The Siamese Company viert vier decennia artistiek werk

▲ Arturo Guerrero en Marisa Lara veranderden schilderijen en tekeningen in brieven, nadat ze “door alle tijden en tijdperken hadden gereisd met een groot aantal auteurs van over de hele wereld.” Foto: Jorge Pablo Ángel García

Reyes Martínez Torrijos

Krant La Jornada, dinsdag 26 augustus 2025, p. 2

The Siamese Company heeft jarenlang gewerkt aan het boek Visual Bipolarity, dat draait om hun leven en vier decennia van gezamenlijk artistiek werk. In de tekst, die op 30 augustus verschijnt, legt het duo het verhaal vast van "een dubbele hartslag, schilderkunst, installatie, performance , fotografie, enzovoort; het is sarcastisch en humoristisch. Er zijn intieme bekentenissen, onbekende vragen over het ontstaan ​​van ons werk, en het is bovendien een reflectie op kunst."

Het creatieve duo, Marisa Lara en Arturo Guerrero, deelde in een interview met La Jornada een aantal van hun artistieke overtuigingen, het belang van boeken in hun werk en het doel om hun artistieke werk ook op papier te zetten. "We hebben werelden geschilderd, en nu vertellen we werelden als medeplichtigen," zei Guerrero.

Op de dag van de presentatie in het Museo del Estanquillo zullen er codes worden verstopt in de zalen waar de gelijknamige tentoonstelling te zien is. Wie ze vindt, ontvangt een gratis exemplaar van de tekst.

Marisa Lara legde uit dat ze inspiratie hebben gehaald uit de geschiedenis, literatuur, filosofie en uit auteurs die ze interessant vinden, zoals Bachelard, Baudrillard, Cervantes en Borges. Ze vinden de Duitser Schiller fascinerend, die in de 18e eeuw sprak over de noodzaak van artistieke educatie als brug tussen intelligentie en hart.

Wonder van communicatie

Jarenlang hebben we hard gewerkt om contact te leggen met het publiek, zodat ze kunnen genieten van kunst, beeldende kunst – in dit geval een boek – zodat ze ervan kunnen genieten. Er zijn geen tegenslagen of grenzen, zoals het idee dat hedendaagse kunst ontoegankelijk en onbegrijpelijk is, maar eerder een levende polsslag waar het wonder van communicatie met anderen plaatsvindt. Daarom is het argument en principe van anders-zijn, het 'wij anderen', een Siamese tweeling, het is levend vlees, de ziel.

In het boek komen onder meer de antropoloog Guillermo Bonfil Batalla, de chroniqueur Carlos Monsiváis, de zangeres Celia Cruz, de danseres Ninón Sevilla aan bod. Ook het verblijf van Siameses Company in Parijs, met zijn schitterende Montmartre, en het leven in Lepic komen aan bod. Ook de routes tussen de Moulin Rouge en de Sacré-Cœur komen aan bod, en de balzaal Moulin de la Galette passeren.

Die speelruimte was beschilderd door Renoir, en, zo merkte Arturo Guerrero op, ze hadden geëxposeerd in de Salón Los Ángeles aan de Guerrerostraat. "Er zijn overeenkomsten, constante dualiteiten. Momenteel exposeren we in het Museo del Estanquillo, de voormalige juwelierszaak in La Esmeralda. Wij zijn afgestudeerd aan La Esmeralda. We gaan van Esmeralda naar Esmeralda. Dus we vertellen een heleboel gekke verhalen."

De kunstenaars waren het er vrijwel unaniem over eens dat dit verhalen zijn die ergens tussen de werkelijkheid en het hyperrealisme in zitten, over "hoe we uit ons ei zijn gekomen, dat geoogst en uitgebroed is door kleuren; over onze angsten, de dingen die we hebben moeten doorstaan, wat ons niet is gelukt en wat we wél hebben gedaan. Een intens levensverhaal dat de wens om de kunsten met elkaar te verbinden perfect kan omarmen."

De titel is aantrekkelijk, vonden ze, "omdat hij gebaseerd is op het idee van een spiegel, waarmee we altijd werken. Als we onszelf niet in anderen weerspiegelen, zullen anderen ons niet weerspiegelen. De spiegel combineert bipolariteit, echo, reflectie, empathie en gevoel voor humor. Zonder deze elementen zouden we niet als kunstenaars functioneren."

Voor Arturo Guerrero zijn boeken medeplichtig aan de "gekke avonturen" die zijn Siamese tweelingbroer heeft meegemaakt: "We hebben door alle tijden en tijdperken gereisd met een groot aantal auteurs van over de hele wereld. Literatuur is universeel, net als beeldende kunst, en ze drukt uit wie we zijn als mens."

Daarin ligt de oorsprong van hun besluit om lijnen, verf, kleuren en tekeningen om te zetten in letters, die ze op pagina's vastlegden 'als een soort processie, waarin ze al geschilderd, bedacht en nagemaakt waren; soms waren het sculpturen, foto's, gravures, etc. in de loop van 40 jaar'.

