Trumps koers voor Oekraïne: VN-Veiligheidsraad neemt pro-Poetin-resolutie aan

De Amerikaanse president Trump slaagt er in eerste instantie niet in de 193 VN-lidstaten te overtuigen van zijn Oekraïne-beleid. Maar in de machtige Veiligheidsraad liggen de zaken anders.

De Veiligheidsraad van de VN heeft ingestemd met een pro-Moskou-Oekraïne-resolutie van de Amerikaanse regering van president Donald Trump . Dit was de eerste keer dat het machtigste orgaan van de VN een gezamenlijk besluit nam over de oorlog. In de Raad kreeg de tekst, waarin Rusland niet als agressor wordt genoemd, tien stemmen van de vijftien leden van de Raad en daarmee de vereiste meerderheid.

In het conflict over de toekomstige koers van Oekraïne stemden de VS samen met onder andere Rusland en China. Daarentegen onthielden alle vijf Europese landen van de Raad zich van stemming: het Verenigd Koninkrijk , Frankrijk , Slovenië , Denemarken en Griekenland . Theoretisch gezien hebben de Britten en de Fransen een vetorecht, maar sinds 1989 hebben ze daar geen gebruik meer van gemaakt. Resoluties van de VN-Veiligheidsraad zijn bindend volgens het internationaal recht.

In het aangenomen document met de titel "De weg naar vrede" wordt Moskou niet als agressor in de oorlog genoemd en wordt ook niet opgeroepen tot een Russische terugtrekking. Er wordt alleen opgeroepen tot een snel einde aan de oorlog.

De Britse ambassadeur bij de VN, Barbara Woodward, sprak zich duidelijk uit tegen de resolutie: "Rusland en Oekraïne kunnen niet met elkaar worden vergeleken als dit orgaan over deze oorlog praat." Moskou is verantwoordelijk voor een agressieve oorlog tegen een soevereine staat, die honderdduizenden mensenlevens heeft gekost. De Franse ambassadeur Nicolas de Rivière zei: "Er zal nergens vrede en veiligheid zijn als agressie wordt beloond."

Dorothy Shea, waarnemend Amerikaans ambassadeur, zei daarentegen dat de wereld "op de rand van de geschiedenis" stond en dat er zo snel mogelijk vrede moest komen. Ze wilde de Europeanen ook geruststellen: "We luisteren naar onze Europese collega's als ze zeggen dat ze duurzame vrede willen, maar niet tegen elke prijs", zei ze. Ze wilden hen ervan verzekeren dat de VS ook streefde naar een ‘duurzame vrede’. De oplossing is geen vredesakkoord en brengt geen kosten met zich mee.

Eerder werden een aantal amendementen van Europese landen verworpen, onder andere vanwege veto's van Rusland. Bovendien mislukte een poging van Frankrijk en Groot-Brittannië om de stemming met een dag uit te stellen, zodat er meer tijd zou zijn voor onderhandelingen.

De Verenigde Staten hadden eerder al geprobeerd om wereldwijde goedkeuring te krijgen voor Trumps koerswijziging in de oorlog in Oekraïne tijdens de Algemene Vergadering van de VN in New York, met een identieke ontwerpresolutie. Het grootste orgaan van de Verenigde Naties heeft deze pro-Kremlin-actie verhinderd. Verschillende amendementen van EU-lidstaten, Oekraïne en Groot-Brittannië kregen de benodigde meerderheden, zodat de Amerikaanse tekst vervolgens Rusland duidelijk als agressor noemde en op cruciale punten in de Oekraïense betekenis herinterpreteerde.

Washington onthield zich, net als China, van stemming over zijn eigen resolutie, terwijl Rusland en zeven andere staten tegen stemden. 93 landen, waaronder Duitsland en de meeste Europeanen, stemden vóór – aanzienlijk minder steun voor Kiev dan bij soortgelijke resoluties eerder.

Ook de tweede resolutie, opgesteld door Oekraïne zelf samen met de EU-delegatie, kon rekenen op veel onthoudingen. Dit wordt gezien als een distantiëring van het Amerikaans-Europese geschil over het Oekraïnebeleid. Dit bracht ook een diplomatieke transatlantische verdeeldheid binnen de VN aan het licht, waarbij met name Hongarije zich van de EU afkeerde en de kant van Washington koos.

Vóór de herdenking van de Russische inval in Oekraïne leidde Trumps Oekraïne-initiatief tot diplomatieke onrust. Waarnemers zagen de stap als een diplomatieke toenadering tot Kremlinleider Vladimir Poetin en als een toenemende druk op Kiev om tegen zijn wil een overeenkomst te sluiten.

VN-expert Richard Gowan van de denktank Crisis Group sprak van een succesvolle Europese verdediging van Oekraïne in New York, hoewel de wens van veel landen in het zogenaamde Globale Zuiden naar vrede inmiddels duidelijk was geworden. Hoewel de Amerikaanse aanpak deze wens weerspiegelt, maakt het ook veel VN-leden nerveus, omdat het het internationale recht negeert – en daarmee de bescherming van kleinere staten tegen aanvallen.