Na de verwoesting in 79 n.Chr. werd Pompeii opnieuw bezet.

Pompeii werd opnieuw bezet na de uitbarsting van de Vesuvius in 79 n.Chr. Overlevenden die geen mogelijkheid hadden om elders een nieuw leven te beginnen, maar waarschijnlijk ook daklozen uit andere plaatsen, die op zoek waren naar een plek om zich te vestigen en hoopten waardevolle voorwerpen te vinden, probeerden het door de vulkaan verwoeste gebied opnieuw te bezetten. Een precaire en ongeorganiseerde situatie, waarbij sporen van leven in de stad Pompeii weer opdoken, duurde voort tot de 5e eeuw, toen het gebied volledig verlaten werd.

Deze eerder geopperde hypothesen lijken te worden bevestigd door gegevens en bewijzen die voortkomen uit het project "Veiligheid, herstel en consolidatie van de insula meridionalis van Pompeii". Zoals gepubliceerd in een artikel in het E-Journal of the Excavations of Pompeii, zijn dit getuigenissen van mensen die terugkeerden naar de rampplek en die op een gegeven moment permanent gingen wonen tussen de ruïnes van de bovenste verdiepingen die nog steeds uit de as tevoorschijn kwamen. Zo keerde het leven terug in de oude huizen en gebouwen, maar de ruimtes die ooit de begane grond in beslag namen, werden nu kelders en grotten, waar open haarden, ovens en molens werden gebouwd.

Pompeii telde naar schatting minstens 20.000 inwoners in 79 n.Chr., maar het percentage mensen dat tijdens de uitbarsting om het leven kwam, is nog steeds onderwerp van discussie. Sinds de opgravingen in 1748 begonnen, zijn er ongeveer 1300 slachtoffers gevonden. Nu twee derde van de oude stad is opgegraven, lijkt dit cijfer relatief laag, rond de 10%. Mogelijk zijn vele anderen buiten het stadscentrum omgekomen tijdens hun pogingen om te ontsnappen aan het epicentrum van de catastrofe. Er waren zeker overlevenden, zoals inscripties met Pompejaanse namen uit andere steden in Campanië suggereren. Maar blijkbaar had niet iedereen de middelen om elders een nieuw leven te beginnen. Dit zou kunnen verklaren waarom sommige inwoners terugkeerden naar de verwoeste stad, waarvan de bovenste verdiepingen van de gebouwen nog steeds te zien waren.

De oude bewoners hebben zich mogelijk bij andere nieuwkomers gevoegd, die niets te verliezen hadden. Aanvankelijk leefden de mensen in een soort aswoestijn, maar al snel bloeide de vegetatie weer op. Naast een plek om te wonen bood Pompeii de mogelijkheid om ondergronds te graven, waar waardevolle voorwerpen te vinden waren, hoewel men af en toe het lichaam van een ontbindend slachtoffer kon vinden.

Deze enigszins geïmproviseerde, zo niet anarchistische, situatie was misschien de reden waarom keizer Titus twee voormalige consuls als curatoren van de restituendae van Campania stuurde: naast het bevorderen van de herstichting van Pompeii en Herculaneum, kregen ze ook de taak om de bezittingen van degenen die geen erfgenamen hadden nagelaten te beheren en deze aan de "getroffen steden" te schenken. De poging tot herstichting mislukte echter, aangezien de locatie nooit meer het vitale centrum werd dat het vóór de uitbarsting was geweest. Afgaande op de archeologische gegevens moet het eerder een nederzetting zijn geweest waar mensen in precaire omstandigheden leefden en zonder de infrastructuur en voorzieningen die kenmerkend zijn voor een Romeinse stad. Dit verhinderde niet dat deze nederzettingsvorm tot in de late oudheid bleef bestaan, dat wil zeggen tot de 5e eeuw n.Chr., toen deze, mogelijk samenvallend met een andere verwoestende uitbarsting (bekend als de "uitbarsting van Pollença"), definitief werd verlaten.

"De historische gebeurtenis van de verwoesting van de stad in 79 n.Chr. heeft de herinnering gemonopoliseerd", aldus Gabriel Zuchtriegel, directeur van het Archeologisch Park van Pompeii en medeauteur van het artikel over de nieuwe vondsten. In het enthousiasme om het niveau van 79 te bereiken, met prachtig bewaard gebleven fresco's en meubilair dat nog intact was, werden de vage sporen van de herbezetting van de site letterlijk verwijderd en vaak weggevaagd zonder enige documentatie. Dankzij de nieuwe opgravingen is het beeld nu duidelijker: het Pompeii van na 79 herrijst, minder als een stad dan als een precaire en grijze agglomeratie, een soort kampement, een favela te midden van de nog steeds herkenbare ruïnes van het Pompeii van vroeger. In deze gevallen voelen wij archeologen ons als psychologen van het geheugen die in de aarde begraven liggen: we brengen de delen naar boven die uit de geschiedenis zijn verwijderd, en dit fenomeen zou ons moeten leiden tot een bredere reflectie op het archeologische onderbewustzijn, op alles wat is verwijderd, uitgewist of verborgen blijft, in de schaduw van andere schijnbaar belangrijkere zaken.