İspanyol toplumu bozuldu mu?

Analistler arasında, özellikle sözde Batı demokrasilerinde olmak üzere, popülist bir dalganın dünyayı kasıp kavurduğu konusunda fikir birliği var. Ipsos'un "İspanya'da Popülizm 2025 " araştırmasına göre, İspanya bu olgudan muaf değil, ancak etkileri diğer komşu ülkelere kıyasla daha az belirgin; bu kısmen vatandaşlarının göçe karşı hoşgörüsünden kaynaklanıyor. Araştırma, diğer soruların yanı sıra İspanyol toplumunun çöküp çökmediğini de sorguluyor.

Aşırı sağcı seçmen, hem referandum hem de güçlü liderler isteme çelişkisine düşüyor.

31 ülkede yürütülen ve popülizmi besleyen toplumsal huzursuzluk, vatandaşlar ile elitler arasındaki uçurum ve göç ve ulusal kimlik algıları gibi konuları inceleyen çok daha geniş kapsamlı bir anketin parçası olan bu çalışmaya göre, İspanyollar küresel eğilime kıyasla göçe karşı nispeten daha hoşgörülü bir tutum sergiliyor. Örneğin, İspanyolların yalnızca üçte biri, yabancıların gelişinin durdurulması durumunda İspanya'nın daha güçlü olacağına inanıyor; bu durum, örneğin Macaristan (%48), Almanya (%45), İtalya (%40), Fransa (%39) ve Birleşik Krallık (%38) verileriyle çelişiyor.

Vox seçmenleri ve daha az oranda PP seçmenleri İspanyol toplumunu parçalanmış ve gerileyen bir toplum olarak görüyor.

Ancak aynı veriler, İspanya'da göç olgusuna ilişkin algıların son derece kutuplaşmış olduğunu ortaya koyuyor. Nitekim, Vox seçmenlerinin onda yedisinden fazlası göçmenlere şüpheyle yaklaşırken, bu oran PP seçmenleri arasında onda dörde düşüyor. Sumar (%10) ve PSOE (%26) seçmenleri ise tam tersi görüşte. Bu durum, son haftalarda azınlık tarafından işlenen ve büyük çoğunluk tarafından reddedilen yabancı düşmanı olayları bir dereceye kadar açıklıyor.

İspanyollar göç konusunda küresel eğilime göre daha hoşgörülü bir tutum sergiliyor.

Benzer bir durum toplum algısında da ortaya çıkıyor. İspanyollar, İspanyol toplumunu parçalanmış (%55) ve gerilemede (%57) olarak görüyor. Ancak, bu algı yine hangi mercekten bakıldığına bağlı. Vox seçmenlerinin neredeyse onda dokuzu ve PP seçmenlerinin onda altısı İspanya'daki toplumsal çatlağı kabul ediyor ve Vox seçmenlerinin onda sekizi ve PP seçmenlerinin onda altısından fazlası gerilemede olduğuna inanıyor. Buna karşılık, PSOE ve Sumar seçmenlerinin yalnızca onda dördü buna inanıyor. Daha spesifik olarak, ankete katılanların %74'ü toplumdaki temel bölünmenin sıradan vatandaşlar ile siyasi ve ekonomik elitler arasında olduğuna inanıyor. Bu, hem yaş hem de ideoloji açısından yaygın olarak paylaşılan bir görüştür. Her halükarda, Ipsos analizine göre toplumsal huzursuzluk, politikacılara karşı derin bir güvensizliğe dönüşüyor. Aslında, ankete katılanların %41'i tarafından dile getirilen ülkenin en büyük sorunu gibi görünüyorlar ve bunu şaşırtıcı bir şekilde çok geride kalan %15'lik oranla konut sorunu takip ediyor.

Ancak İspanya, popülist söylemin daha belirgin bir şekilde kök saldığı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında daha az yoğunlukta toplumsal çöküş göstermektedir. %60'lık ortalama bir toplumsal çöküş endeksine sahip ülkeler arasında yer almakta olup, ABD ile birlikte İsviçre'nin (%42), Hollanda'nın (%45) veya İsveç'in (%46) açıkça üzerinde, ancak Birleşik Krallık'ın (%66), Arjantin'in (%64) veya Macaristan ve Fransa'nın (%63) önemli ölçüde altındadır. Aslında, Ipsos tarafından siyasi ve ekonomik elitlerin algısına ilişkin çeşitli soruların ortalaması olarak hesaplanan bu endeks, mali ve borç krizinin etkilerinin hala mevcut olduğu ve 2017 Katalan toprak krizinin demlendiği 2016 yılında İspanya'da (%67) görünürde daha yüksekti. Hükümetin art arda gelen COVID krizlerini ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin sonuçlarını ele alış biçiminin ardından 2022'de en düşük noktasına (%53) ulaştı ve o zamandan beri Pedro Sánchez'in göreve gelmesinin neden olduğu siyasi gerilimle paralel olarak yükseldi.

Anket sonuçları, popülist söylemin tipik çelişkilerini de ortaya koyuyor. Örneğin, vatandaşların %65'i en önemli siyasi meselelerin referandum yoluyla kararlaştırılması gerektiğine inanırken, %33'ü "kuralları çiğnemeye" hazır güçlü bir liderin gerekli olduğuna inanıyor. Vox seçmenleri bu çelişkiye en açık olanlar; %74'ü referandumlardan, %54'ü ise güçlü bir liderden yana. Bir diğer çelişki ise vergilendirme ve kamu hizmetleriyle ilgili. Ankete katılanların yarısından biraz fazlası vergi artışına karşı çıkıyor (Vox seçmenleri için bu oran %73, PP seçmenleri için ise %65). Ancak büyük bir çoğunluk sağlık harcamalarının (%82), eğitimin, istihdam yaratılmasının (%76) ve kamu güvenliğinin (%70) artırılması gerektiğine inanıyor.