Migratiebeleid | Verdere deportaties naar Afghanistan gepland

Duitsland is van plan opnieuw mensen te deporteren naar het door de Taliban geregeerde Afghanistan. De doelwitten zijn jonge, alleenstaande mannen van wie de asielaanvraag in Duitsland is afgewezen en die veroordeeld zijn voor ernstige misdrijven. Volgens de huidige plannen van de autoriteiten zullen de mannen vóór 16 juli collectief worden gedeporteerd, aldus een verklaring van de Saksische Vluchtelingenraad (SFR). Deze mannen worden momenteel vastgehouden in deportatiedetentie in heel Duitsland, onder meer in Dresden, Pforzheim en Büren.

De SFR bekritiseert dat deportatie een veel strengere, "tweede straf" is, vooral als de betrokkenen al een gevangenisstraf hebben uitgezeten. Deze vorm van dubbele bestraffing is in strijd met de Grondwet. De organisatie van deportatie lijkt complex en de mate van geheimhouding hoog, aldus de SFR. Zelfs rechtbanken lijken geen informatie te hebben over het deportatieproces. "Hoe moeten ze bepalen of deportatie haalbaar is als ze geen informatie krijgen?", bekritiseert Toni Kreischen van de Contactgroep Deportatie- en Bewaringsdetentie Dresden, die vrijwillige begeleiding biedt aan mensen in deportatiedetentiecentra.

De SFR vreest ook dat de toegenomen deportaties naar Afghanistan ook mensen zouden kunnen treffen die in de toekomst zeker door de Taliban vervolgd zouden kunnen worden. "We herinneren ons de deportaties naar Kabul van een paar jaar geleden: aanvankelijk troffen ze alleen criminelen, maar uiteindelijk vreesden alle afgewezen Afghanen voor deportatie naar de oorlog", zegt Dave Schmidtke van de SFR.

Vorig jaar vonden er al twee collectieve deportaties naar Afghanistan plaats. Drie van de huidige gedetineerden bevinden zich in het deportatiecentrum in Dresden. Volgens SFR wonen alle drie al meer dan tien jaar in Duitsland. Hun asielaanvragen werden al afgewezen voordat de Taliban aan de macht kwam. Sommigen van hen behoren tot de vervolgde Hazara-minderheid en vrezen vervolging als oppositieleden, "verwesterde" terugkeerders of Talibancritici. Sinds zijn aantreden pleit bondsminister van Binnenlandse Zaken Alexander Dobrindt (CSU) voor meer deportaties naar Afghanistan. Deze doelstelling is ook vastgelegd in het regeerakkoord tussen de SPD en de CDU/CSU.

Toelatingsprogramma's moeten worden vervuld

Dobrindt wil ook de federale opvangprogramma's voor Afghanen in een risicosituatie opschorten. Een recente uitspraak van de Berlijnse bestuursrechter heeft echter bepaald dat Duitsland zich ten minste moet houden aan de reeds aangegane toelatingsverplichtingen. Volgens een juridisch advies in opdracht van Pro Asyl zou de federale overheid zelfs een strafbaar feit plegen als bedreigde personen, van wie velen momenteel in Pakistan op asiel wachten, zouden worden teruggegeven aan de Taliban.

De uitspraak en het rapport hebben echter geen effect op deportaties uit Duitsland, aangezien andere mensen er fundamenteel door worden getroffen. Door de asielaanvragen van de getroffenen af te wijzen, gaat de Duitse staat ervan uit dat zij in Afghanistan niet aan vervolging worden blootgesteld. Vrouwen en LGBTQI+-personen daarentegen krijgen vaak een beschermingsstatus vanwege genderspecifieke vervolging door de Taliban.

Toename van afwijzingen

Daarentegen is de afgelopen maanden een enorme toename van het aantal negatieve asielbeslissingen voor mannelijke Afghanen waargenomen. Sinds de Taliban aan de macht zijn gekomen, hebben de meeste asielzoekers een zogenaamd deportatieverbod gekregen, althans vanwege de economisch onstabiele situatie in Afghanistan. Volgens het Bundesamt für Migration und Refugees (BAMF) is het zelfs voor jonge alleenstaande mannen onmogelijk om in Afghanistan een bestaan op te bouwen. Momenteel zien we echter de toepassing van de zogenaamde robuustheidsjurisprudentie, die zowel het BAMF als de rechtbanken vóór 2021 hadden nagestreefd. Deze jurisprudentie propageert de absurde gedachte dat Afghanen die misdaden in Duitsland hebben gepleegd, gedeporteerd kunnen worden omdat ze "robuust" genoeg zijn om onder de Taliban te leven als ze hier misdaden zouden kunnen plegen. In 2023 erkende de Hogere Administratieve Rechtbank van Saksen echter in een uitspraak dat alleenstaande mannen zonder ondersteunend netwerk in Afghanistan aan onmenselijke behandeling blootgesteld kunnen worden, wat de basis zou vormen voor een deportatieverbod.

Wat er met de in Dresden vastgehouden mannen gaat gebeuren, is momenteel onduidelijk. "Naar onze mening schenden de deportaties het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. We hebben daarom nieuwe asielaanvragen ingediend", aldus een adviseur van de Contactgroep Deportatie- en Detentie in een verklaring.