Mexicaanse nationale ploeg op weg naar leiderschapsvernieuwing

Net als op scholen nemen autoritarisme en zinloos geschreeuw af in de trainersstaf van het Mexicaanse nationale voetbalelftal. De huidige hoofdtrainer, Javier Aguirre , bevordert een sfeer van openheid, zelfkritiek en democratie die bijdraagt ​​aan de ontwikkeling van leiderschapsconcepten.

"Ik denk dat Javiers leiderschapsstijl er een van begeleidende leiding zou kunnen zijn, een leider die beseft dat hij misschien niet altijd instructies geeft, maar nu flexibeler en zelfkritischer is. Een belangrijk onderdeel van zijn leiderschap is dat hij nu transformationeel kan zijn, een leider die ernaar streeft de mensen om hem heen te inspireren", analyseert Fernando González Celorio, sportpsycholoog en afgestudeerd aan de Autonome Universiteit van Guadalajara (UAG), voor El Economista.

Volgens de specialist zijn er vijf soorten leiderschap in de sport: autocratisch, democratisch, autonoom, transformationeel en dienstverlenend.

Aguirre past bij de transformationele en democratische aanpak (luisteren naar suggesties van anderen), merkt de zorgprofessional op. Dit zijn leiderschapsstijlen die hij gedurende zijn carrière heeft ontwikkeld en die hem vandaag de dag in staat stellen veel meer aandacht te besteden aan wat er in het leven van de voetballer gebeurt.

"Je kunt niets van een professional eisen als een mens geluiden maakt", zei Aguirre zelf in de podcast 'Orgullosamente tercos' (Trots Eigenwijs), die in april 2025 werd uitgezonden, kort nadat hij met Mexico voor het eerst de Concacaf Nations League had gewonnen.

Zonder namen te noemen, zei hij dat hij had gezien hoe een tiener te laat op de training kwam omdat hij ruzie had gekregen met zijn vader omdat hij zijn moeder had verdedigd, en dat hij alcoholproblemen tussen spelers en hun partners had opgelost, waarvoor de spelers hem later zelf bedankten.

Oorsprong van de sociale zin

Javier Aguirre is 66 jaar oud en heeft 50 jaar van die tijd in het voetbal doorgebracht, eerst als speler en sinds 1996 als trainer. Hij was ook de assistent van Miguel Mejía Barón bij het Mexicaanse nationale team op het WK van 1994.

Hij was twintig jaar lang coach in het buitenland, zowel bij Spaanse clubs als bij de nationale teams van Japan en Egypte, en ook bij Mexico, waarmee hij al aan twee WK's deelnam: Korea-Japan in 2002 en Zuid-Afrika in 2010. Dit alles heeft invloed gehad op de transformatie van zijn leiderschap.

"We kunnen niet over zijn leiderschap praten zonder zijn ervaring te noemen. Dit wordt zijn derde WK met Mexico; we hebben het dan over 24 jaar sinds zijn eerste. Het is erg belangrijk om te kijken hoe hij zich heeft kunnen aanpassen en hoe zijn stijl in de loop der tijd is veranderd", merkt González Celorio op.

Javier glimlachte vaak, maar je zag hem vaak in conflict. Tegenwoordig is hij niet meer zo; hij is wat rustiger. Hoewel hij nooit zal stoppen zichzelf te zijn, is hij niet meer zo controversieel.

Ik zou zeggen dat hij voorheen erg autocratisch was, maar nu, na vele veranderingen in zijn werk, zie ik hem als iemand met een transformationele leiderschapsstijl gecombineerd met een democratische, omdat je niet kunt stoppen met de technische kant te volgen. Hij neemt beslissingen, maar vraagt ​​ook regelmatig de mening van anderen.

In de eerder genoemde podcast legde Aguirre uit dat hij dit spelersvriendelijke profiel ook heeft ontwikkeld op basis van het advies van zijn vrouw, Silvia Carrión, die hij omschrijft als "stoer, maar zij is de persoon die het meest van mij houdt ter wereld."

Hij erkende ook dat zijn gezinsomgeving hem hielp dit 'sociale geweten' te ontwikkelen, aangezien zijn ouders zich verzetten tegen de dictatuur van Francisco Franco in Spanje, en daarom naar Mexico kwamen. Aguirre vertelde zelfs dat hij, voordat hij voetballer werd, politicologie wilde studeren aan de UNAM.

Het woord veerkracht blijkt uiteindelijk heel belangrijk te zijn, niet alleen vanwege alles wat hij heeft meegemaakt, maar ook vanwege zijn aanpak. We weten natuurlijk niet hoe hij is opgevoed, alleen wat hij zegt, maar ik denk dat het van invloed kan zijn op zijn aanpassingsvermogen. Hij is voorbereid op elke tegenslag, en dat is essentieel in het voetbal.

Leiderschap op het veld

Naast de ontspannen sfeer die Javier Aguirre uitstraalt met zijn grappen tijdens elke persconferentie met het Mexicaanse nationale team, is er ook stevige kritiek op wie de leiding op het veld op zich neemt, dat wil zeggen, de spelers.

"Ik heb veel gesproken over het gebrek aan leiderschap bij het nationale team. Dat was een groot probleem toen ik erbij betrokken was", aldus Francisco 'Kikín' Fonseca, een speler die in 2006 op het WK in Duitsland speelde en nu analist is bij de TUDN .

In een nationaal team moet iedereen schreeuwen en juichen. Zo was het ook in mijn tijd, toen we allemaal luidruchtig waren, praatten en ons op elkaar stortten. Het zijn andere tijden, maar deze spelers hebben leiderschapskwaliteiten; we moeten ze dat laten zien.

De sportpsycholoog die deze krant raadpleegde, wijst er echter op dat het gebrek aan leiders op het veld geen negatieve zaak is.

Hoewel de leiderfiguur erg belangrijk is, zou ik het ook kunnen beschouwen als een vaardigheid die niet zo duidelijk gedefinieerd is, omdat iedereen elkaar als gelijken ziet, en dat helpt om nauwer samen te werken. Plotseling, als je een leider hebt, kan die een autoriteitsfiguur zijn, en in plaats van iets toe te voegen, kan hij iets weglaten.

De 26-koppige Mexicaanse selectie die momenteel meedoet aan de Gold Cup bestaat uit diverse ervaren spelers: Guillermo Ochoa met vijf wereldtitels, Raúl Jiménez met drie, en Edson Álvarez en Jesús Gallardo met twee. Álvarez is de vaste aanvoerder onder Aguirre, maar de anderen hebben in een aantal wedstrijden ook de aanvoerdersband gedragen.

Leiders zijn altijd goed, zolang de groep ze accepteert. Soms zijn er leiders die gewoon komen en de leiding nemen, maar iets heel belangrijks is dat leiderschap in deze 11 maanden (in de aanloop naar het WK) op een basis kan worden gegenereerd. Dat betekent dat die leiders degenen zijn waarvan we weten dat ze altijd opgeroepen zullen worden.

Het derde WK van Mexico als gastland is nog 11 maanden weg en de Gold Cup, die over twee weken wordt afgesloten, is het laatste officiële toernooi waarin het leiderschap en andere uitdagingen voor de groep van Javier Aguirre op de proef worden gesteld.

De Baskische bondscoach heeft bij meerdere gelegenheden aangegeven dat het WK van 2026 zijn ultieme droom als bondscoach is, waarbij hij het nationale team in eigen land mag leiden. Hij zal dan ook proberen zijn leiderschapskwaliteiten en andere strategieën verder te ontwikkelen.