Gdańsk/ 10 lat etnofilologii kaszubskiej na Uniwersytecie Gdańskim

Etnofilologia kaszubska świętuje w tym roku 10-lecie. Przez ten czas mury uczelni opuściło 24 absolwentów. Większość z nich pracuje na rzecz Kaszub i regionu - powiedziała w rozmowie z PAP przewodnicząca Rady Programowej kierunku dr Justyna Pomierska.

Studia na kierunku etnofilologia kaszubska przygotowują do wykonywania zawodu nauczyciela języka kaszubskiego i języka polskiego (łącznie) lub pracy w instytucjach Pomorza związanych z szeroko pojętą kulturą - jako dziennikarz, animator życia społecznego, edukator w domu kultury, muzeum, a także edytor czy korektor.

Główny trzon kształcenia stanowi praktyczna nauka języka kaszubskiego (również od podstaw) połączona z kształceniem kulturowym.

Rozmówczyni PAP podkreśliła, że to właśnie brak nauczycieli tego języka był głównym powodem uruchomienia kierunku 10 lat temu w Uniwersytecie Gdańskim. "Jeszcze kilka lat temu na Pomorzu uczyło się kaszubskiego ok. 14 tys. uczniów, a nauczycieli było może stu. Z tego zdecydowanie mniej po odpowiednich studiach podyplomowych. Później weszła regulacja wskazująca, że uprawnienia nauczycielskie nabyć można tylko w wyniku ukończenia studiów wyższych (likwidowano tzw. kolegia nauczycielskie), więc środowiska mniejszości językowych, w tym kaszubskie, zgłaszały postulat uruchomienia studiów wyższych w zakresie rodzimych filologii. Ale brakowało też wykształconych dziennikarzy, pracowników administracji itp." - powiedziała dr Pomierska, która jest przewodniczącą Rady Programowej kierunku etnofilologia kaszubska oraz kierowniczką studiów podyplomowych Nauczanie języka kaszubskiego.

W ramach zajęć na etnofilologii kaszubskiej studenci mają m.in. spotkania z pisarzami i działaczami ruchu kaszubsko-pomorskiego, poznają folklor, zasoby kultur regionu, projekty w instytucjach kultury.

UG podaje, że przedmioty filologiczne, takie jak: nauka o języku, czytanie i analiza utworów literackich, połączona z praktycznym pisaniem tekstów, zostały uzupełnione o historię Kaszubów, Pomorza i Polski oraz podstawową wiedzę z zakresu nauk społecznych: wiedza o kulturze, socjologia, psychologia i pedagogika dla nauczycieli.

"Uczymy kaszubskiego +od zera+, a nasze zajęcia praktycznej nauki języka kaszubskiego prowadzą najlepsi" - zapewnia dr Pomierska i wskazuje na m.in. prof. Marka Cybulskiego, który jest współautorem (razem z R. Wosiak-Śliwą) pierwszego podręcznika do lektoratu języka kaszubskiego. "W zespole lektorów jest już też nasza absolwentka dr Joanna Ginter. W ubiegłym roku wydała dwie książki: jedna do nauki gramatyki 'Fòrmë lubią normë' to przystępne wyjaśnienia i fajne ćwiczenia z gramatyki, druga naukowa o ortografii" - powiedziała.

Uczelnia zapewnia, że już w czasie trwania nauki student może współdziałać z przyszłym pracodawcą m.in.: Zrzeszeniem Kaszubsko-Pomorskim, Kaszubskim Uniwersytetem Ludowym w Wieżycy, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie czy Radiem Gdańsk.

Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia absolwent może kontynuować naukę na studiach drugiego stopnia m.in. na kierunkach filologicznych lub kulturoznawstwie, pedagogice, socjologii, politologii, historii, etnologii czy filozofii.

Dr Pomierska przekazała, że przez 10 lat kierunek ukończyło 24 absolwentów. "Dla społeczności kaszubskiej to 24 kaszubistów legitymujących się dyplomem studiów wyższych. Pracują na rzecz Kaszub i Pomorza. Pomogliśmy im rozwinąć kompetencje językowe i społeczne, a oni teraz zasilają region w szkołach, w mediach, w instytucjach kultury" - powiedziała.

Według jej wyliczeń wśród absolwentów jest 15 nauczycieli języka kaszubskiego, polskiego, historii oraz nauczania przedszkolnego i wczesnoszkolnego. Są też dziennikarze, muzealnicy i pracownicy instytucji kultury.

Uczelnia podaje, że absolwent etnofilologii kaszubskiej specjalności nauczycielskiej po trzech latach studiów pierwszego stopnia ma uprawnienia do uczenia języka kaszubskiego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Jeśli dopełni wykształcenie studiami drugiego stopnia na kierunku filologia polska, będzie mógł uczyć obu przedmiotów: języka kaszubskiego i języka polskiego.

Dr Pomierska podkreśliła, że po kilku zmianach koncepcji kształcenia wypracowany został "ciekawy i elastyczny plan studiowania". "Kształcimy nauczycieli i specjalistów w wybranych przez studenta obszarach działalności profesjonalnej, ludzi o wysokich kompetencjach językowych w kaszubszczyźnie. Powiązanie z praktykami w instytucjach kultury daje młodemu człowiekowi dość dobre rozeznanie, co chciałby w życiu robić, a i też potencjalny pracodawca może poznać potrzeby i talenty praktykanta" - stwierdziła.

Jej zdaniem obecność studentów w szkołach i w innych miejscach dobrze wpływa na młodych Kaszubów. "Młodzież chce mówić po kaszubsku, szuka aktywności językowej poza szkołą, jeśli nie ma z kim mówić w domu, szuka w innych miejscach" - powiedziała.

Dodała, że w tym roku ponad 30 osób podeszło do matury z języka kaszubskiego. "Ten egzamin wymaga od nich, by napisali po kaszubsku rozprawkę na zadany problem, odwołując się do literatury kaszubskiej, to znaczy, że potrafią czytać, pisać i mają podstawową orientację w zagadnieniach kultury" - stwierdziła.

Zaznaczyła, że tylko część z abiturientów zdających maturę z języka kaszubskiego wybierze studia filologiczne. "Dla wielu młodych Kaszubów i Kaszubek udział w maturze z kaszubskiego ma charakter symboliczny, w wielu przypadkach jest świadectwem tożsamościowym, ukoronowaniem wielu lat nauki czy też wyrazem wdzięczności dla nauczycieli +małej ojczyzny+" - powiedziała.

Zdaniem rozmówczyni PAP osoby zdające język kaszubski na maturze, po ukończeniu szkoły średniej zakładają działalność gospodarczą albo rozpoczynają studia w innych obszarach. "Matura z języka kaszubskiego jest zdawana od 2005 roku i do dziś zdało ją ponad 400 osób. Są wśród pielęgniarki, pracownicy administracji samorządowej, pracownicy kultury, ekonomiści czy inżynierowie. Oni też - nie tylko absolwenci etnofilologii kaszubskiej - znają język kaszubski. Może nie tak dobrze literaturę, ale na tyle, aby przekazać język kolejnemu pokoleniu" - dodała.

Piotr Mirowicz (PAP)

pm/ zan/ jpn/