Waarom voelen we ons alleen, zelfs als we omringd zijn door miljoenen mensen?

In de stad flikkeren borden onophoudelijk aan en uit, en de gevels van appartementengebouwen veranderen regelmatig. De pleinen lopen leeg en vol op het ritme van het nachtleven, en bars sussen klanten, die nacht na nacht hun verlangens najagen. Waar alles verandert, een schijnbaar cyclisch ritme najagend, heeft zelfs eenzaamheid een andere vorm gekregen : het is niet langer stilte of de afwezigheid van mensen, maar een gevoel dat verborgen ligt achter meldingen, onophoudelijke geluiden en beleefde glimlachjes.

Voor Haruki Murakami , Japans schrijver en vertaler, "is eenzaamheid niet alleen de afwezigheid van mensen . Het is het gebrek aan doel, het gebrek aan betekenis . Het is het waarnemen van je bestaan in een wereld waar alles vervreemd en ver weg lijkt, waar elke verbinding oppervlakkig lijkt en elke poging om te begrijpen en diepgaand te kennen met onverschilligheid wordt beantwoord door de Ander."

Dit zijn de woorden die Graziana Orefice , psycholoog en cognitief gedragstherapeut bij Unobravo , koos om de manier te beschrijven waarop het concept van eenzaamheid in steden vandaag de dag verandert. Een concept dat niet langer gaat over je alleen voelen, maar over leven in een wereld die zijn betekenis verliest door individualisme. Volgens Orefice zijn Muramaki's woorden een uitnodiging om onze blik verder te richten dan de simpele aanwezigheid van anderen. Om eenzaamheid te identificeren, vooral in een context zoals die van steden, moeten we een diepere leegte onderzoeken: die van ontkoppeling en de afwezigheid van betekenis.

"Tegenwoordig", legt Orefice uit, "uit zich eenzaamheid in vele vormen, en een van de meest zichtbare is die in het hart van grote steden: stedelijke eenzaamheid . Je kunt omringd zijn door miljoenen mensen en je toch onzichtbaar voelen. De stad, vol lawaai, berichten en meldingen, geeft ons de illusie constant verbonden te zijn, maar ontneemt ons vaak authentieke warmte. Het is geen toeval dat één op de twee mensen aan Unobravo vertelde zich eenzaam te voelen in de stad waar ze wonen."

Stedelijke eenzaamheid: Veel mensen voelen zich alleen te midden van de oneindige mogelijkheden die steden bieden. (ANSA)

"Het scenario van eenzaamheid in de stad is echt, Lucio Corsi zingt er zelfs over in zijn Frecciabianca: 'Eenzaam voelen in een grote stad/Het doet meer pijn dan in mijn omgeving', en het is een dubbelzinnige en stille eenzaamheid," zegt Orefice. "Denk maar aan een metrotrein tijdens de spits , met lichamen dicht bij elkaar maar geen blikken van elkaar, of een gebouw met duizend verlichte ramen. Of, nogmaals, een park waar een groep kinderen dezelfde ruimte deelt, maar elk bezig is met zijn eigen telefoon. Dit zijn echte, alledaagse beelden die een ongemakkelijke waarheid vertellen: zelfs in een menigte kun je je diep alleen voelen."

Volgens de psychotherapeut dragen factoren zoals thuiswerken, eenpersoonshuishoudens, het versnelde levenstempo en kwetsbare relaties bij aan deze nieuwe vorm van moderne isolatie. Een nieuwe context die, achter de vrijheid van oneindige verbondenheid , een diepgaand verlies van verbondenheid verbergt.

Gegevens uit grootstedelijke steden

Uit gegevens van Unobravo over de grote Italiaanse steden blijkt dat in Milaan 43% van de inwoners eenzaamheid ervaart. In Genua loopt dit percentage op tot 44% en in Rome zelfs tot 53%. Het onderzoek laat ook zien dat het fenomeen zich niet beperkt tot grote steden: in Livorno geeft één op de twee inwoners toe deze ervaring te hebben. In Triëst loopt dit percentage op tot 62% en in Padua tot 68%.

