Iraanse functionarissen hebben een verbod op Canada, maar dit voormalige regimelid landde in april
Mahdi Nasiri liet de wereld in april weten dat hij op weg was naar Canada.
De voormalige vooraanstaande Iraanse functionaris plaatste een reeks afscheidsfoto's, waaronder een afscheidsknuffel, op Instagram. Deze foto's mochten worden bekeken door zijn ruim 250.000 volgers en door iedereen die hem volgde.
Sindsdien woont hij in Canada.
Maar nu, volgens een bron, is zijn naam gemeld bij de RCMP. En de Canadese veiligheidsautoriteiten worden geconfronteerd met oproepen van het publiek om te onderzoeken waarom hij überhaupt werd toegelaten – en of hij eruit moet worden gezet.
"Dat hij zo makkelijk naar Canada kan komen, het kan vieren en foto's vanaf het vliegveld kan posten met de tekst 'Ik ben aangekomen', roept bij veel Iraniërs de alarmbellen op", aldus advocaat en mensenrechtenactivist Kaveh Shahrooz.
Nasiri wordt in de jaren 2000 omschreven als een belangrijke hardliner in Iran. Hij ontkende zijn eerdere rollen niet tegenover CBC News, maar zei ook dat hij de afgelopen zes jaar kritisch is geweest over het Iraanse regime en nu de liberale oppositieleider van het land steunt.
De regering-Trudeau beloofde in 2022 hard op te treden tegen huidige en voormalige hoge Iraanse regeringsfunctionarissen die in Canada wonen, na toenemende publieke druk en zorgen over de veiligheid. Iraanse Canadezen hadden melding gemaakt van intimidatie en surveillance waarvan zij vermoedden dat deze verband hielden met Teheran. De Canadese inlichtingendienst bevestigde dat de doodsbedreigingen vanuit Iran echt waren . En een explosieve Amerikaanse aanklacht onthulde een Iraans complot om Canadezen te ontvoeren.
Als reactie hierop verklaarde de regering de leiders van de Iraanse regering, veiligheids- en inlichtingendiensten in 2022 onontvankelijk voor Canada wegens vermeende betrokkenheid bij terrorisme en systematische en grove mensenrechtenschendingen. Deze status werd vorig jaar uitgebreid en verbiedt nu iedereen die sinds juni 2003 een hoge functionaris was bij de Iraanse regering.
Maar Nasiri is de nieuwste zaak die vragen oproept over de effectiviteit van het Canadese optreden. Tot nu toe is slechts één hoge Iraanse functionaris uit het land gezet.
De rol van Nasiri in de jaren 2000Nasiri is vooral bekend vanwege zijn rol als directeur van de meest conservatieve Iraanse krant, Kayhan, in de jaren negentig, die werd gefinancierd door de hoogste leider van Iran.
"Hij speelde een belangrijke rol in de staatsmedia, die vaak het platform zijn dat het regime zelf gebruikt om dissidenten aan te pakken en mensen die zich uitgesproken hebben, aan te klagen", aldus Shahrooz, die kritisch staat tegenover het regime.
Nasiri vervulde vervolgens een sleutelrol als politiek plaatsvervanger van de beleidsbepalende raad van vrijdagimams in het hele land, van 2001 tot 2005.
"Het vrijdagsgebed is het belangrijkste platform waarop Iran zijn standpunten en propaganda overbrengt aan zijn aanhangers. Het is een taak die is toevertrouwd aan mensen die nauwe banden hebben met het regime", aldus Shahrooz.
"Het feit dat hij die rol vervulde, geeft voor mij aan dat hij een wezenlijk onderdeel was van dit regime."
Volgens berichten in Iraanse media werd Nasiri vervolgens benoemd tot senior vertegenwoordiger van het kantoor van Opperste Leider Ali Khamenei in de Verenigde Arabische Emiraten tot 2009.
De Canada Border Services Agency (CBSA) zegt dat hoge Iraanse functionarissen die vanaf 2003 in dienst waren, in grote lijnen niet in Canada mogen worden toegelaten. Het agentschap wil echter niet zeggen of het de zaak van Nasiri onderzoekt.
Nasiri verdedigde zichzelf toen CBC News hem om commentaar vroeg.
"Ik heb mijn professionele achtergrond herhaaldelijk uitgelegd in media-interviews en heb die periode openlijk bekritiseerd", aldus Nasiri in een schriftelijke verklaring. "Er is niets verborgen in mijn verleden."
Bovendien heb ik nooit een militaire, veiligheids- of inlichtingenfunctie bekleed. Mijn rol bij de krant Kayhan was journalistiek en mijn positie binnen de organisatie van vrijdagimams was religieus en devotioneel.
Nasiri wilde niet bevestigen of zijn laatste baan bij de Iraanse overheid in de VAE was toen CBC News hem ernaar vroeg.
Bezoekersvisum uitgegeven in 2023Nasiri zei dat het hem in 2023 – voordat het verbod werd uitgebreid – slechts een paar dagen kostte om een bezoekersvisum aan zijn paspoort te koppelen bij het Canadese consulaat in Istanbul. Zijn zoon, een Canadees staatsburger, nodigde hem en zijn moeder uit voor een bezoek, zei hij.
Een bezoekersvisum kan maximaal 10 jaar geldig zijn.
Toen hem werd gevraagd of hij zijn tijd bij de Iraanse regering aan Canadese ambtenaren had verteld, antwoordde Nasiri dat hij dat niet hoefde te doen.
"Mij werd alleen gevraagd naar mijn activiteiten van de afgelopen tien jaar. In die tijd heb ik geen enkele overheidsfunctie bekleed", aldus Nasiri.
