdag 6 augustus 2025, p. 5

Gevoelig zijn en emoties uiten is geen teken van zwakte, maar van kracht. Vanuit dit uitgangspunt nodigt het toneelstuk "Pez globo" ons uit om na te denken over het belang van empathie en emotionele acceptatie in de kindertijd en gedurende het hele leven.

Deze productie, geschreven door Daniela Arroio en geregisseerd door Valeria Fabbri en Daniel Ortiz, gaat bijna een jaar na de eerste voorstelling in première in het Teatro Helénico, als onderdeel van het kinderprogramma van het Centro Cultural Helénico. De voorstellingen beginnen dit weekend en duren tot het einde van de maand, op zaterdag en zondag om 13.00 uur.

Het stuk viert de moed om te voelen. Het is een prachtig stuk, maar bovenal is het zeer noodzakelijk voor een jong publiek: het benadrukt het belang van het uiten van emoties – met name het durven huilen , legt Daniel Ortiz uit.

In deze tijd, waarin huilen nog steeds niet geaccepteerd wordt, is huilen een daad van verzet, van menselijkheid. Een manier om te laten zien dat we menselijk en empathisch zijn in situaties die ons of anderen overkomen.

In een interview legt de toneelschrijver en acteur (San Luis Potosí, 1989) ook uit dat deze productie van het gezelschap Me dijo, le dijo, le dije thema's als pesten , vriendschap, emotionele onderdrukking en acceptatie onderzoekt, en stereotypen zoals dat mannen niet mogen huilen in twijfel trekt.

Helaas bestaat dit soort opvoeding nog steeds in sommige sectoren van de samenleving. Mannen mogen hun emoties niet uiten, laat staan huilen, vanwege het diepgewortelde machismo dat we met ons meedragen en dat een dergelijke actie als een teken van zwakte beschouwt , benadrukt hij.

Ik denk dat het heel belangrijk is om deze problemen al vanaf de vroegste levensjaren aan te pakken en kinderen te leren dat het, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, volkomen normaal en noodzakelijk is om gevoelens en emoties te uiten.

De voorstelling vertelt het verhaal van León, een jongen die op school wordt uitgelachen om zijn gevoeligheid. Zijn leven neemt een wending wanneer hij Jacinta adopteert, een kogelvis die uit een vervuilde rivier is gered. Terwijl de jongen de kou van zijn huisdier probeert na te bootsen – die water opslokt en zijn lichaam opblaast om niets te voelen – ontdekt dit zeedier de grote waarde van menselijke emoties.

Samen leren ze dat gevoel geen teken van zwakte is, maar een krachtige manier van in de wereld staan. Kogelvis communiceert complexe emoties op een manier die toegankelijk is voor kleintjes.

Zaira Campirano's decorontwerp voert het publiek mee naar een onderwaterwereld, waar de kamer van de hoofdpersoon transformeert in een gigantisch aquarium. Het kleurrijke, transformerende decor brengt een onderwateruniversum tot leven waar de acteurs transformeren in octopussen, gigantische vissen en fantastische wezens door middel van opvallende kostuums.

Daarnaast wordt er originele livemuziek gespeeld, met liedjes geschreven en uitgevoerd door Silvestre Villarruel, wat volgens de regisseur een nog speelsere en emotionelere sfeer aan de productie geeft.

Ik roep volwassenen op

Volgens Daniel Ortiz is dit stuk niet alleen geschikt voor kinderpubliek, maar ook voor volwassenen, omdat de thema's hen aanspreken en hen uitnodigen om over het onderwerp na te denken.

Velen van ons groeien op met het idee dat we onze emoties moeten beheersen. Wat we doen is ze niet tonen, onderdrukken of bedekken, terwijl het juist het tegenovergestelde is: we moeten ze identificeren en uiten om ze later te kunnen beheersen en te weten wat we met al onze gevoelens moeten doen.

De cast bestaat uit gerenommeerde acteurs met ervaring in het theater en streamingseries : Luis Curiel, María Kemp en Daniel Ortiz zelf.

Kaartjes kosten 250 pesos. Kaartjes in de voorverkoop krijgen tot en met vrijdag 30 procent korting. Kaartjes zijn te koop aan de kassa van het Centro Cultural Helénico (1500 Revolución Avenue, wijk Guadalupe Inn) of via de website helenico.gob.mx.

