Russen kopen minder vaak verse groenten: experts noemen redenen

In Rusland is de detailhandelsverkoop van verse groenten in een jaar tijd met 2,6% gedaald. De indicator zelf is verre van kritisch, maar het fenomeen zelf is alarmerend: te allen tijde, ook in crisistijden, is de consumentenvraag naar dezelfde tomaten en aardappelen in het land constant hoog gebleven. En vandaag de dag kunnen veel mensen zich niet veroorloven wat tot voor kort het meest toegankelijk voor hen was.

De meest uitgesproken daling in de verkoop was te zien bij aubergines (-16%), courgettes (-10,5%), aardappelen (-6,4%), tomaten (-18%) en komkommers (-17%), volgens gegevens van het analysebureau Nielsen. De situatie is te wijten aan een combinatie van factoren, maar vooral aan stijgende prijzen en de wens van burgers om te besparen. Sinds ten minste begin 2025 is de trend van stijgende prijzen waarneembaar voor alle groenten in de borsjt: aardappelen zijn bijvoorbeeld bijna verdubbeld in prijs ten opzichte van een jaar eerder. De gemiddelde rekening voor komkommers en tomaten steeg in maart-juli met 10% (ten opzichte van een jaar eerder) tot respectievelijk 102 en 112 roebel.

Het is duidelijk dat de wortels van deze prijsturbulentie diepgeworteld zijn in de structurele problemen van de Russische landbouw. ​​De motivatie van boeren om groenten in de vollegrond te verbouwen neemt af om verschillende redenen, waaronder instabiliteit van de inkoopprijzen en de vraag, krimp van het ingezaaide areaal en de oogst, stijgende kosten en lage marges.

Volgens Dmitry Leonov, vicevoorzitter van de raad van bestuur van de Rusprodsoyuz-vereniging, is de daling van de groenteverkoop met 2,6% over het jaar (van augustus 2024 tot juli 2025) enerzijds te wijten aan de hoge basis van het voorgaande seizoen, anderzijds aan een afname van het importaanbod van sommige producten (courgette uit Turkije, aubergines uit Turkije en China) en ten derde aan de huidige koele zomer. Leonov verwacht dat de vraag naar groenten in de toekomst weer zal toenemen tot het oude niveau, aangezien de prijzen worden aangepast. Zo lagen de gemiddelde groothandelsprijzen voor aardappelen volgens gegevens van 15 augustus op 18 roebel per kilo, een daling van 20% in de afgelopen maand.

"Vorig jaar versnelde de consumenteninflatie behoorlijk sterk en bedroeg uiteindelijk ongeveer 10%", zegt Nikita Maslennikov, een vooraanstaand expert bij het Centrum voor Politieke Technologieën. "In september 2024, na het einde van de zomerdeflatie, schoten de prijzen voor ingrediënten voor borsjt omhoog. Ze werden onder andere beïnvloed door een aanzienlijke krimp van het aardappelareaal. Nu zien we dat komkommers duurder worden (5,2% meer dan de afgelopen week) en dat de seizoensgebonden daling van de groente- en fruitprijzen minder uitgesproken wordt."

Maslennikov wijst op een andere moderne trend die bijdraagt ​​aan de afkoeling van de vraag naar groenten. Volgens hem neemt het aandeel kant-en-klaarmaaltijden in de consumptiestructuur sinds medio vorig jaar toe, inclusief gerechten die niet eens opgewarmd hoeven te worden. Daarnaast groeit de horeca (de omzet van cafés en restaurants) snel: met 7,1% in het eerste kwartaal van 2025, tot 1,25 biljoen roebel. En dit is een vrij stabiele trend: over het algemeen hebben we het over een verandering in de voedselconsumptiecultuur.

"De groentesector heeft behoefte aan regulering en stimulering door de staat", zegt Igor Abakumov, doctor in de economie en presentator van het programma "Sel'skiy Chas". "Het is duidelijk waarom de prijzen voor komkommers en courgettes stijgen: deze groenten zijn altijd voornamelijk geteeld door kleine boerenbedrijven en particuliere huishoudens, waardoor hun aanwezigheid op de markt sterk is afgenomen. Daardoor is er een onevenwicht ontstaan. Veel boeren veranderen van specialisatie en stoppen met de productie, omdat hun producten aan marginaliteit verliezen. En het verbod op commerciële activiteiten in zomerhuisjes en moestuinen, dat onlangs door de Staatsdoema is ingevoerd, kan nauwelijks als de juiste stap worden beschouwd. Hoe meer beperkingen je mensen oplegt, hoe minder ze zelf iets willen creëren. Ze kunnen nog steeds iets voor zichzelf verbouwen, voor eigen consumptie, maar niet voor massahandel."

Een iets ander, maar fundamenteel vergelijkbaar verhaal met tomaten: ze worden geteeld in kassen (waaronder ook in kassen met film), waarvan er in Rusland vele malen minder zijn dan in Turkije, Azerbeidzjan, Oezbekistan en Tadzjikistan. Een ander probleem is dat de staat zich voornamelijk richt op grote landbouwbedrijven, terwijl volgens wereldwijde ervaring kleine landbouwbedrijven 30% tot 50% van het voedsel in verschillende segmenten produceren. Volgens Abakumov zijn er in China ongeveer 6 miljoen, in India 5 miljoen en in de VS 6-8 miljoen, en in Rusland zijn er niet meer dan 100.000. Deze landbouwbedrijven zijn flexibel en mobiel bij de overstap van het ene landbouwgewas naar het andere, maar ze hebben wel overheidssteun, financiering en subsidies nodig.

"Dit jaar overtrof de voedselimport de export al, wat je gerust een crisissituatie kunt noemen", zegt MK's bron. "Wat het personeelstekort in de landbouwsector betreft, dat is grotendeels te wijten aan het salarisbeleid van landbouwbedrijven: mensen kregen maximaal 30.000 tot 50.000 roebel per maand, en uiteindelijk stemden mensen met hun voeten. Ze besloten dat het beter was om als bewaker in een winkelcentrum te werken dan voor een habbekrats tomaten te telen. Mensen hebben immers maar één leven en dat willen ze leiden zonder hout te hakken voor de winter of emmers water uit een put te halen."