Giusi Bartolozzi, wie is Nordio's loyale 'schaduwminister' van Justitie?

En Meloni? En Bartolozzi? Inderdaad, want in het verzoek van het Tribunaal van Ministers aan de Kamer van Afgevaardigden om strafrechtelijke vervolging tegen de ministers Nordio en Piantedosi en de ondersecretaris van het voorzitterschap van de Raad van Ministers Mantovano , zijn twee opvallende afwezigen de premier en de stafchef van het ministerie van Justitie. Het fragment uit Meloni 's standpunt laat nogal wat verbazing achter. Voor de rechters " is de mate van politieke verantwoordelijkheid anders en wordt deze beheerst door andere principes dan die welke specifiek zijn voor de toekenning van strafrechtelijke verantwoordelijkheid."

Dat klopt, want niet alles wat politiek ongepast is, wordt automatisch een misdrijf, en strafrechtelijke aansprakelijkheid is altijd persoonlijk, nooit objectief. In dit specifieke geval zijn de twee niveaus echter nauw met elkaar verbonden, omdat de premier, volgens artikel 95 van de Grondwet, " het algemene beleid van de regering leidt en daarvoor verantwoordelijk is. Hij handhaaft de eenheid van de politieke en bestuurlijke leiding en bevordert en coördineert de activiteiten van de ministers." Het feit dat er geen formeel document bestaat dat de persoonlijke betrokkenheid van de premier bij de Almasri- affaire vaststelt, negeert deze rol van politiek leiderschap, zoals Meloni terecht beweert ; dit geldt des te meer aangezien men niet alleen strafrechtelijk aansprakelijk kan worden gesteld voor wat men heeft gedaan, maar ook voor wat men heeft nagelaten ( artikel 40 van het Wetboek van Strafrecht ). Kortom, in tegenstelling tot wat de rechters menen, wordt de premier, gezien zijn institutionele rol, geacht kennis te hebben, niet onwetendheid. Daarom kon hij niet alleen niet onwetend zijn geweest, maar heeft hij, door dat wel te doen, niets gedaan om de beslissing van de ministers te voorkomen.

Als we hieraan toevoegen dat er toestemming wordt gevraagd om te procederen tegen ondersecretaris Mantovano, die door de premier is gedelegeerd voor de veiligheid, en niet door de premier die de delegatie heeft verleend, moet worden aangenomen dat Mantovano op eigen initiatief heeft gehandeld. Dit is ronduit onhoudbaar. Maar nog verbijsterender is de beslissing van het Openbaar Ministerie om geen toestemming te vragen om te procederen tegen Bartolozzi . De huidige wetgeving voorziet namelijk in strafrechtelijke vervolging, niet alleen tegen ministers die ervan worden beschuldigd misdrijven te hebben gepleegd in de uitoefening van hun ambt, maar ook tegen derden die, hoewel zij geen minister of parlementariër zijn, desondanks betrokken zijn bij het vermeende misdrijf. Immers, " indien de procedure betrekking heeft op een misdrijf dat door meerdere personen in onderlinge samenwerking is gepleegd", moet de Kamer waaraan toestemming wordt gevraagd, aangeven welke van deze personen, "zelfs indien zij geen ministers of parlementsleden zijn", vervolgd kunnen worden ( artikel 4, lid 2, Wet 219/1989 ) omdat zij, in tegenstelling tot de andere verdachten, niet "handelden ter bescherming van een grondwettelijk relevant staatsbelang of ter nastreven van een preëminent openbaar belang" (artikel 9.3 van Grondwet 1/1989). Met andere woorden, wanneer de Kamer de positie van meerdere personen die betrokken zijn bij hetzelfde vermeende misdrijf moet beoordelen, ongeacht of zij ministers zijn of niet, kan zij onderscheid maken tussen degenen die handelden in naam van zogenaamde staatsredenen en degenen die dat niet deden.