CBC News vroeg aan Immigration, Refugees and Citizenship Canada waarom ze Nasiri naar zijn eerdere werkervaringen zouden hebben gevraagd.
Het ministerie zegt geen commentaar te kunnen geven op specifieke gevallen, maar zegt wel dat visumaanvragers "zorgvuldig worden beoordeeld".
"Hoge ambtenaren die onder de regime-aanduiding vallen, kunnen hun visum kwijtraken, hun tijdelijke of permanente verblijfsstatus verliezen en uit Canada worden gezet", aldus Jeffrey MacDonald, woordvoerder van IRCC.
Kelly Sundberg, hoogleraar criminologie aan de Mount Royal University, gespecialiseerd in grensbewaking, zegt dat het niet verrassend is dat er niet meer vragen aan Nasiri zijn gesteld.
Hij zegt dat de Canadese immigratiecontrole en -handhaving zich "in een crisis bevinden".
In algemene zin zei Sundberg dat "de CBSA en federale departementen zich terdege bewust zijn van deze verwaarlozing en vaak opzettelijk de andere kant op hebben gekeken."
Nasiri zei dat hij "liever niet zou antwoorden" als hij met een immigratiehoorzitting te maken krijgt, maar hij bevestigde dat hij niet op de hoogte is van een onderzoek door de CBSA naar zijn visum.
Oproepen tot onderzoekNasiri vertelde CBC News dat hij begrijpt dat Iraanse Canadezen zich zorgen maken over huidige en voormalige regeringsfunctionarissen in Canada. Hij zei dat "hun zorgen terecht zijn" en noemde de Islamitische Republiek Iran "een dictatoriaal en repressief regime".
"Ik ben echter al zes jaar een actieve criticus en zelfs een tegenstander van de Islamitische Republiek", aldus Nasiri in zijn verklaring aan CBC News.
Hij zei dat hij nu een "liberaal standpunt" inneemt en de Iraanse oppositieleider Reza Pahlavi steunt, een voorstander van de liberale democratie en lid van de dynastie die het land regeerde vóór de revolutie van 1979.
Nasiri heeft een actieve YouTube-pagina waar hij regelmatig kritische interviews plaatst over het regime, onder andere op de BBC.
De Iraanse analist en journalist Babak Taghvaee zegt dat hij wil dat Canadese veiligheidsfunctionarissen de zaak van Nasiri onderzoeken vanwege wat hij 'rode vlaggen' noemt.
Taghvaee publiceerde een artikel bij de Amerikaanse denktank Middle East Forum over de manier waarop functionarissen van het Iraanse regime zichzelf zouden hebben omgedoopt tot tegenstanders van het regime om in Canada te kunnen blijven. Ze noemde Nasiri als voorbeeld.
Hij zei dat Nasiri ooit een van de "belangrijkste hardliners" in Iran was.
Taghvaee zegt dat zijn rol als redacteur bij Kayhan suggereert dat hij mogelijk de hoogste veiligheidsmachtiging van de Iraanse inlichtingendienst had en met hen samenwerkte of zelfs collaboreerde. Hij zei ook dat zijn rol met de imams van het vrijdaggebed belangrijk was, omdat bekend is dat zij richtlijnen van het regime ontvangen.
"Ze krijgen de opdracht om tijdens het vrijdaggebed over specifieke onderwerpen te spreken," zei hij. "Over politiek, over militaire veiligheid en economie, en alles wat te maken heeft met wat het regime wil met psychologische oorlogsvoering en propaganda."
Volgens Taghvaee uiten voormalige leden van het Iraanse regime die zich in westerse landen proberen te vestigen, vaak kritiek op het regime en kiezen ze de kant van oppositiepartijen om bewijs te verzamelen voor een toekomstige vluchtelingen- of asielzaak.
"Soms zijn deze mensen bang om gedeporteerd of gearresteerd te worden. Ze gaan in de overlevingsmodus", aldus Taghvaee, die kritisch staat tegenover het regime.
Nasiri zegt dat hij geen aanvraag voor de vluchtelingenstatus heeft ingediend en hoopt binnenkort naar Iran terug te kunnen keren, maar hij zei niet wanneer.
Ongeacht zijn publieke standpunt, wijst advocaat Mojdeh Shahriari uit Vancouver erop dat de huidige Canadese wet zou moeten verhinderen dat hoge Iraanse functionarissen zoals Nasiri ooit het land binnenkomen.
"Of hij daadwerkelijk veranderd is, is niet aan mij om te beoordelen en heeft ook geen betrekking op de wetgeving", aldus Shahriari.
'Het is bijna lachwekkend'Volgens de CBSA zijn sinds 2022 de visa van meer dan 130 vermoedelijke functionarissen van het Iraanse regime ingetrokken, zijn 20 mensen als ontoelaatbaar aangemerkt en hebben drie zaken de immigratiehoorzittingen overleefd, wat heeft geleid tot deportatiebrieven.
"Het is helaas bijna lachwekkend", aldus Shahriari.
Shahriari is een voormalig lid van de Immigration and Refugee Board of Canada en leidt nu een burgergroep die volgens haar onderzoek doet naar meer dan 375 vermeende leden van het Iraanse regime, hun families en bedrijven op Canadese bodem.
Volgens haar zijn de cijfers van de CBSA "minuscuul" vergeleken met het bewijsmateriaal dat Shahriari aan de Canadese autoriteiten doorgaf over bijna 100 vermoedelijke Iraanse functionarissen die zich al in Canada bevonden.
Ze wil niet zeggen of Nasiri daar één van is, omdat dat vertrouwelijk is.
"De vraag is: hoe in vredesnaam hebben deze mensen überhaupt een visum gekregen om naar Canada te komen?", zei ze.
cbc.ca