Guerrero stelde dat schrijven een van de eerste manieren is om met kunst om te gaan, omdat elk stukje tekst als een tekening is.

Marisa Lara wisselde af: "Er waren eindeloze dagen van pen-en-muisspel en op het toetsenbord slaan, corrigeren en het dan weer in één stem doen, omdat het boek ervaringen laat zien die we hebben gedeeld: herinneringen, verlangens, liefdesverdriet, verlangens en mislukkingen. We weten zeker dat iedereen die zichzelf heeft moeten heropbouwen, het geweldig zal vinden."

Er is een direct verband tussen de tekst, merkte Guerrero op, en de gelijknamige tentoonstelling in El Estanquillo, die meer dan 300 stukjes samenbrengt: "een puzzel van beelden die nu een puzzel van letters is. Van daaruit herontdek je wie je bent. Schrijven heeft ons geholpen om diepgaand en op een andere manier te begrijpen wat ons is overkomen."

De tekst is een vertaling van wat zij denken dat schrijven is: "een versie van beeldend kunstenaars die schrijven over hun ervaringen, maar met heel hun hart." Arturo Guerrero voegde eraan toe: "We laten ons meeslepen door onze bipolariteit, deze waanzin die noodzakelijk is voor de schepping. Het boek drukt de relatie uit tussen dromen en de (on)redelijkheid van dingen."

Vanaf het begin concentreerden ze hun werk op het bestrijden van onverschilligheid en apathie, door betekenis te geven aan schijnbaar zinloze verschijnselen. In deze zoektocht vonden ze reflecties en spiegels die mensen boeiden. Tijdens hun reizen ontdekten ze dat dit hun visie is op hoe de werkelijkheid kan zijn, en zo lieten ze zich meeslepen door hun wildste dromen, want het leven is een droom, zoals Calderón de la Barca zou zeggen.

De Siamese tweeling Lara ziet een grote esthetische waarde in het boek; hoewel het meer dan alleen afbeeldingen bevat en woorden het grootste deel van de ruimte innemen, integreert het tekeningen die verband houden met de verhalen die het vertelt. "Het zal een zeer interessant hulpmiddel zijn voor kennis en plezier voor wie het leest, omdat het woorden, afbeeldingen en verhalen met elkaar verbindt."

Het boek Visual Bipolarity van Siameses Company wordt op 30 augustus om 13.00 uur gepresenteerd in het Museo del Estanquillo (Isabel La Católica 26, Historisch Centrum).

Eirinet Gómez

Krant La Jornada, dinsdag 26 augustus 2025, p. 3

Ter gelegenheid van zijn 50-jarig jubileum werd het Museo Universitario del Chopo gevierd als een tentoonstellingsruimte, laboratorium, ontmoetingsplek, toevluchtsoord en sociaal centrum waar een netwerk van creatieve medeplichtigheid is geweven, dat in staat is om mogelijke toekomsten te bevragen, uit te dagen en te verbeelden.

Tijdens de opening van de herdenkingsactiviteiten voor het vijftigjarig bestaan ​​van El Chopo, die op 25 november worden gevierd, benadrukte de directeur van El Chopo, Sol Henaro Palomino, dat El Chopo zich heeft gevestigd als een plek waar diverse gemeenschappen en generaties samenkomen om een ​​tentoonstelling te bezoeken, een concert bij te wonen, een live kunstprogramma bij te wonen, een film te kijken of een workshop te volgen.

"Deze site heeft een uitgebreid scala aan culturele content gehost, verspreid, gegenereerd en aangeboden en heeft het recht op cultuur verdedigd", merkte hij op.

Henaro Palomino herinnerde zich dat de straatnaam – voorheen Álamo, nu Dr. Enrique González Martínez – het museum zijn achternaam gaf en overwoog: "Deze eenzame boom had een bos kunnen vormen. Hij bleef niet geïsoleerd; hij verstrengelde zich met andere bomen en samen vormden ze een landschap."

Momenteel bestaat de collectie van El Chopo uit 367 werken, waaronder De moeders van de Plaza de Mayo van de graveur Jesús Álvarez Amaya, lid van de Taller de Gráfica Popular, en Vlucht naar de open kooi , een bewoonbaar beeldhouwwerk van de kunstenaar Jerónimo Hagerman, dat zich in de tuin van het gebouw bevindt.

"Deze collectie getuigt van zijn tijd en van de internationalistische solidariteitsbewegingen waarvan het museum deel uitmaakte, vooral in de jaren tachtig. Deze stukken laten zien hoe het museum openstond voor debat en reageerde op de crises van zijn tijd", aldus de directeur.

In een context waarin “haat, individualisme en conservatisme een bedreiging vormen” riep Henaro Palomino op tot een herijking en een bredere visie op de rol van het museum: “Het vieren van 50 jaar is een kans om te reflecteren, maar bovenal om onze culturele spieren te versterken en onze toewijding te bevestigen om een ​​sociaal centrum te blijven, vermomd als museum.”