Reyes Martínez Torrijos

Krant La Jornada, woensdag 6 augustus 2025, p. 5

Het lezen van het werk van de Braziliaanse schrijfster Clarice Lispector, met zijn melancholie en vragen die aanzetten tot reflectie op het eigen leven, inspireerde romanschrijfster Sofía G. Buzali tot een hervertelling. Dit leidde tot het korte verhaal "Ella ", uitgegeven door Editorial Dos Líneas.

In een interview met La Jornada vertelde de verteller dat het schuldgevoel dat ze haar moeder niet had genezen met haar geboorte en de overtuiging dat ze stierf omdat Clarice geen schaar open op tafel had laten liggen, haar tot deze geweldige schrijfster hadden gemaakt. Haar impuls om verhalen te vertellen, haar gevoelens te analyseren en vragen te stellen over het bestaan, maakte ook grote indruk op me .

Buzali betrad de Clariceaanse wereld en het begrip daarvan via twee wegen: enerzijds door het plezier van het lezen en de sensaties die achterbleven na het beëindigen van elk van haar verhalen en romans, anderzijds door de ontdekking van haar leven en geleidelijk aan de ontdekking van wie zij was als mens en als vrouw .

Ze bestudeerde twee belangrijke biografieën van de Braziliaanse schrijver, die van Benjamin Moser en Nádia Battella. Daar vond ze een cruciaal punt: de brand die Lispector ernstig verwondde. "Ik denk dat de grootste pijn die een schrijver kan ervaren, was de realisatie dat haar rechterhand, de hand waarmee ze schreef, verbrand en onbruikbaar was geworden."

Dat moment was angstaanjagend om je voor te stellen: wat een schrijver zich moet hebben gevoeld als ze door haar sigarettenverslaving in slaap viel en brand stichtte, met de verwonding aan haar hand tot gevolg. Zo begint mijn roman.

De verteller gaf aan dat ze de biografieën las, aantekeningen maakte en onderzoek deed. Er zijn namelijk veel teksten die de literaire kant van Lispector analyseren, maar de geschriften van Moser en Battella vormen de ankerpunten voor haar leven.

Vanaf dat moment ontwikkelde Sofía Buzali een bijna automatische schrijfstijl die begon in het ziekenhuis waar Lispector aan het herstellen was. Het is enigszins lineair, spelend met herinneringen, de eb en vloed van de tijd en haar eigen leven. Het duurde lang voordat ik de stem van deze schrijfster, zo belangrijk in de hedendaagse Braziliaanse literatuur, vond .

Het was een enorme uitdaging voor de auteur, waarin ze zich volledig liet gaan in het schrijven van een verhaal dat put uit wat zij in die situatie zou hebben gevoeld, en dat mijn gevoelens combineert en verweeft met wat ik me voorstelde dat zij zou kunnen ervaren. Een heen en weer tussen haar gevoelens, haar verleden, haar leven als vrouw, echtgenote, schrijfster en mystica .

De informatie en de lectuur werden geïntegreerd in Buzali's roman, waarin je niet weet wanneer ze zich haar tijd in Bern herinnert of wanneer ze zich realiseerde dat ze een schizofrene zoon had. Ze maakte deze hele reis als iemand met een zeer moeilijk verleden, afkomstig uit een familie die Rusland moest ontvluchten. Daar begin je alles wat je gelezen hebt te leven, te voelen en te herinneren. Het schrijfproces was een proces van onderzoek en het integreren van haar leven in mijn eigen ziel .

De titel ontstond toen de romanschrijfster besefte dat Clarice Lispector zelf het belangrijkste was. Ze had geen titel kunnen vinden die eenvoudig genoeg was om al Lispectors verwijzingen te omvatten .

Om dit boek af te maken, reisde Buzeli naar Rio de Janeiro om de Braziliaanse cultuur te begrijpen, de omgeving te ervaren waar ze opgroeide, haar hele leven woonde en het verlangen dat ze naar Europa voelde. Ik liep langs het strand waar ze vroeger liep, de buurt en het gebouw waar ze woonde. Ik probeerde die hele sfeer vast te leggen, zodat ik die kon beschrijven .

Ze benadrukte hoe het zich voorstellen van Lispectors dood de grootste uitdaging in haar verhaal was: "Ik verdiepte me heel diep in het voorstellen van haar wanhoop. In sommige van haar teksten zegt ze: 'Mijn personage gaat dood.' Ze zag zichzelf als actrice in het leven. Daar probeerde ik al deze pijn en dit afscheid van het leven te herscheppen." Die ervaring raakte Buzali, die twee vrienden verloor en het erg pijnlijk vond om een Clarice tegen te komen die ook aan kanker was overleden .