Dit alles veronderstelt echter dat de Kamer dit onderscheid kan maken, en dus dat het verzoek om toestemming om door te gaan dat door het Tribunaal van Ministers is geformuleerd, alle partijen betreft die betrokken zijn bij de vermeende strafzaak. Er zijn talrijke precedenten hiervoor (zie bijvoorbeeld het verzoek om toestemming om door te gaan dat is geformuleerd tegen de toenmalige minister van Landbouwbeleid, Alemanno , evenals Callisto Tanzi en Romano Bernardoni voor het vermeende misdrijf van illegale financiering van politieke partijen). Dit is hier echter niet het geval, aangezien de positie van Bartolozzi - ervan uitgaande natuurlijk dat zij, zoals het er inderdaad op lijkt, geacht werd betrokken te zijn bij de zaak - los lijkt te staan van die van de andere ministers en de ondersecretaris. Het gevolg zou zijn dat het Openbaar Ministerie van Rome strafrechtelijk tegen Bartolozzi zou kunnen optreden zonder toestemming te vragen aan de Kamer van Afgevaardigden, en deze dus feitelijk zou omzeilen.

Gezien het feit dat de absolute meerderheid van de Kamer van Afgevaardigden vrijwel zeker de toestemming zal weigeren om tegen Nordio, Piantedosi en Mantovano te procederen bij geheime stemming, zou het risico – niet zo gering gezien de recente verklaringen – zijn dat de huidige stafchef de enige zou kunnen zijn die wordt vervolgd, en mogelijk veroordeeld, in de Almasri-affaire, met voor de hand liggende – en zelfs in dit geval al niet zo stilzwijgend genoemde – onvermijdelijke politieke gevolgen voor de regering. De uitsluiting van Bartolozzi van het verzoek om toestemming om te procederen, simpelweg omdat ze geen lid is van de regering, is daarom naar mijn mening onrechtmatig. Bartolozzi zelf zou hiertegen in de rechtbank kunnen reageren, mocht ze inderdaad voor de rechter komen. Maar de Kamer van Afgevaardigden zelf zou kunnen reageren: allereerst in de Commissie voor Toestemmingen om te Procederen, die het Tribunaal van Ministers zou kunnen vragen om uitleg over Bartolozzi's verzuim om toestemming te vragen; Vervolgens ontstond er een bevoegdheidsconflict met de Ministerraad, aangezien deze, door dit verzoek achterwege te laten, haar verhinderde de door de Grondwet vastgelegde prerogatieven uit te oefenen.

Er bestaan geen concrete precedenten op dit punt, maar in soortgelijke gevallen, toen het Openbaar Ministerie zonder parlementaire toestemming optrad tegen ministers, omdat het van mening was dat zij misdaden hadden gepleegd in persoonlijke hoedanigheid en niet in de uitoefening van hun functies, heeft het Constitutionele Hof bevestigd dat de bevoegde Kamer het recht heeft: enerzijds om geïnformeerd te worden om te beoordelen of het onderzochte misdrijf al dan niet ministerieel van aard is; en, indien het niet akkoord gaat met de negatieve conclusie van het Tribunaal van Ministers, een jurisdictieconflict tegen de rechters voor het Constitutionele Hof aanhangig te maken, omdat zij, als gevolg van de rechterlijke beslissing, zijn belemmerd in de bevoegdheid die haar is toegekend om te beoordelen of de minister en de andere betrokkenen hebben gehandeld in naam van een hoger openbaar belang (arresten nrs. 241/2009 Matteoli , 87/2012 Ruby-Berlusconi, 88/2012 Mastella ). Ik weet niet of het Hof nog tijd heeft om zijn koers te corrigeren, maar ik ben er zeker van dat als dat niet gebeurt, er waarschijnlijk opnieuw een conflict ontstaat, ditmaal van constitutionele aard, tussen de rechterlijke macht en de politiek. In zekere zin is dat zelfs onvermijdelijk.

VAN

Salvatore Curreri