Pompei'nin topraklarının altında hangi sırlar saklı?

Birkaç gün önce , Adrian Maben'in 1971 yılında yönettiği ve Pompei amfi tiyatrosunun kalıntıları arasında kaydedilen Pink Floyd at Pompeii belgeseli yeniden gösterildi ; MS 79 yılında Vezüv Yanardağı'nın külleri altında kalmasıyla birlikte, o zamandan beri dinlenmediği anlaşılan bir volkanik sistem içerisinde yer alan bir arazi.

Genç Plinius , Romalı tarihçi Tacitus'a yazdığı mektuplardan birinde, Vezüv'ün üzerinde yükselen bulutun, "bir tür gövde oluşturan ve sonra dallanan çok uzun bir çam ağacının tacına" benzediğini söyler. Bugün, yüzyıllar sonra, kurbanların bükülmüş bedenlerinin alçı kalıpları bize felaketin büyüklüğü hakkında bir fikir veriyor ve bununla birlikte, sıvı haldeki kayaların yıkıcı gücünün kanıtlarını da sunuyor. Çünkü, Tamsin Mather'in Volkanik Maceralar (Alianza) adlı kitabının girişinde belirttiği gibi, eğer Dünya'nın derinliklerine bakabilseydik, kayaların görünüşleri, halleri nedeniyle yüzeyindeki görünümlerinden çok farklıydı; bazı yerlerde "yapışkan madde, hatta eriyip magmaya dönüştüğünde sıvı" oluyorlardı. İkincisi ise bir yanardağ patladığında ve Dünya'nın yaydığı gazlar jet veya akıntı şeklinde yüzeye ulaştığında olan şeydir.

Oxford Üniversitesi profesörü ve araştırmacısı, birkaç ay önce İspanyolca yayımlanan eseriyle bizi Napoli şehrinin batısına, Genç Plinius'un Vezüv Yanardağı'nın püskürmesine tanıklık ettiği Miseno bakış açısına çok yakın olan Pozzuoli'ye götürüyor. Burası, Phlegraean Tarlaları adı verilen muazzam bir volkanik sistemin merkezinde yer alan Solfatara'da olacak; Pink Floyd, tıslayan fumarol buharları arasında yürürken burada görünecek; Virgil'in Aeneid'de yeraltı dünyasının girişini bulduğu yer de burası olacak.

Tamsin Mather'in, bilimsel çalışmanın sınırlarını aşan ve tarihi ayrıntıları ve coğrafi notlarıyla seyahat anlatılarına uzanan eserinde anlattığı gibi, efsanevi bu alandan yayılan hidrojen sülfür emisyonları, kükürtün potasyum ve demir gibi diğer minerallerle alüminyum gibi hafif bir metalle birleşmesi, çürük yumurtaya yakın bir kokuya yol açıyor.

Okuduğunuzda, Pompei şehrinin Vezüv felaketinden sonra nasıl kaderine terk edildiğini görüyorsunuz. Lavların altında kaldığı gibi, bir daha düzelebileceğini kimse düşünmüyordu. Pompei yüzyıllar boyunca kayıp olarak kabul edildi. Yeniden keşfi ise Vezüv'ün 1631'de gerçekleşen ve sonuncusu olmayacak olan patlamalarından sonra gerçekleşecek. Sonuncusu 17 Mart 1944'te, arkaplanda İkinci Dünya Savaşı varken yaşandı. Diğer felaketlerin yanı sıra, şu anda yeniden inşa edilen San Sebastiano al Vesuvio belediyesini de yok etti.

Yıllar sonra, 1970'lerin başında, film yönetmeni Adrian Maben lavların tahrip ettiği yerleri ziyaret ederken pasaportunu kaybetti. Onu ararken akşam oldu; Gün batımında kendini Pompei amfitiyatrosunda buldu. İşareti okuyabildi ve filminin çekileceği yerin burası olduğuna ikna oldu; seyircisiz bir müzik belgeseli olan bu filmde, Pink Floyd grubunun yakındaki fumarol buharlarıyla sarılmış hayaletler için çaldığını hayal ediyoruz. İnsanın kırılganlığını sorgulayan yeraltı dünyasına müzikal bir yolculuk.