Trump wil 100 procent importheffingen op medicijnen: Komen er onzekere tijden aan voor patiënten?

Moeten mensen in Berlijn, in Duitsland en in de EU als geheel zich voorbereiden op medicijntekorten? In het recente verleden stagneerde de levering herhaaldelijk. Tijdens het koude seizoen was er een tekort aan onder andere koorts- en hoestsiroop voor kinderen , bepaalde antibiotica en pijnstillers. Er was zelfs een tekort aan zoutoplossingen. Momenteel is er een tekort aan ongeveer 450 medicijnen. En nu dreigt de Amerikaanse president Donald Trump bovendien met 100 procent invoerrechten op farmaceutische importen in de Verenigde Staten.

De Duitse Apothekersvereniging (ABDA) bereidt zich voor op de mogelijkheid dat Trumps actie de aanvoer in Duitsland verder zou kunnen beperken. Omdat de maatregel gericht is op de verkoop van Europese producten in het buitenland, aldus ABDA-voorzitter Thomas Preis, zouden lokale bedrijven die naast de Amerikaanse markt ook de Duitse markt bevoorraden, in de problemen komen. "Ze zouden gedwongen kunnen worden om minder te produceren of meer voor hun producten te vragen."

Onlangs importeerden de VS jaarlijks voor minstens € 15 tot € 20 miljard aan farmaceutische producten uit Duitsland. Daarnaast waren er medische instrumenten ter waarde van € 4 miljard en andere medische producten ter waarde van € 2 miljard of meer.

Trump wil strafheffingen van 100 procent opleggen aan alle buitenlandse fabrikanten die geen productiefaciliteiten in de Verenigde Staten vestigen. Deskundigen verwachten echter dat de president zulke hoge invoerheffingen op importgoederen in het algemeen zal opleggen dat deze een bedreiging zouden kunnen vormen voor de economische onafhankelijkheid van de Verenigde Staten. Voor getroffen Europese bedrijven zou zakendoen met Amerika niet langer rendabel zijn en omzetverlies zou de gevreesde gevolgen hebben voor Duitse consumenten.

"Het tarief van 15 procent dat nu op alle importen uit Europa wordt geheven, heeft de kosten al aanzienlijk verhoogd", aldus Tim Büthe, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Technische Universiteit München. "De dreiging van verdere isolatie van de Amerikaanse economische zone van de rest van de wereld door immens hoge tarieven creëert nog meer onzekerheid."

Zelfs als de tarieven op EU-producten op het huidige niveau blijven, waar politici momenteel van uitgaan, zouden de indirecte effecten Europese fabrikanten treffen. Trump wil Chinese producten van de Amerikaanse markt verdrijven, aldus Büthe. "Daarom moet je verwachten dat Chinese fabrikanten nu dringend afzetmarkten in andere delen van de wereld zullen zoeken, mogelijk met door de staat gesubsidieerde prijzen." Dit zou op korte termijn voordelig zijn. "Dit zou echter de eerlijke concurrentie op markten wereldwijd in gevaar brengen – ook in Europa en Duitsland."

Deskundigen raden tegentarieven af

De gevolgen van een felle prijzenoorlog zijn in Duitsland al enige tijd zichtbaar. Dit geldt bijvoorbeeld voor generieke geneesmiddelen, medicijnen waarvan de octrooibescherming is verlopen. Door de concurrentie op de markt, maar ook door de kostendruk van zorgverzekeraars, worden deze geneesmiddelen soms een gesubsidieerde business. Als fabrikanten minder krijgen voor een pakje antibiotica dan de prijs van een kop cappuccino, aldus ABDA-voorzitter Preis, is de productie economisch niet meer rendabel.

De onzekerheid is groot en Europese bedrijven passen zich al aan de nieuwe situatie aan en zijn van plan om delen van hun productie naar de VS uit te besteden. Zo is het grote concern Roche van plan om binnen vijf jaar $ 50 miljard te investeren in nieuwe faciliteiten, en concurrent Novartis $ 23 miljard. De Zwitsers spreken van een "ultieme wake-up call". Dit lijkt het Verenigd Koninkrijk al te hebben bereikt, waar een scherpe daling van de investeringen in farmaceutische productie is geregistreerd.

Deskundigen raden echter vergeldingsheffingen af. Zij zeggen dat de schade de potentiële voordelen zou kunnen overtreffen. Alleen al vorig jaar importeerde Duitsland farmaceutische producten ter waarde van meer dan twaalf miljard euro uit de VS, wat overeenkomt met 17 procent van de totale import. Naast hoogontwikkelde en dure medicijnen, zoals die tegen kanker, bevatten de producten ook veelgebruikte werkzame stoffen zoals salbutamol voor astmamedicatie en de pijnstiller ibuprofen.

En er speelt nog iets anders een belangrijke rol: de VS zijn een sterke drijvende kracht in de ontwikkeling van nieuwe therapieën en producten. Een handelsoorlog zou verstrekkende gevolgen hebben.

Waar moeten mensen in Duitsland zich nu op voorbereiden? Bondsminister van Volksgezondheid Nina Warken (CDU) beloofde onlangs dat er in de herfst en winter geen medicijntekorten zullen zijn: "Ik begrijp de zorgen van de mensen gezien de situatie van de afgelopen jaren. Maar ik kan hen geruststellen dat de medicijnvoorziening gegarandeerd is." Onder andere is het verplicht om voldoende voorraden van veelgebruikte medicijnen aan te leggen voor meerdere maanden. "Indien nodig kunnen we op korte termijn met passende maatregelen reageren op tekorten."