Esther Díaz: „Wiele kobiet nie zna swojego ciała”.

„Dawno temu, daleko stąd, wędrowałam przez życie, stąpając po niewidzialnych cierniach. Zaczęłam tasować drugą talię kart w grze karcianej związanej z wiekiem. Starość zbliżała się niebezpiecznie, a mój duch spowijały cienie. Żyłam dalej, jakby nic się nie stało. Aż pewnego dnia z okienka biletowego w kinie wyłonił się budzący powszechny strach potwór. Bezlitosny głos zapytał mnie: »Emerytowany?«. Przyzwyczajenie się do tego zajęło trochę czasu. Wrażliwość ma swoje przyczyny, których rozum nie rozumie w Krainie Alicji ” – czytamy w książce „Filozofia starości” (Penguin Random House).

Urodziła się w Ituzaingó w 1939 roku. Była profesorem uniwersyteckim na Uniwersytecie w Buenos Aires (UBA) i prowadziła seminaria magisterskie z metodologii naukowej i epistemologii na uniwersytetach w Entre Ríos, Tucumán i północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych, a także na uniwersytetach w Ameryce Łacińskiej i na całym świecie. „Kiedy po raz pierwszy powiedziano mi, że jestem na emeryturze, serce mi zamarło. Teraz mam 85 lat, ale dopiero w wieku 80 lat powiedziałam: »No tak, jestem stara«”.

– Piszesz w książce, że wrażliwość ma swoje przyczyny, których rozum nie rozumie. Co masz na myśli?

– Kiedy byłam młoda, wszystkie kobiety po czterdziestce kłamały na temat swojego wieku. Nigdy nie kłamałam na temat swojego wieku; zawsze to mówiłam, a jeśli poddam się operacji i botoksowi, to nie po to, żeby wyglądać młodziej, ale dlatego, że nie lubię zmarszczek ani siwych włosów. Któregoś dnia mój księgowy powiedział mi, że kończę 70 lat. Spojrzałam na niego i powiedziałam: „Och, jesteś dzieckiem”, a kiedy zapytał, ile mam lat, nie mogłam w to uwierzyć. Może to oznaczać mniej, ale jestem stara i czuję to w swoim ciele. W pewnym momencie mojego życia odkryłam definicję starości: uświadomienie sobie własnego ciała. Kiedy jest się młodym, zapomina się, że ma się ciało: spędza się całe noce na pierdoleniu, bierze się stymulanty, wkłada się w to niezwykłe wysiłki… zapomina się, ale po pewnym wieku każdego dnia pojawia się nowy ból i wtedy zdaje się sobie sprawę, że się go ma.

– Na starość kładziesz nacisk na nowe rzeczy, nazywasz je „Cudami Alicji”. O co w tym chodzi?

– Najbardziej zdumiewającym cudem jest to, że po 50. roku życia odkryłam, że mam multiorgazm.

– Czy uważasz, że kobiety są dziś bardziej wolne?

– Myślę, że rewolucja jest o wiele głębsza niż decyzja, czy zafarbować siwe włosy, czy wstrzyknąć sobie botoks. Kilka lat temu pojechałam do Peru z wykładem i kiedy wcześnie rano jechałam na lotnisko, żeby wrócić, zobaczyłam wiele kobiet na poboczu drogi. Mówiły mi, że to kobiety, które ustawiały się w kolejce do pracy w kopalniach, bo mężczyźni zarabiali 10 soli, a kobiety 5, i myślę, że podobne rzeczy dzieją się w Argentynie. Ale kiedy widzisz to w ten sposób, w tak żałosny sposób, to utkwiło ci w pamięci: my, feministki, wciąż jesteśmy o całe wieki od osiągnięcia równości. Estetyka jest nikła w porównaniu z wyzyskiem, któremu poddawane są kobiety. Oczywiście, z tym krótkim życiem, które mi pozostało, nie dożyję tej zmiany: to cała wyobraźnia społeczna, która wymaga transformacji. Wiele osiągnęłyśmy; myślę na przykład o sufrażystkach XIX i XX wieku. Kiedyś w Rzymie zobaczyłem mały kwadrat z kamieniem pośrodku i napisem po łacinie: „Rzym zaczął się od kamienia”. A teraz to my umieściliśmy tam ten kamień.

– Mówisz też, że wiek chronologiczny różni się w zależności od kultury. Czy mógłbyś to wyjaśnić?

– Zanim wynaleziono prasę drukarską, wielu ludzi nie umiało czytać. W związku z tym osoby starsze, które zachowały całą pamięć o tym, co wydarzyło się w przeszłości, przestały być ważne. Ucząc się czytać, ludzie uzyskali dostęp do świadectw i książek historycznych, więc osoby starsze stały się zbędne, tak jak po rewolucji przemysłowej. W kapitalizmie, dla patriarchatu, kobiety są pożądane od dzieciństwa do tuż przed czterdziestką. Po tym okresie kobieta staje się zbędna, ponieważ za kilka lat przestanie być produktywna ekonomicznie. To uprzedzenie: mam 85 lat i nadal pracuję. Są kobiety po trzydziestce, które mówią: „Zamknęłam interes”, nawet w kontekście seksu. Z mojego punktu widzenia, nie tylko z własnego doświadczenia, ale także z moich badań i z tego, co mówią mi ludzie podczas wykładów, mogę zaświadczyć, że pożądanie pozostaje żywe aż do śmierci.

– Jak technologie energetyczne wpływają na nasze życie?

– To technologie władzy, ponieważ naznaczają nas od urodzenia: Dlaczego dokument musi określać płeć? Dlaczego jest to potrzebne? Czy to naprawdę ma znaczenie? Dla społeczeństwa ma znaczenie: jesteśmy torturowani od momentu narodzin.

– Zawsze podążałeś za swoim pragnieniem. Jak to osiągnąłeś?

– To coś, na co wiele kobiet sobie nie pozwala z powodu silnej represji, która nas otacza. Wiele kobiet nie zna własnego ciała. Wiele kobiet podchodzi do mnie i mówi, że wstydzą się masturbacji, tak jak moja matka... Wymyślają tysiąc słów, zanim powiedzą „wagina”. Pomyślcie tylko, najważniejszymi diwami w argentyńskiej telewizji są trzy starsze kobiety: Mirta, Susana i Moria. Nikt inny nie ma takiego prestiżu i sławy jak te trzy kobiety. Rzecz w tym, że jest tak wiele represji wobec nas, że to wszystko jest bardzo skomplikowane. Na przykład podczas szczytu G20 tutaj, w Buenos Aires, nikt nie skrytykował faktu, że prezydent Stanów Zjednoczonych przyjechał z kobietą młodszą od niego o 25 lat. Jednak Macron jest krytykowany lub wyśmiewany z przeciwnego powodu: jego żona jest od niego o 25 lat starsza.