Poolse hooggerechtshof steunt premier Tusk in geschil over ‘ingetrokken handtekening’

De hoogste administratieve rechtbank van Polen heeft geoordeeld dat premier Donald Tusk vorig jaar rechtmatig handelde toen hij zijn handtekening introk waarmee hij een rechterlijke benoeming door president Andrzej Duda goedkeurde, nadat hij had gezegd dat hij deze "per ongeluk" had goedgekeurd.

De uitspraak, die in juli werd gedaan door het Hooggerechtshof voor Bestuursrecht (NSA), maar waar pas deze week over werd bericht, betreft een controversiële zaak rond de benoeming van rechter Krzysztof Wesołowski om toezicht te houden op de verkiezing van de voorzitter van de civiele kamer van het Hooggerechtshof.

In augustus vorig jaar ondertekende Tusk Duda's besluit om Wesołowski te benoemen. Dat kwam als een verrassing, omdat hij een van de zogenaamde 'neo-rechters' is, wat betekent dat ze onrechtmatig zijn benoemd na de hervorming van de rechterlijke macht door de voormalige regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS).

Tusk kondigde al snel aan dat hij de benoeming "per ongeluk" had medeondertekend. Twee weken later dienden Dariusz Zawistowski en Karol Weitz, twee "oude" rechters van de civiele kamer van het Hooggerechtshof, juridische stappen in tegen de beslissing van zowel Duda als Tusk om Wesołowski te nomineren, omdat ze betoogden dat hun handelingen onrechtmatig waren.

Tusk verklaarde vervolgens dat hij op basis van die klacht zijn medeondertekening had ingetrokken. Deze beslissing werd door de PiS bekritiseerd en door enkele juridische experts verworpen. Zij waren van mening dat er geen wettelijke mogelijkheid is om dit te doen.

Wesołowski werd desalniettemin benoemd tot voorzitter van de vergadering, die Joanna Misztal-Konecka, eveneens een "neo-rechter", herkoos tot voorzitter van de civiele kamer. Later verwierp een lagere rechtbank beide klachten van Zawistowski en Weitz, omdat zij niet bevoegd was om hierover uitspraak te doen.

In juli vernietigde de NSA echter de uitspraken van de lagere rechtbank en staakte de procedure. De NSA oordeelde dat de premier zijn medeondertekening succesvol had ingetrokken en dat het besluit van de president om Wesołowski te benoemen aan een rechterlijke toetsing kon worden onderworpen.

In de motivering van haar uitspraak verwees het hof naar een wettelijke bepaling die overheidsinstanties, zoals de premier, de mogelijkheid biedt om klachten intern op te lossen door middel van ‘zelftoetsing’.

Volgens de wet mag een orgaan waarvan het handelen of nalaten wordt betwist, de klacht binnen 30 dagen na ontvangst gegrond verklaren, op voorwaarde dat dit volledig en in overeenstemming met het verzoek van de klager gebeurt.

De NSA oordeelde dat Tusks intrekking van de medeondertekening aan deze voorwaarden voldeed, aangezien hij dit deed op basis van een klacht van Zawistowski en Weitz en binnen de gestelde termijn handelde.

"Zoals uit het bovenstaande blijkt, is de betwiste medeondertekening uit de wettelijke circulatie verwijderd", schreef de NSA.

Michał Jabłoński, advocaat van de twee rechters, was verheugd over de uitspraak. "De beslissingen van de NSA komen overeen met onze argumenten en geven aan dat de uitspraken van de rechtbank in eerste aanleg die we hebben aangevochten onjuist waren", vertelde hij aan de krant Rzeczpospolita .

Jabłoński voegde eraan toe dat de intrekking de presidentiële benoeming ongeldig maakt.

"Zonder de medeondertekening zou de handeling van de president tot benoeming van de voorzitter van de vergadering niet van kracht kunnen zijn", zei hij. "De verkiezingen van een jaar geleden zijn daarom op zijn minst gebrekkig en ineffectief... [en] de functie [van voorzitter van de burgerlijke kamer] is vacant."

Misztal-Konecka, de herkozen voorzitter van de burgerlijke kamer, was in december het onderwerp van een formele klacht van Waldemar Żurek, een voormalig rechter die kritiek had op de gerechtelijke hervormingen van PiS en die vorige maand door Tusk werd benoemd tot minister van Justitie .

Żurek beschuldigde Misztal-Konecka ervan haar bevoegdheden te hebben overschreden door onrechtmatig de samenstelling van de rechterlijke kamer te wijzigen die een door hem bij het Hooggerechtshof ingediend beroep behandelde. Hij beweerde dat ze willekeurig wettelijk benoemde rechters had vervangen door "neo-rechters", waaronder zijzelf, meldde het onderzoeksjournalistieke medium OKO.press.

Żurek diende ook een verzoek in voor een disciplinaire procedure tegen Misztal-Konecka. Zij stelde dat haar handelingen mogelijk een schending van het publieke vertrouwen en een strafbaar feit vormen.

Hoofdfoto: Chancellery of the Prime Minister/Flickr (onder CC BY-NC-ND 2.0 )