Wanneer diplomatie zich voordoet als chantage: de strategische fout van ultimatums in onderhandelingen
Al een tijdje ontstaan er in Europa initiatieven die, althans in woorden, gericht lijken te zijn op vrede. Maar er klopt iets niet. Deze verklaringen worden niet gevolgd door gebaren van ontspanning, en ook niet door een verzachtende toon , wat normaal zou zijn in een geconsolideerde diplomatieke praktijk wanneer men werkelijk een serieus en geloofwaardig onderhandelingsproces wil beginnen.
Integendeel, wat we zien zijn scheldpartijen, beschuldigingen, ultimatums en dreigementen met nieuwe sancties tegen Rusland .
Een voorbeeld hiervan is de recente uitspraak van de Franse president Emmanuel Macron, die Rusland dreigde met een nieuw pakket sancties “binnen enkele dagen” als Moskou geen staakt-het-vuren van dertig dagen accepteert.
[ FRANKRIJK | RUSLAND ]
"Als Moskou de beëindiging van de sancties niet accepteert, zal de indruk van verdere sancties alleen maar erger worden", aldus Emmanuel Macron. pic.twitter.com/NLC8I1qPMH
— (Little) Think Tank (@L_ThinkTank) 10 mei 2025
Dit standpunt is opnieuw een diplomatieke paradox en een ernstige methodologische fout.
Bovendien zijn de uitspraken van Macron geen op zichzelf staand incident, maar onderdeel van een gecoördineerde strategie met andere Europese leiders en met de Amerikaanse president Donald Trump. Op 10 mei 2025 bracht Macron samen met Keir Starmer, Donald Tusk en Friedrich Merz een bezoek aan Kiev , waar een ultimatum werd gesteld aan Vladimir Poetin: accepteer een onvoorwaardelijk staakt-het-vuren vóór 12 mei of riskeer “enorme” gecoördineerde sancties tussen Europa en de Verenigde Staten. Deze aanpak, waarbij Europese leiders zich aansluiten bij Trumps dwingende retoriek , lijkt meer gericht op het uitoefenen van druk dan op het aanmoedigen van een echte dialoog. Moskou reageerde onmiddellijk: voormalig president Dmitri Medvedev noemde het ultimatum een "bedreiging" en deed het af als een truc om tijd te winnen voor de bevoorrading van de Oekraïense troepen aan het front , terwijl de Russische troepen nog steeds oprukten. Vanuit Russisch standpunt kunnen oprechte onderhandelingen niet ondergeschikt worden gemaakt aan een eenzijdige wapenstilstand van 30 dagen, maar moeten deze onmiddellijk beginnen, zonder strenge voorwaarden.
#Oekraïne De vrede die de #EU “leiders” ( #Macron voorop) eisen is niet alleen onrealistisch, aangezien het impliceert dat de winnaar – een #Rusland dat monsterlijk is geweest – zich onvoorwaardelijk zal overgeven, maar het is ook onjuist: voor hen is “vrede” een loos woord. Het is een list om andere interesses te cultiveren. pic.twitter.com/9VWQLuTaOI
— Martina Pastorelli (@CathVoicesITA) 8 mei 2025
Bovendien moet in aanmerking worden genomen dat, zoals reeds gezegd, in de normale diplomatieke praktijk effectieve onderhandelingen gebaseerd zijn op vertrouwen, wederkerigheid en de bereidheid tot compromissen . Wie zich opwerpt als bemiddelaar of promotor van vrede, moet een geloofwaardige status als derde partij hebben of op zijn minst de houding van een betrouwbare gesprekspartner aannemen, die in staat is een onderhandelingsruimte te creëren waarin de partijen de mogelijkheid zien om voordelen te behalen of gezichtsverlies te voorkomen.
Het stellen van ultimatums of het dreigen met sancties ondermijnt deze functie in de kern: het gaat niet langer om faciliteren, maar om eenzijdige dwang . Het is een houding die onderhandelen verandert in een voortzetting van politieke en economische druk, en niet langer in een alternatief voor conflict .
De paradox wordt nog groter als we de huidige context in ogenschouw nemen: Rusland bevindt zich op de grond in een tactisch en strategisch voordeel . Als we eisen dat hij een staakt-het-vuren van 30 dagen accepteert onder dreiging van nieuwe sancties, negeren we een fundamenteel principe van diplomatie: mensen in een machtspositie hebben geen reden om te stoppen, tenzij ze concrete compensatie of betrouwbare garanties krijgen .
Deze zet brengt het risico met zich mee dat het Russische standpunt radicaliseert en bevestigt het beeld dat de Europese diplomatie zich als een oorlogszuchtige partij gedraagt, onder het mom van onderhandelingen . Op deze manier wordt de mogelijkheid om in de toekomst een echte dialoog aan te gaan, in gevaar gebracht, omdat het minimale vertrouwen dat tussen de partijen nodig is, wordt verbroken .
Een dergelijke aanpak brengt ten slotte het risico met zich mee dat de Europese Unie haar internationale geloofwaardigheid als vredesbevorderaar verliest . Als de onderhandelingen worden gereduceerd tot een reeks voorwaardelijke dreigementen, weet iedereen die aan een onderhandelingstafel zit die door Brussel of Parijs wordt bemiddeld, dat hij te maken heeft met een niet-neutrale arbiter die klaarstaat om dwangmiddelen in te zetten in plaats van balancerende instrumenten.
Om effectief te zijn, kan diplomatie zich niet beperken tot het voortzetten van oorlog met andere middelen : er moeten andere logica's en talen worden geïntroduceerd die de spiraal van conflict kunnen doorbreken en deze niet alleen maar in een andere vorm kunnen verlengen .
In die zin zijn de uitspraken van Macron niet alleen een ineffectieve zet, maar ook een strategische fout die de onderhandelingsruimte verkleint, Europa verzwakt en het conflict zelf laat duren .
Maar de paradox eindigt hier niet. Om het werk af te ronden, kwamen op 9 mei , terwijl Rusland in Moskou de herdenking van de overwinning op het nazisme vierde met de staatshoofden van 70 landen, 30 Europese ministers van Buitenlandse Zaken in Lviv bijeen om het startsein te geven voor de oprichting van een speciaal tribunaal dat belast zou worden met het aanklagen van Poetin, met als uitgesproken doel "de Russische leiders te vervolgen voor de brute agressieoorlog" .
Ondertussen blijft Moskou – tot nu toe tevergeefs – eisen dat de grondoorzaken van de oorlog als basis voor alle onderhandelingen worden meegenomen.
Ook hier lijkt de gekozen aanpak specifiek gericht op het uitsluiten van elk diplomatiek pad .
[ RUSLAND | EUROPA | OEKRAÏNE ]
Het Kremlin ontkent de "confrontatieretoriek" van de EU en roept Europese leiders op om onmiddellijk te stoppen met hun activiteiten in Oekraïne. Moskou-onderzoek naar “gepaste représailles-metingen” is wat perçoit comme… pic.twitter.com/pDvLkQP9OG
— (Little) Think Tank (@L_ThinkTank) 10 mei 2025
vietatoparlare