"Maar misschien wel de meest verrassende statistiek," legt Orefice uit, "is die over de generaties : 70% van de jongvolwassenen (25-34 jaar) en 69% van de jongere volwassenen (18-24 jaar) voelt zich eenzaam. Deze cross-sectionele gegevens geven ons een ander perspectief op dit fenomeen, dat vaak geassocieerd wordt met oudere leeftijdsgroepen: het percentage 65-plussers, dat over het algemeen als de meest geïsoleerde groep wordt beschouwd, ligt veel lager, namelijk op 33%.

Een paradoxale hyperverbinding

Net als voor de jongste generatie, door Orefice gedefinieerd als " de meest verbonden generatie ooit ", weerspiegelt het verschil tussen metropolen en dorpen dezelfde paradox die jongeren en ouderen met elkaar contrasteert. De hyperconnectiviteit die sociale media bieden en het gemak waarmee mensen onder de 35 jaar (70% van hen identificeert zich als single) ervaren, is hetzelfde als in de stad, waar alles binnen handbereik en schijnbaar beschikbaar is.

Hoe kunnen we dan zoveel eenzaamheid verklaren, juist bij degenen die meer mogelijkheden en een dichter sociaal netwerk zouden moeten hebben? Misschien is het wat we dagelijks ervaren: een paradoxale hyperconnectiviteit . We zijn constant bereikbaar, maar zelden echt bereikt. Relaties zijn als een pak koekjes in de supermarkt : we bladeren door gezichten alsof we door de schappen lopen, kiezen de gezichten met de aantrekkelijkste verpakking, om vervolgens roerloos in de schappen te blijven staan, wachtend op een beter alternatief. We 'investeren' niet in iemand omdat we constant bang zijn om iemand mis te lopen die ons beter uitkomt,' zegt Orefice.

"Dan rijst onvermijdelijk de vraag: waar kunnen we opnieuw beginnen ? Hoe herbouwen we betekenis, verbinding en authentieke wortels?", vraagt Graziana Orefice zich af. "James Hillman, een Amerikaanse psychoanalyticus en filosoof, reikt ons in zijn boek 'The Soul's Code' een sleutel aan: iedereen draagt een ' eikel ' in zich, een oorspronkelijke roeping. Wanneer we afstand nemen van die innerlijke waarheid, wordt alles vaak ondoorzichtiger. Het opnieuw verbinden met die authentieke kern, met wat ons ten diepste voedt, is ook het startpunt voor ware, duurzame en voedende relaties."

En volgens Orefice is het, om je 'eikel' te herkennen, voldoende om kleine maar krachtige oefeningen te doen om hyperconnectie te bestrijden. Een eerste stap is om je relaties te onderhouden met toewijding en authenticiteit , zowel door middel van simpele, alledaagse gebaren als met meer toewijding. Een poging daartoe kan bijvoorbeeld een wandeling langs buurtwinkels zijn, maar ook een telefoontje naar iemand met wie de relatie is verzwakt, misschien juist door hyperconnectie. Lokale activiteiten, zoals verenigingen, kunnen je ook helpen om te 'kiezen' in plaats van je te laten meeslepen door de stroom.

"We moeten ook onze eenzaamheid herkaderen ", zegt Orefice. "Niet elk moment van eenzaamheid is leeg. In bepaalde periodes kan alleen zijn een daad van zelfliefde zijn . Als je die eenzaamheid bewust ervaart, kan het vruchtbaar en transformerend worden: een heilige ruimte om je opnieuw te focussen . Tot slot herinnert Hillman ons eraan dat ware verbinding voortkomt uit de ontdekking van wie we werkelijk zijn. Het is niet genoeg om 'iets met anderen te doen': je moet iets betekenisvols zijn. Het is niet genoeg om samen te zijn; je moet je echt verbonden voelen."