Daarom vallen ze Francesca Albanese aan: de wet tegen de imperialistische macht

De aanslagen op Francesca Albanese, de speciale VN-rapporteur voor de mensenrechtensituatie in de bezette Palestijnse gebieden, roepen cruciale vragen op over het internationale mensenrechtensysteem en de rol van multilaterale instellingen die functies zoals de hare binnen het kader van de Verenigde Naties bevorderen.

Hoe het speciale mandaat van de VN voor Palestina ontstond.

Het mandaat voor de Palestijnse Gebieden werd in 1993 ingesteld door de Commissie voor de Rechten van de Mens (later de Raad), met als doel het monitoren, rapporteren en analyseren van de situatie in de Palestijnse Gebieden die sinds 1967 door Israël worden bezet - de Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem, en de Gazastrook . Het mandaat onderscheidt zich door de focus op het gedrag van de bezettingsmacht, in overeenstemming met het internationaal humanitair recht en de Conventies van Genève , en richt zich op de verantwoordelijkheden van de bezettingsstaat, onder de normen van jus in bello en jus ad bellum. Dit mandaat valt onder de Speciale Procedures van de Verenigde Naties, een fundamenteel instrument voor de bescherming van de mensenrechten. De onafhankelijke experts binnen de Speciale Procedures brengen landenbezoeken af, onderzoeken gevallen of systemische schendingen, sturen officiële mededelingen naar staten, voeren thematische studies uit, raadplegen experts en bevorderen internationale normen. Ze houden zich ook bezig met belangenbehartiging, publieke bewustwording en technische samenwerking, en rapporteren jaarlijks aan de Mensenrechtenraad en de Algemene Vergadering van de VN. In crisissituaties vormen ze vaak het enige waarschuwingsmechanisme dat op internationaal niveau beschikbaar is.

Als speciaal rapporteur vertegenwoordigt Francesca Albanese de VN niet diplomatiek, noch handelt zij namens een staat: zij is een onafhankelijke deskundige die is aangesteld door de Mensenrechtenraad. Haar werk is gebaseerd op gedocumenteerde bronnen, veldmissies (indien toegestaan), interviews met getuigen, juridische analyses en vergelijkingen met internationale normen. Ze heeft de Israëlische bezetting omschreven als een vorm van apartheid en heeft systematisch incidenten van geweld, onteigening, willekeurige detentie en onderdrukking van het Palestijnse maatschappelijk middenveld gedocumenteerd . Haar conclusies komen overeen met rapporten van de VN en internationale mensenrechtenorganisaties. Juist deze consistentie maakt de poging om haar werk te delegitimeren ernstig: de rapporteur persoonlijk aanvallen, in plaats van de inhoud van haar mandaat aan te pakken, ondermijnt het principe van internationale verantwoording en verzwakt een reeds door crises geteisterd systeem, waarin recht vaak ondergeschikt is aan de logica van geweld.

Een symbolische ontstaansgeschiedenis. Het eerste speciale mandaat tegen apartheid in Zuid-Afrika.

Het eerste speciale mandaat van de Verenigde Naties werd ingesteld tegen apartheid in Zuid-Afrika: een geïnstitutionaliseerde vorm van rassendiscriminatie die veel westerse mogendheden om economische en geopolitieke redenen hadden genegeerd. Dat mandaat was een baanbrekende daad, waarin het internationaal recht zich probeerde te verzetten tegen de realpolitik. Vandaag de dag volgt het mandaat voor Palestina hetzelfde traject: het richt zich op een realiteit van langdurige militaire bezetting en grootschalige schendingen, zoals gedocumenteerd door talloze rapporten en resoluties . Het was een ongekende beslissing: voor het eerst stelde een internationaal orgaan een permanent mechanisme in om systematische schendingen te monitoren en te rapporteren, gericht op één enkele staat. In een context waarin veel mogendheden hadden geweigerd de Zuid-Afrikaanse apartheid te veroordelen, vertegenwoordigde het mandaat een revolutionair gebaar: het internationaal recht plaatste zich boven politieke belangen en nam de taak op zich om structureel onrecht aan de kaak te stellen, zelfs ten koste van een conflict met de machthebbers. Door de jaren heen droeg deze druk bij aan het politieke isolement van het Zuid-Afrikaanse regime en de legitimiteit van zijn oppositie.

Internationaal recht in het ‘neo-imperiale’ tijdperk.

Vandaag de dag is de mondiale context echter verslechterd. We maken een terugkeer mee naar imperialistische logica: geopolitieke macht, militaire allianties en economische belangen prevaleren boven de normen van het internationaal recht. Multilaterale instellingen worden van hun macht beroofd of naar de sterksten overgebogen. Speciale Rapporteurs worden doelwit: gehinderd, in diskrediet gebracht, genegeerd. Albanese aanvallen betekent niet alleen zijn woorden ter discussie stellen, maar ook de volledige architectuur van internationale verantwoordelijkheid delegitimeren. Juridisch debat wordt vervangen door ideologisch conflict, waardoor een van de laatste overgebleven instrumenten voor het aanklagen van systemische onrechtvaardigheden waar staten inert of medeplichtig aan zijn, wordt ondermijnd. De recente geschiedenis kent talloze soortgelijke gevallen. Agnes Callamard, nu secretaris-generaal van Amnesty International, werd aangevallen vanwege haar onderzoek naar de moord op Jamal Khashoggi. Nils Melzer , de rapporteur over marteling, werd bekritiseerd vanwege zijn veroordelingen van de behandeling van Julian Assange. Philip Alston werd beschuldigd van partijdigheid vanwege zijn berichtgeving over extreme armoede in de Verenigde Staten. In al deze gevallen was de prijs voor onafhankelijkheid hoog, maar noodzakelijk.

Richard Falk, jurist en emeritus hoogleraar aan Princeton, was van 2008 tot 2014 speciaal rapporteur van de VN. Hij veroordeelde de blokkade van Gaza (2008) , Operatie Cast Lead (2009), apartheidspraktijken (2010) en de etnische zuivering in Oost-Jeruzalem (2011). In 2012 riep hij op tot een onderzoek door het Internationaal Gerechtshof naar de behandeling van Palestijnse gevangenen en beschuldigde hij multinationals van medeplichtigheid aan de uitbreiding van nederzettingen. Zijn aanklachten werden aangevallen, maar nooit inhoudelijk weerlegd. Zijn werk legde de basis voor Albanese's huidige mandaat. De rol van Francesca Albanese verdedigen vandaag de dag betekent de mogelijkheid verdedigen dat het internationaal recht nog steeds een stem heeft in een wereld waar het recht van de sterkste prevaleert. Wanneer staten falen, blijven onafhankelijke rapporteurs vaak het enige mechanisme om de dingen bij hun juiste naam te noemen. Het beschermen van de speciale rapporteurs, de Verenigde Naties en Francesca Albanese betekent het wereldwijd hooghouden van de principes van legaliteit, rechtvaardigheid en menselijkheid.

*Forum om de volgorde van dingen te veranderen

VAN

Giovanna Cavallo