Wapenembargo tegen Israël? Zo veel (of weinig) draagt Nederland bij aan Iron Dome

De motie van Kati Piri leidde tot boosheid in de Kamer:

Als er puur naar de bedragen gekeken wordt, dan is te zien dat er relatief weinig defensiematerieel vanuit Nederland naar Israël wordt geëxporteerd. Van 7 oktober 2023, de dag waarop Israël werd aangevallen en waarna het geweld van en tegen Israël escaleerde, tot 31 maart van dit jaar (anderhalf jaar) is er op basis van de afgegeven vergunningen voor 4 miljoen euro aan militaire goederen vanuit Nederland naar Israël gegaan.

Het gaat onder meer om 'delen voor' oorlogsschepen en korvetten, warmetebeeldcamera's, 'programmatuur voor beveiligde communicatie' en communicatiesystemen. Ook staan de kopjes 'delen voor radarsystemen' en 'delen voor radarsystemen voor luchtafweergeschut' in het document van de Nederlandse overheid. Als er alleen hiernaar gekeken wordt, dan is de uitvoer ongeveer drie ton. Of deze tonnen van vitaal belang zijn voor het functioneren van de Iron Dome kan niet aangetoond worden.

Toch kan er op basis van dit document wel het een en ander in perspectief geplaatst worden. Naar alle landen is er sinds 7 oktober 2023 in totaal voor bijna vijf miljard euro aan militaire goederen uitgevoerd. Een wezenlijk verschil dus.

Daarbij moet aangetekend dat dit exclusief de zogenoemde 'dual-use-goederen' is. Dat zijn producten die voor militaire, maar ook voor civiele doeleinden gebruikt kunnen worden. Denk aan computerchips. Daarvan wordt veel meer naar Israël geëxporteerd (tientallen miljoenen). Hoeveel er bij de Israëlische defensie terechtkomt is niet bekend.

Het valt verder op dat de de militaire export van Nederland naar Israël voor 7 oktober 2023 groter van omvang was. In 2022 en 2023 ging het gemiddeld om meer dan 10 miljoen euro per jaar.

Deze 'export-opleving' kwam na jaren waarin er weinig militair materiaal vanuit of via Nederland naar Israël ging. In 2019 ging het om nog geen half miljoen euro. "Qua wapenexport en wapenembargo voeren wij een zeer restrictief wapenexportbeleid jegens Israël", zei toenmalig premier Mark Rutte in 2021.

In de video hieronder is te zien hoe de Iron Dome van Israël werkt:

Rutte wees toen al op mensenrechtenschendingen 'als gevolg van de Israëlische nederzettingenpolitiek, maar zeker ook als gevolg van Palestijns geweld tegen Israëliërs'. Hij onderschreef toen wel het recht van Israël op zelfverdediging. "Maar wel binnen de grenzen van het internationaal recht, inclusief het vraagstuk van proportionaliteit. Een machtig land als Israël, dat een van de sterkste krijgsmachten van de wereld heeft, heeft daarin natuurlijk een bijzondere verantwoordelijkheid."

Na 7 oktober 2023 is de discussie over wapenexporten naar Israël nog meer op de voorgrond gekomen. Dit is ook terug te zien aan het aantal door Nederland geweigerde aanvragen voor de uitvoer, doorvoer en tussenhandel van militaire goederen en dual-use-goederen met militair eindgebruik.

De Hoge Raad moet nog een uitspraak doen over de export van onderdelen voor gevechtsvliegtuig F-35. Het gerechtshof Den Haag vond eerder dat Nederland de levering moest stopzetten. Nederland ging in beroep en de Hoge Raad moet binnenkort nog een oordeel vellen.

Er ligt al een advies van advocaat-generaal Paul Vlas, de belangrijkste adviseur van de hoogste rechter, waarin staat dat er een 'duidelijk risico bestaat' dat met de F-35-gevechtsvliegtuigen van Israël het internationaal humanitair recht geschonden wordt in de Gazastrook.

Vorig jaar zijn zeven leveringen met Israël (vaak het leger) als eindbestemming geweigerd. Dit is veel vaker dan in de jaren ervoor gecombineerd. Het gaat om munitie, beeldversterkers, thermische kijkers, helmen, kogelwerende platen en technologie voor helikopters. Hierbij gaat het natuurlijk ook om 'offensief' materieel en niet alleen om spullen die de burgers van Israël beschermen.

Het leveren van spullen via andere landen gebeurt ook, onthulde kenniscentrum SOMO vorige maand. Een Brabants familiebedrijf levert onderdelen voor Israëlische militaire vliegtuigen.

Desondanks kan gesteld worden dat de militaire export naar Israël vanuit ons land marginaal lijkt. Ook daar hoort weer een kanttekening bij. Nederland importeert natuurlijk ook uit Israël. Uit een inventarisatie van NRC eind vorig jaar ging het destijds om bijna een miljard euro aan militaire goederen sinds 7 oktober 2023.

Bovendien wordt er ook nog voor miljarden euro's aan andere goeden verhandeld. Dit geld kan terugvloeien naar de Israëlische wapenindustrie.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken en de stichting NIDV (Nederlandse Industrie voor Defensie & Veiligheid) reageerden niet op vragen van RTL Nieuws.