Dit betekent de onrust rond Iran als je in de zomervakantie naar Azië vliegt

Als je naar het Verre Oosten wil vliegen, dan valt het luchtruim waar je doorheen kunt van steeds meer landen af. Luchtvaartmaatschappijen uit Europa en de VS vliegen sinds vlucht MH17 werd neergeschoten niet meer over Oekraïne. Sinds de Russische inval in Oekraïne in 2022 is het Russische luchtruim ook dicht.

Sinds een paar dagen gaan vliegtuigen ook niet over Israël en Iran. Daarnaast mijden ze al wat langer landen als Syrië en Irak. Verder wordt er vrijwel niet over Afghanistan gevlogen. En het gebergte de Himalaya laten ze sowieso links liggen, vanwege de hoogte en omdat daar maar weinig vliegvelden zijn waar je kunt landen als er problemen zijn.

Dat betekent dat vliegtuigen naar landen als China, Japan en Zuid-Korea een stuk moeten omvliegen.

Maar ook als je overstapt in het Midden-Oosten, zoals in Dubai of Qatar, dan ben je langer onderweg. Zo ging je naar die landen normaal gesproken via Syrië en Irak, maar nu moet je over Saoedi-Arabië, dat is zo'n 500 kilometer, oftewel zo'n 9 procent, verder, legt Joris Melkert, luchtvaartdeskundige van de TU Delft, uit.

2. Wat betekent dat voor luchtvaartmaatschappijen en passagiers?

Als een vliegtuig langer onderweg is, dan kan het niet op een andere vlucht worden ingezet. Passagiers gaan dan aansluitingen missen, piloten maken meer uren, waardoor er meer piloten nodig zijn, en vliegtuigen staan soms op de verkeerde plek, vertelt Melkert.

"Dat kost geld, het gaat al snel om vele tienduizenden euro's per vliegtuig. Alleen de brandstof kost al duizenden euro's extra." De winstmarges in de luchtvaart zijn heel klein, en vluchten worden dan soms verliesgevend, aldus Melkert.

Verder wordt het luchtruim boven landen waarboven wel kan worden gevlogen voller, wat vertragingen kan opleveren, zegt hij.

3. Moet je als je al hebt geboekt bijbetalen als er wordt omgevlogen?

Nee, als je al een vlucht hebt geboekt, dan hoef je daarna niet meer bij te betalen omdat het vliegtuig moet omvliegen. Dat is het risico van de luchtvaartmaatschappij, aldus de Consumentenbond.

4. Kunnen luchtvaartmaatschappijen een vlucht annuleren?

Maatschappijen kunnen altijd vluchten annuleren en schema's aanpassen. Dat mogen ze op elk moment doen. Passagiers hebben wel rechten bij annuleringen, schema-wijzingen en vertragingen, zegt de Consumentenbond.

5. Wat betekent het als je vlucht wordt geannuleerd?

De vuistregel is dat de Europese regels van toepassing zijn op alle vliegreizen die vertrekken vanaf de Europese Unie, aldus de Consumentenbond. En voor alle vluchten naar de EU, als ze worden uitgevoerd door een luchtvaartmaatschappij die gevestigd is in de Europese Unie. Die precieze regels hebben veel mitsen en maren.

Maar bij een annulering of flinke wijziging in het schema (eerder vertrekken of veel later aankomen) hebben passagiers met een los ticket recht op geld terug of een andere vlucht (ofwel diezelfde dag of op een dag naar keuze).

6. Krijgen ze ook een compensatie?

Passagiers met een los vliegticket krijgen geen financiële compensatie als de vlucht geannuleerd of gewijzigd wordt vanwege onrust. Reizigers met een pakketreis hebben soms recht op prijsverlaging, als hun vakantie hierdoor (veel) korter duurt, zegt de Consumentenbond.

Passagiers met een los ticket mogen bij annulering zélf een vlucht kiezen, ook op een eerdere dag. Dat kan een slimme zet zijn, want de maatschappij hoeft hen niet te compenseren voor schade (voor bijvoorbeeld vakantiedagen). Wel dekken sommige reisverzekeraars een vertraagde terugreis.

8. Vliegen alle maatschappijen om?

Luchtvaartmaatschappijen uit China en Turkije gaan wél over Rusland. Ze hebben dus minder last van de onrust in het Midden-Oosten, aldus de Consumentenbond. Toch vliegen ze niet allemaal over Rusland. De Turkish Airlines-vlucht tussen Istanboel en Tokio vliegt bijvoorbeeld niet over Rusland en ook zij mijden nu het luchtruim van onder meer Israël, Syrië, Iran en Irak.

9. Zullen maatschappijen de prijzen voor tickets die nog niet zijn geboekt verhogen?

Dat is afwachten. Luchtvaartmaatschappijen kunnen namelijk ook inleveren op marges of andere toestellen inzetten, aldus de Consumentenbond.

Hoe gaat Iran reageren? Dat legt correspondent Pepijn Nagtzaam uit in deze video: