Ik ben epidemioloog. Dit is mijn mening over die angstaanjagende studie over bewerkt vlees.
Meld u aan voor de Slatest en ontvang dagelijks de meest inzichtelijke analyses, kritiek en adviezen in uw inbox.
Hotdogs, bacon, pepperoni – bewerkt vlees, daar lijkt iedereen het over eens te zijn, is niet goed voor je. Een recente studie in Nature Medicine bevestigde die overtuiging en ging zelfs nog een stap verder: vergeet af en toe een stukje gedroogd rundvlees; zulke snacks horen helemaal niet thuis in een gezond dieet. De auteurs schrijven dat "zelfs een lagere consumptie van deze voedingsrisicofactoren niet veilig is." Gezien de krantenkoppen over deze studie , zou je denken dat het verstandig is om snel de straat over te steken als je ook maar een stukje bacon ziet.
Ik ben er niet van overtuigd dat bewerkt vlees zo slecht is. Hoewel het bewijs ertegen consistent is, is het in voedingsonderzoek nog steeds moeilijk om harde conclusies te trekken over zelfs iets dat zo goed onderzocht is als bewerkt vlees.
Voedsel is een van de meest complexe onderwerpen in de epidemiologie. Daar zijn een paar redenen voor. Een van de belangrijkste is dat het erg moeilijk is om te meten wat we eten. Je moet vooral vertrouwen op de gegevens van proefpersonen die rapporteren wat ze het afgelopen jaar hebben gegeten. Mensen zijn slecht in het nauwkeurig rapporteren van hun dieet. De andere reden is dat er geen gemakkelijke controlegroep is voor specifiek voedsel. Als je wilt testen of bijvoorbeeld paracetamol werkt, kun je gemakkelijk een placebopil maken die er precies hetzelfde uitziet, maar niets doet. Wat is de placebocontrole voor een hamburger? Je moet iets eten, en dat iets zal onvermijdelijk een of andere impact hebben op je gezondheid. Om nog maar te zwijgen van het feit dat je proefpersonen het waarschijnlijk zullen merken als ze een plantaardige imitatie van het echte voedsel hebben gekregen.
Deze nieuwe studie lijkt op een aantal manieren robuust. Het is een meta-analyse, wat betekent dat de auteurs alle gepubliceerde studies over een onderwerp hebben bekeken en gecombineerd tot één statistisch model. Dit is in theorie de meest robuuste vorm van onderzoek, omdat je hiermee de gemiddelde uitkomst voor een vraag kunt zien over tientallen of zelfs honderden individuele onderzoeken.
Naast het gebruikelijke meta-analysemodel voerden de auteurs ook een zogenaamde bewijslastanalyse uit. Deze methodologie stelt hen in staat om specifiekere uitspraken te doen over de bevindingen. In dit geval stelden ze drempelwaarden vast voor verbanden tussen bewerkt vlees en verschillende ziekten, die varieerden van zeer zwak tot zeer sterk op een vijfpuntsschaal.
Maar na het samenvoegen van de gegevens uit tientallen onderzoeken konden de onderzoekers geen overtuigend bewijs leveren tegen bewerkt vlees. De inspanningen toonden aan dat er een zwak verband (2 op 5 op hun schaal) bestond tussen bewerkt vlees en diabetes. De associatie tussen bewerkt vlees en darmkanker haalde net geen 2 op 5 op de schaal, terwijl hart- en vaatziekten slechts zeer zwak (1 op 5) verband hielden met de consumptie van bewerkt vlees.
De meta-analyse keek ook naar de consumptie van dranken met suiker: frisdrank, cola, etc. Ook dit werd in zwakke mate in verband gebracht met een verhoogd risico op diabetes, kanker en hartziekten.
Waarom zijn al deze verbanden zo zwak? De belangrijkste reden is dat het bewijs inconsistent was. Sommige studies tonen een verhoogd risico aan bij zelfs kleine hoeveelheden bewerkt vlees; andere niet. Sommige gegevens wijzen erop dat bewerkt vlees diabetes veroorzaakt; andere gegevens laten zien dat het prima is. Het onderzoek is onsamenhangend, simpelweg omdat voedingsonderzoeken moeilijk waterdicht uit te voeren zijn. Zulke studies geven ons zelden voldoende informatie om oorzaak en gevolg met zekerheid te kunnen verbinden; het samenvoegen van een aantal gebrekkige studies helpt niet per se.
Daarnaast is er nog deze vraag: wat is "bewerkt vlees" eigenlijk? Het is een categorie die zo breed is dat het onmogelijk is om die in één alinea te vatten, laat staan in een onderzoek waarin het doel is om zoveel mogelijk variabelen te minimaliseren. Een goedkope hotdog bij een honkbalwedstrijd en een serranoham van $ 5.000 zijn allebei bewerkt vlees, maar het zijn drastisch verschillende producten wat betreft de manier waarop ze worden gemaakt en wie ze koopt om te eten. Het enige wat de luxe gerookte worst van de boerenmarkt en de kipnuggets in je vriezer gemeen hebben, is dat ze "bewerkt" zijn, maar al het andere – inclusief de verwerkingsmethode – is totaal anders. Dus als de kern van de zaak is dat bewerkt vlees in geen enkele hoeveelheid veilig is, is het de moeite waard om je af te vragen: over welke bewerkte vleessoorten hebben we het dan? Het onderzoek gaat daar niet op in.
We hebben ook nooit echt kunnen achterhalen wat bewerkt vlees zo slecht maakt voor onze gezondheid. Afhankelijk van wie je het vraagt, zijn het de nitrietconserveermiddelen die in deze producten worden gebruikt of de hoge vet- en zoutgehaltes. Maar er zijn genoeg bewerkte vleessoorten waaraan deze stoffen niet zijn toegevoegd, en het onderzoek dat hogere risico's aantoont, maakt geen onderscheid, dus het is theoretisch gezien moeilijk te zeggen of bewerkt vlees überhaupt kanker kan veroorzaken.
Wat we uit deze recente studie kunnen opmaken, is dat het bewijsmateriaal dat we in tientallen onderzoeken hebben gevonden, vrij consistent is. Mensen die zeggen dat ze meer bewerkt vlees eten, zijn op verschillende manieren consequent minder gezond dan mensen die zeggen dat ze er minder van eten. De omvang van de negatieve effecten en het risico op verschillende ziekten varieert van studie tot studie, maar als we even terugblikken, laten de gegevens een duidelijke trend zien: als je aangeeft veel bewerkt vlees te eten, heb je een grotere kans op diabetes, hartaandoeningen, kanker en een hele reeks andere problemen.
Uiteindelijk blijft het moeilijk te zeggen of het bewerkt vlees zelf deze problemen veroorzaakt, of dat er iets is met de groep mensen die in landen met een hoog inkomen meer bewerkt vlees koopt, dat simpelweg heel anders is dan alle anderen. We hebben bijvoorbeeld de mogelijkheid niet volledig uitgesloten dat mensen die meer verdienen minder bewerkt vlees kopen en minder kans hebben op kanker om redenen die niets met de consumptie van bewerkt vlees te maken hebben.
Het is waarschijnlijk nooit een goed idee om je vol te proppen met spek. Bewerkt vlees bevat over het algemeen veel calorieën, vooral omdat het veel vet bevat, en we weten dat te veel daarvan op veel manieren slecht voor je is. Maar het idee dat het eten van hotdogs af te raden is, wordt niet ondersteund door sterk bewijs. Ik zal in ieder geval af en toe een plakje salami blijven eten.
Meld u aan voor de avondnieuwsbrief van Slate.
