10x vaste planten delen in de herfst (en welke je beter met rust laat)

Vaste planten delen geeft ontzettend veel voldoening: je geeft hiermee je favoriete planten nieuwe groeikracht en je krijgt er gratis nieuwe planten bij. De vroege herfst is het perfecte moment om deze tuinklus te klaren. Maar let op, want niet alle vaste planten kun je in de herfst delen.

Lees verder onder de advertentie

In de herfst is de grond nog warm en vochtig, waardoor nieuwe wortels zich snel kunnen ontwikkelen. Het is dus hét moment om vaste planten die hun beste tijd hebben gehad te verjongen en gratis nieuwe planten te maken. Deze populaire soorten kun je zonder problemen in de herfst delen:

Astilbe (zoals A. japonica en A. chinensis) is een geweldige bloeiende schaduwplant, maar na drie tot vier jaar zal de bloei en groei minder sterk worden. Dat is een goed moment om hem te delen. Graaf de plant voorzichtig op, zodat je zo veel mogelijk wortels behoudt. Deel daarna met een spade de plant in twee tot vier stukken met elk voldoende wortels. Herplant elk stuk meteen en geef water. Gooi het oudste deel van de plant weg.

Iris-soorten, zoals de baardiris (Iris germanica), zijn gevoelig voor allerlei ziektes en plagen. Ook groeien de pollen soms erg vol. Door al deze oorzaken kan de bloei minder worden en dan is het tijd om de plant te delen. Knip het blad in de herfst terug tot circa eenderde, graaf de plant op en verwijder alle ongezonde delen. De overgebleven wortelstokken verdeel je vervolgens in stukken. Plant de delen echter niet meteen terug, maar laat ze eerst een paar dagen indrogen. Zo heb je minder kans op wortelrot na het herplanten.

Als je hosta’s om de vier à vijf jaar deelt, zien ze er snel weer fris en vol uit. Delen kan in herfst of voorjaar. Deze vaste planten kun je in de herfst het beste zeker een maand voor de eerste vorst delen. Zo hebben de wortels tijd om te herstellen. Graaf ruim om de kluit heen en deel de plant in stukken met minimaal drie groeipunten. Let op: het delen van de stevige kluiten kost flink wat kracht! Herplant de nieuwe delen met voldoende ruimte en geef meteen water.

Veel soorten salvia, zoals Salvia nemorosa ‘Ostfriesland’ en ‘Mainnacht’, bloeien uitbundig van het voorjaar tot in de herfst en zijn geliefde vaste planten in de tuin. Delen is niet altijd nodig, maar wanneer de stengels slap worden of de bloei afneemt, is het tijd om je salvia wat meer ruimte te geven. Graaf de wortelkluit op en splits deze in twee delen. Meer stukken kan ook, maar dan zal het langer duren voordat de planten hersteld zijn. Plant de delen meteen terug en geef water.

Vlambloemen of floxen (Phlox paniculata) zijn nectarrijke bloemen die in de zomer druk bezocht worden door talloze bestuivers. Maar na een paar jaar loopt de bloei terug en krijgen de planten zelfs minder blad. Door Phlox in de herfst te delen, spoor je hem aan weer te gaan groeien en zal hij het jaar erop weer rijkelijk bloeien. Ook kun je dankzij het delen de omvang van de plant inperken.

Tip!

Winterharde geraniums (niet te verwarren met pelargoniums) kunnen na een paar jaar zo dichtgroeien dat de wortels te weinig ruimte krijgen en de bloei afneemt. Deel daarom de planten elke drie tot vier jaar om ze een nieuwe start te geven. Splits de pol in twee of meer stukken en plant die opnieuw. Heb je geen ruimte in de grond voor alle delen? Herplant er dan een paar in potten om in de zomer op je terras te zetten.

Vrouwenmantel is een snelle groeier in de schaduw, maar hij kan op den duur te groot worden. Dan is delen een goede manier om de plant in toom te houden. Graaf de pol op en verdeel hem in drie of vier stukken, afhankelijk van de grootte. Plant de delen meteen terug in verse grond en geef extra water. Zo krijgen de wortels de kans zich stevig te vestigen voor de winter.

