Waarom het onwaarschijnlijk is dat Trump zijn dreigement met 'dubbele tarieven' voor Spanje daadwerkelijk zal uitvoeren: Sánchez verschuilt zich achter de EU, maar er is een probleem.

Donald Trump heeft zijn woede over Spanje duidelijk gemaakt omdat het de investeringsdoelstelling van 5% van het bbp voor defensie niet wil halen. Hij dreigde Spanje te laten "betalen" met een dubbel tarief in de handelsovereenkomst waarover hij met de EU onderhandelt , en heeft verzekerd dat hij zelf met Pedro Sánchez om de tafel zal gaan zitten om te onderhandelen. Maar hier heeft de Spaanse president een troef achter de hand: EU-verdragen verbieden lidstaten om individuele handelsovereenkomsten te sluiten. Sánchez kan zich achter Brussel verschuilen om straf te ontlopen, waardoor de politieke spanningen bij de Europese Commissie terechtkomen.

Trumps reactie is niet geheel verrassend. De Amerikaanse president is al jaren woedend dat de meeste bondgenoten de NAVO niet evenveel "betalen" als de VS zelf in defensie investeert. Sánchez' expliciete weigering om 5% te investeren (een bedrag dat veel hoger ligt dan wat welke lidstaat dan ook momenteel uitgeeft, en dat de VS zelf nauwelijks zullen halen, gezien hun toch al oplopende tekort) raakte een gevoelige snaar. En Trump heeft beloofd te reageren met zijn favoriete troefkaart: invoerrechten.

"Wat Spanje heeft gedaan is verschrikkelijk. Het is het enige land dat op 2% wil blijven. Het is verschrikkelijk," zei de Amerikaanse president. "Hun economie draait heel goed, maar die zou kunnen ontploffen als er iets mee gebeurt. En ik zeg je wat we gaan doen. We onderhandelen met ze en we gaan ze het dubbele laten betalen. Ik meen het. Ze willen een vrijhandelsovereenkomst, maar ze zullen ons via handel moeten terugbetalen. Ik ga er persoonlijk over onderhandelen," zei hij op de persconferentie na de NAVO-top.

Het probleem is dat Spanje, strikt genomen, geen handelsovereenkomst met de VS onderhandelt, en Sánchez mag officieel niet naar de VS om te onderhandelen. Artikel 28 van het Verdrag betreffende de Europese Unie verbiedt landen om individuele tarieftarieven te hanteren met derde landen. In theorie is dit artikel bedoeld om te voorkomen dat grotere en aantrekkelijkere landen over preferentiële tarieven onderhandelen, maar het werkt ook andersom: een ander land kan geen hoger tarief overeenkomen om de ene lidstaat te "straffen" ten opzichte van de andere. De verklaring zou eenvoudig zijn: gezien het vrije verkeer van goederen zou het niet bijzonder moeilijk zijn om Spaanse producten naar buurlanden te verplaatsen en ze als Portugees of Frans te laten verschijnen om dat "speciale Spaanse tarief" te ontlopen.

Minister van Economie Carlos Cuerpo reageerde vanmiddag zelf op Trumps dreigementen door iedereen eraan te herinneren dat "de onderhandelingen plaatsvinden binnen het kader van de Europese Commissie, die verantwoordelijk is voor de onderhandelingen namens alle lidstaten, niet alleen Spanje."

Bovendien zouden EU-lidstaten politiek gezien geen speciale behandeling van een derde partij aan een van hun eigen landen kunnen accepteren, aangezien dit de deur zou openen voor een fragmentatie van de interne markt . Als Trump Spanje hiervoor kan straffen, waarom zou hij dan geen buitengewone tarieven kunnen opleggen aan Ierland voor de export van medicijnen naar de VS, of een hoger tarief kunnen opleggen aan Duitsland dan aan Estland? En wat zou hen in de volgende onderhandeling met een derde partij ervan weerhouden om preferentiële tarieven aan te bieden aan commercieel aantrekkelijkere landen zoals Duitsland of Italië ten opzichte van Malta of Kroatië?

Het probleem in dit geval is dat de politieke kosten van de verdediging van Spanje voor rekening van Brussel komen , dat Trump zal moeten vertellen dat hij geen hogere tarieven aan Spanje mag opleggen dan aan andere landen. Dit is een nieuw obstakel voor de toch al gespannen onderhandelingen die nog maar twee weken duren, tenminste als Trump niet besluit de befaamde "tarieven à la carte" opnieuw te verlengen, die op 9 juli weer van kracht zouden worden als er geen last-minute wijzigingen komen.

Het compromis zou een van de belangrijkste troeven van de EU in de onderhandelingen worden, zoals de Franse president Emmanuel Macron al suggereerde: "Dit Europese compromis legt duidelijk handelsvrede op. We kunnen niet zeggen 'laten we meer uitgeven' onder bondgenoten en vervolgens een handelsoorlog binnen de NAVO voeren. Dat is een aberratie ." Hij stond erop dat Trump "alle bestaande en versterkte tarieven zou verlagen."

Vorige maand dreigde Trump met een invoerrecht van 50% op de EU . Hij betoogde dat de EU-27 zijn opgericht "met als voornaamste doel om de Verenigde Staten op het gebied van handel te bevoordelen". Ook bekritiseerde hij Brussel vanwege de "krachtige handelsbarrières" zoals de btw, een belasting die hij afwijst omdat het "een exportsubsidie" is. Deskundigen bij de Tax Foundation, een non-profit denktank, stellen echter duidelijk dat dit niet het geval is .

De andere sleutel is Trumps aandringen dat tarieven een land (in dit geval Spanje) verplichten om geld te betalen aan het land dat ze oplegt (in dit geval de VS). De Republikein verklaarde zelfs tijdens een persconferentie: "Landen zullen de tarieven betalen, of de exporteurs. Hoewel, in sommige gevallen, de importeurs." De Tax Foundation heeft echter een lange lijst met studies samengesteld waaruit blijkt dat de tarieven daadwerkelijk door Amerikaanse burgers zullen worden betaald , met hogere prijzen en lagere marges voor importerende bedrijven.

Een "dubbel tarief" voor Spanje zou Spaanse exporteurs schaden doordat hun verkopen in de VS duurder worden. De Spaanse centrale bank heeft zelfs gewaarschuwd dat 30% van de Spaanse bedrijven al enige impact ondervindt van het "vlakke tarief" van 10% dat Trump momenteel wereldwijd oplegt. Maar de meest directe kosten zouden voor Amerikaanse consumenten zijn. Spanje zou als land Washington daar niet voor "betalen".