Bilimsel Bir Dönüm Noktası! Yıllık Aşıyı Ortadan Kaldırabilecek Evrensel Bir Grip Aşısına Doğru Önemli Bir Atılım

ABD'deki Nebraska-Lincoln Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi, dünya çapında gripten korunmada devrim yaratabilecek bir gelişmeyi duyurdu. Sadece H1N1 domuz gribine karşı etkili koruma sağladığı gösterilmekle kalmayan, aynı zamanda insanları ve kuşları etkileyen grip varyantlarına karşı da koruma sağlama potansiyeli gösteren "Epigraph" adı verilen yenilikçi bir aşı geliştirdiler.

Bu ümit verici çalışmanın bulguları, 14 Mayıs 2025'te saygın bilimsel dergi Nature Communications'da yayınlandı. Bu yeni aşının anahtarı, Epigraph adı verilen bir hesaplama teknolojisine dayanan tasarımında yatıyor.

Bu yazılım, viral hemaglutinin (HA) protein dizilerinin geniş bir koleksiyonundan, bağışıklık sistemi tarafından tanınan viral antijenlerin küçük parçaları olan son derece temsili epitopların analizine ve seçimine olanak tanır. Bu aşının geliştirilmesinde 1930-2021 yılları arasında izole edilen H1 domuz gribi virüslerinin HA dizileri kullanıldı.

Bu yaklaşım, virüsün hızlı mutasyona uğraması nedeniyle genellikle suş-spesifik olan ve her yıl yeniden formüle edilmesi gereken geleneksel aşılara kıyasla daha geniş ve daha kalıcı bir bağışıklık tepkisi oluşturmayı amaçlıyor.

Domuz H1N1 virüsünün doğal taşıyıcısı olan domuzlarda yapılan deneylerin sonuçları dikkat çekicidir. Epigraph ile aşılanan hayvanlarda, virüsün yaygın bir türüne maruz kalmalarına rağmen hastalık belirtisi görülmedi.

Ayrıca, farklı onyıllardan ve türlerden gelen çok sayıda viral varyantı nötralize edebilen güçlü bir antikor yanıtı geliştirdiler ve bu bağışıklık, altı aylık uzunlamasına çalışma boyunca stabil kaldı. Nitekim regresyon analizleri, Epigraph aşısının sağladığı korumanın on yıla kadar uzayabileceğini gösteriyor.

Önemlisi, Epigraph aşısının hem domuz endüstrisinde yaygın olarak kullanılan ticari bir aşıdan hem de virüsün doğal olarak oluşan suşlarına dayanan deneysel bir aşıdan önemli ölçüde daha iyi performans göstermesidir. Bu atılım birkaç nedenden ötürü son derece önemlidir.

Öncelikle, mevcut grip aşılarının temel sınırlaması olan kısa süreli olmaları ve sınırlı koruma spektrumlarına değinilmektedir. Geniş çaplı, uzun vadeli bağışıklık sağlayan evrensel bir aşı, halk sağlığında paradigma değişikliği yaratacaktır.

İkinci olarak, insan, kuş ve domuz kökenli grip virüslerinin genetik olarak yeniden birleşebildiği "karıştırma kapları" olarak kabul edilen domuzları etkili bir şekilde koruyarak, bu aşı insanlara sıçrayabilen yeni pandemi türlerinin ortaya çıkma riskini önemli ölçüde azaltabilir.

Sadece Amerika Birleşik Devletleri'nde, 2010'dan bu yana yaklaşık 500 insan-domuz gribi bulaşma olayı belgelendi. Son olarak, gribi ortadan kaldırmak iddialı ve uzak bir hedef olsa da, Epigraph'ın vaat ettiği kadar güçlü ve uzun süreli bağışıklık sağlayan teknolojiler, çalışmanın baş araştırmacısının bahsettiği bu hedefi gelecekte biraz daha makul kılıyor.

Bu gelişme, yalnızca yıllık aşılama zahmetinden kurtulmak için değil, aynı zamanda en kalıcı viral tehditlerden birine karşı küresel savunmayı güçlendirmek için de yeni bir umut sunuyor.