Silvia Yorgelis Saucedo, voorzitter van El Colegio de México, omschreef deze ruimte als "een dynamisch, levendig en gedurfd cultureel project dat een balans zoekt tussen het behoud van herinneringen en open toegang tot dat erfgoed via digitale initiatieven." Ze benadrukte dat het eren van het museum betekent dat we degenen erkennen die er al vijftig jaar aan hebben meegewerkt.

Ter gelegenheid van dit jubileum vierde ze de opening van een zaal die vernoemd is naar Elena Urrutia, de eerste directeur van El Chopo. "Als drijvende kracht achter projecten, bouwer van instellingen, vonk van vragen, is Urrutia een goed voorbeeld van hoe de rol van vrouwen in culturele projecten en initiatieven binnen de UNAM onder de aandacht kan worden gebracht."

Site open voor reflectie

Abraham Cruzvillegas, conceptueel kunstenaar en lid van de adviesraad van het museum, benadrukte dat El Chopo de verbinding tussen nationale en internationale kunstenaars bevordert, maar ook een open ruimte is voor reflectie op een samenleving die voortdurend verandert.

Hij herinnerde aan de betekenis van de eerste Lesbische-Homo Culturele Week (1987): ‘er opende zich een spectrum voor ons, een regenboog van vele mogelijkheden, zowel discursief als in termen van formele, conceptuele, maar ook politieke talen.’

▲ Het Chopo Universiteitsmuseum na de heropening in mei 2010. Foto door María Meléndrez Parada

Voor Cruzvillegas onderscheidt El Chopo zich van andere musea door de openheid voor gemarginaliseerden en andersdenkenden: "Het ligt niet in de buurt van de UNAM of op het toeristische circuit. Het bevindt zich in wat we vroeger de periferie noemden, niet alleen geografisch, maar ook cultureel en politiek."

Hij benadrukte ook de rol van de gratis workshops die het cultureel centrum organiseert, waar verschillende kunstenaars die momenteel actief zijn, zijn opgeleid. "Het is een museum voor levende kunsten met een reeks experimentele praktijken die verbindingen leggen tussen theater, dans, beeldende kunst en artistiek onderzoek, zonder het geheugen, de politiek en de indeling van het archief uit het oog te verliezen."

Rosa Beltrán, coördinator Culturele Outreach bij de UNAM, gelooft dat El Chopo tegen de stroom in werkt: “Hier is het de gemeenschap die, door haar verzoeken, maar ook door haar activisme en de geschiedenis die zij met haar lichaam schrijft, bepaalt wat er wordt gebracht en wat er wordt tentoongesteld.”

Hij benadrukte dat deze ruimte het vermogen van de universiteit tot vernieuwing belichaamt. "Wat begon als een industriële tentoonstellingshal, later het Natuurhistorisch Museum huisvestte, is vandaag de dag een bruisend cultureel centrum dat zich heeft gevestigd als een baken van hedendaagse creativiteit."

Een van de mijlpalen was de aanwezigheid van de LGBT+-gemeenschap, waar de Gay and Lesbian Cultural Week werd georganiseerd, wat later uitgroeide tot het Internationale Festival voor Seksuele Diversiteit. Ook vonden er culturele evenementen plaats in de strijd tegen aids.

Leonardo Lomelí Vanegas, rector van de UNAM, herinnerde eraan dat El Chopo ontstond uit de behoefte om een ​​vrije ontmoetingsruimte te openen die ruimte biedt aan opkomende of gemarginaliseerde culturele en artistieke uitingen.

"Dit jubileum nodigt ons uit om na te denken over de manier waarop de universiteit haar rol in de maatschappij heeft gespeeld, niet alleen als een ruimte voor het genereren en overdragen van kennis, maar ook als een publieke actor die culturele processen en transformaties ondersteunt en die verbeeldingskracht, creativiteit, divergent denken en de constructie van collectieve identiteiten en betekenissen bevordert."

In de loop van vijf decennia, zo stelde hij, heeft dit museum gediend als een schakel tussen de UNAM en sectoren die historisch gezien buiten de culturele discussie zijn gehouden: "De relevantie ervan is niet louter erfgoed of symboliek, maar ook pedagogisch. Het heeft ons laten zien dat een ander museummodel haalbaar is. Een model waarin het archief het kritische instrument is, de programmering niet top-down is en jongeren geen passief publiek zijn zonder levende gesprekspartners."

Aan het begin van de activiteiten ter ere van het vijftigjarig bestaan ​​van El Chopo werd een minuut stilte in acht genomen ter nagedachtenis aan Mariana Gándara, toneelschrijfster, regisseur, interdisciplinair kunstenaar en medewerkster van UNAM Culture, die onlangs op 41-jarige leeftijd overleed. Tevens werd de herdenkingstentoonstelling "Het was een boom en het werd een bos" geopend.