Najstarsza obecność naszego gatunku w lesie: 150 000 lat temu na Wybrzeżu Kości Słoniowej

Na początku lat 80. ekspedycja naukowa ze Związku Radzieckiego i Wybrzeża Kości Słoniowej zrealizowała misję, która wydawała się niemożliwa do wykonania. Znaleziono ślady człowieka w środku lasu tropikalnego: kamienne narzędzia wykonane przez Homo sapiens tysiące lat temu. Technologia tamtych czasów nie pozwalała na określenie dokładnej daty. Minęły lata, miejsce wykopalisk zostało zapomniane, a znalezione narzędzia zaginęły w 2011 r. podczas drugiej wojny domowej , która spustoszyła Wybrzeże Kości Słoniowej.

W 2020 roku inny zespół pod przewodnictwem jednego z naukowców, którzy dokonali pierwotnego odkrycia, przeniósł się w inne miejsce i przeprowadził wykopaliska. Prace te pozwoliły na dokładne określenie daty pierwotnego miejsca znalezienia narzędzi oraz ustalenie, że najstarsze z nich mają 150 000 lat. Jest to imponujące odkrycie, ponieważ do tej pory najstarsza znana obecność naszego gatunku w leśnych rejonach Afryki miała miejsce zaledwie 18 000 lat temu.

Nowe dane podważają klasyczną teorię ewolucji Homo sapiens . Według tej teorii pierwsi przedstawiciele gatunku pojawili się około 300 000 lat temu, prawdopodobnie na otwartym terenie sawanny, gdyż najstarsze skamieniałości znaleziono właśnie w środowiskach wschodnioafrykańskich. Pierwotna populacja rozprzestrzeniła się po reszcie kontynentu, a także dotarła do Azji i Europy. Do tej pory uważano, że lasy tropikalne stanowią naturalną barierę i nie brały udziału w tej ekspansji aż do stosunkowo niedawnych czasów.

„W ostatnich latach, dzięki nowym danym genetycznym i archeologicznym, zdaliśmy sobie sprawę, że pogląd ten jest fałszywy, a nasze badanie jest tego kolejnym dowodem” – wyjaśnia tej gazecie paleoantropolog Eslem Ben Arous , badacz z Narodowego Centrum Ewolucji Człowieka w Burgos i pierwszy autor badania, które zostało opublikowane w tę środę w Nature , źródle najlepszych światowych badań naukowych.

Ben Arous, 32-letni Paryżanin, jest ekspertem w dziedzinie dwóch nowych technik datowania kryształów kwarcu w osadach, które zostały zastosowane do dwóch warstw gleby w miejscu znaleziska na Wybrzeżu Kości Słoniowej. Wyniki wskazują, że jeden z nich wskazuje na nieprzerwaną obecność człowieka w okresie od 150 000 do 50 000 lat temu. Najnowsze paski wskazują na obecność sapiens w okresie od 20 000 do 12 000 lat temu. Analiza pyłków i innych związków wykazuje, że ten obszar Wybrzeża Kości Słoniowej był porośnięty lasami deszczowymi.

Bea Arous wyjaśnia: „Przez dziesięciolecia badania nad pochodzeniem naszego gatunku w Afryce koncentrowały się na obszarach o wysokim potencjale odkryć kopalnych: otwartych środowiskach, takich jak łąki i otwarte sawanny , oraz obszarach przybrzeżnych”. „Te dwa środowiska są szczególnie ważne dla zrozumienia rozprzestrzeniania się populacji ludzkich w Afryce i poza nią. Jednak nadreprezentacja tych regionów doprowadziła do powstania dominującego poglądu, którego zawsze uczyliśmy się w podręcznikach szkolnych: rozwijamy się z jednego źródła” – dodaje. Co więcej, jest praktycznie niemożliwe, aby w tych wilgotnych i ciepłych terenach zachowały się skamieniałości człowieka sprzed dziesiątków tysięcy lat. Bardzo niewiele zespołów odważa się kopać w dżungli, dlatego też tak niewiele wiadomo na temat ewolucji człowieka w tym środowisku.

Nowe odkrycie dowodzi, że nasz gatunek zamieszkiwał afrykańską dzicz przez dziesiątki tysięcy lat. Ponadto, co wydaje się logiczne, były to pierwsze na świecie zasiedlone dżungle, choć do tej pory najstarsza obecność sapiens w lasach deszczowych miała miejsce w Azji, około 70 000 lat temu. Główny wniosek z badania jest taki, że nasz gatunek nie ma jednej kolebki, ale że ewolucja różnych grup przebiegała wspólnie w bardzo różnych środowiskach, w tym w lasach tropikalnych – podkreślają autorzy odkrycia.

Pierwotne złoże, Bété 1, znajdowało się około 20 kilometrów od stolicy Abidżanu, ale zostało zniszczone w 2022 r. w wyniku otwarcia kopalni. Jednakże Yodé Guedé, badacz z Instytutu Historii i Archeologii Wybrzeża Kości Słoniowej, zauważa: „To odkrycie jest tylko pierwszym z wielu, które nadejdą, ponieważ w lasach deszczowych kraju czeka na zbadanie więcej stanowisk”. Guedé był jednym z kierowników radziecko-wybrzeżowej ekspedycji w latach 80. XX w. i jednym z głównych autorów obecnych badań, wraz z Eleanor Scerri z Instytutu Geoantropologii Maxa Plancka w Niemczech.

Paleoantropolog z CSIC Antonio Rosas , który nie brał udziału w badaniu, uważa, że ​​odkrycie to potwierdza tezę, iż Homo sapiens jest gatunkiem „panafrykańskim”. „Typowy obraz ewolucji naszego gatunku, który postępuje jeden krok za drugim, jest błędny” – podkreśla. W rzeczywistości istniało wiele grup w różnych środowiskach – niektóre odizolowane, inne w kontakcie – które wniosły różne cechy fizyczne, poznawcze i kulturowe, kształtując fizjonomię i wyjątkowy intelekt Homo sapiens – podkreśla. Rosas dodaje, że „wielkim wkładem” nowego badania przeprowadzonego na Wybrzeżu Kości Słoniowej jest przeprowadzenie szczegółowej analizy starożytnych pyłków i innych związków biochemicznych z roślin, które dowodzą ponad wszelką wątpliwość, że obszar ten był lasem deszczowym 150 000 lat temu.

Rosas zwraca uwagę na paradoks: o ewolucji neandertalczyków w Europie w tamtym czasie wiemy więcej niż o ewolucji naszego gatunku w Afryce. Jednak nowe kampanie na niezbadanych terenach zachodniej części kontynentu otwierają nowe okno na równoległą ewolucję Homo Sapiens i Neandertalczyków. Niecały miesiąc temu Rosas ogłosił odkrycie w Gwinei Równikowej narzędzi wykonanych ludzką ręką, których wiek szacuje się na 40 000 lat. Odkrycie dokonane w Río Campo pokazało, że nasi przodkowie nie tylko przetrwali, ale i rozwijali się w jednym z najtrudniejszych ekosystemów na planecie, dzięki zaawansowanej technologii kamieniarskiej i niezwykłej zdolności do organizacji społecznej. Narzędzia afrykańskich ludzi były bardzo podobne do narzędzi współczesnych neandertalczyków. Jak zauważa Rosas, interesujące jest to, że grupy sapiens zamieszkujące lasy afrykańskie „przetrwały przez długi czas”, aż do około 20 000 lat temu, a nawet wcześniej. Neandertalczycy wyginęli około 40 000 lat temu, dokładnie w momencie przybycia Homo sapiens do Europy .