Duizendblad (Achillea millefolium) is een geweldige plukbloem, dus het is des te leuker dat je hem makkelijk kunt vermeerderen door te delen. Dat kan ook in het voorjaar, maar als je het in de herfst doet, zal hij eerder weer op krachten zijn voor de zomerbloei. Haal de plant uit de grond, trek de wortels voorzichtig uit elkaar (of snijd ze indien nodig los) en herplant de losse stukken meteen – of pot ze op.

Varens groeien snel en kunnen in korte tijd behoorlijk groot worden. Wil je ze netjes en binnen de perken houden, graaf ze dan in het vroege najaar op en deel ze. De kluiten zijn vaak erg dicht, dus delen kan enige moeite kosten. Knip na het opgraven lelijke of verlepte bladeren terug en snijd de wortelkluit in twee tot vier stukken. Herplant de losse delen meteen. In het voorjaar zie je dan snel weer nieuwe bladeren verschijnen.

Let op: Deze methode werkt alleen voor varens met ondergrondse wortelstokken (waarbij de bladeren uit meerdere punten boven de grond komen). Je kunt sommige varens vermeerderen uit broedbollen en weer andere uit sporen.

Duizendschoon is een kortlevende vaste plant, maar door hem elke twee à drie jaar te delen, verleng je zijn leven. Duizendschoon delen kan op twee momenten: in het voorjaar of net na de bloei in de herfst. Graaf de plant voorzichtig op, verwijder beschadigde wortels en verdeel de kluit in meerdere stukken. Herplant de delen direct, geef royaal water en bedek de grond eventueel met mulch om vocht in de grond vast te houden.

Je zal bij veel vaste planten na een paar jaar merken dat ze minder mooi bloeien of dat het midden van de plant kaal wordt. Dat komt doordat polvormende planten steeds verder naar buiten groeien, terwijl het middendeel achteruitgaat. Door te delen (ook wel scheuren genoemd) geef je de jonge stukken van de plant weer ruimte om zich te ontwikkelen, waardoor ze sterker zullen worden en ziekten en plagen minder kans krijgen. Het oude, zwakke stuk kun je weggooien. Extra voordeel? Delen levert gratis nieuwe planten op!

Er is niet één beste moment om al je vaste planten te delen. Sommige planten deel je bij voorkeur in het voorjaar, andere in het najaar en nog weer andere planten liever helemaal niet. Maar er zijn wel een paar vuistregels om je te helpen bij het bepalen van het beste moment:

Delen in de herfst: Planten die in de lente en zomer bloeien, kun je het beste in de vroege herfst delen (september of oktober). Ze zijn immers uitgebloeid en steken hun energie nu in de wortels.
Delen in het voorjaar: Herfstbloeiende soorten zoals asters en chrysanten kun je beter delen in het voorjaar (zodra de nieuwe groei verschijnt). Door te delen in de herfst zou je de bloei verstoren (zonde!) en hebben de planten voor de winter niet meer genoeg tijd om goed te herstellen.

Je hoeft de meeste vaste planten echt niet elk jaar te delen, maar wanneer ze de volgende signalen beginnen te vertonen, wordt het tijd om de spade erbij te pakken:

Het middenstuk van de plant sterft langzaam af.
Je plant bloeit minder sterk dan voorheen.
De stengels verhouten en ze produceren steeds minder nieuw blad.
Je plant begint andere planten te verdringen.

Niet alle vaste planten zijn geschikt om in de herfst te delen. Vooral herfstbloeiers hebben de winterrust nodig om zich te herstellen. Deze planten kun je dus beter in het voorjaar delen.

Asters: Herfstasters bloeien in het najaar nog, dus delen in het voorjaar is het beste.
Chrysanten: Geniet tot diep in november van de bloemen van deze laatbloeiers en deel ze pas in de lente.
Dahlia’s: Graaf de knollen op wanneer de planten na de eerste vorst zwart worden, laat ze binnen overwinteren en stek je dahlia’s in het voorjaar.
Bladverliezende siergrassen: Grassen zoals Pennisetum deel je beter in het voorjaar. Het afgestorven loof beschermt de plant ‘s winters tegen de ergste vorst.