Israel Vallarta is inmiddels vrij, maar zijn familie zit nog steeds gevangen.

MEXICO-STAD ( Proceso ). – Israel Vallarta Cisneros verliet op 1 augustus de gevangenis van Altiplano, omringd door perscamera's, dezelfde die deelnamen aan de televisiemontage die bijna 20 jaar geleden door de groep van Genaro García Luna werd georkestreerd om hem af te schilderen als de leider van een bende ontvoerders genaamd Los Zodiacos. De montage vormde het startpunt van een criminele gerechtelijke machinatie, gebaseerd op marteling en het verzinnen van bewijsmateriaal, en beschermd door een mantel van straffeloosheid die van kracht bleef vanaf het bewind van Vicente Fox tot dat van Claudia Sheinbaum Pardo.

"Hij ging naar buiten en het eerste wat hij zag, was een berg media, en het laatste wat hij in zijn vrijheid zag, waren camera's die op zijn gezicht gericht waren, met journalisten die beweerden dat hij schuldig was", zegt journaliste Emmanuelle Steels, auteur van het boek The Theatre of Deception , het grondige onderzoek dat punt voor punt de zaak ontmantelde die een man bijna twee decennia lang zonder proces in de gevangenis hield.

In een interview met Proceso zegt de in België geboren journaliste dat Vallarta's vrijlating haar een "zoet en tegelijk bitterzoet gevoel" bezorgt. "Het is een grote overwinning, en het belangrijkste is dat deze man vrij is en als onschuldig wordt erkend. Hij komt met opgeheven hoofd naar buiten om de media onder ogen te komen die hem bijna twintig jaar door het slijk hebben gesleept. Maar aan de andere kant blijft er een man over die bijna twintig jaar in voorarrest heeft gezeten, die een straf heeft uitgezeten die nooit heeft bestaan, en dit zal een enorme smet blijven op de juridische, mediale en politieke geschiedenis van Mexico", zegt ze.

"We wisten dat ze onschuldig was, en het is goed dat deze officiële erkenning er is, maar het roept ook een zekere woede op", benadrukt de journalist, wiens werk de basis vormde voor de documentaire The Cassez-Vallarta Case: A Crime Novel, geproduceerd door Netflix, die de zaak van Florence Cassez en Israel Vallarta in 2022 weer op de publieke agenda zette.

Toen Vallarta op vrijdagochtend 1 augustus de gevangenis van Almoloya verliet, kondigde hij aan dat hij gerechtigheid zou zoeken tegen de voormalige functionarissen die hem bijna twintig jaar lang in een juridische hel hielden, onder wie Francisco Javier Garza Palacios, Jorge Rosas García en voormalig officier van justitie Daniel Cabeza de Vaca, allen hooggeplaatste functionarissen tijdens het bewind van Felipe Calderón.

Meerdere verantwoordelijken voor zijn ongeluk zitten al in de gevangenis: Genaro García Luna werd door de Amerikaanse rechtbanken veroordeeld tot 38 jaar gevangenisstraf vanwege medeplichtigheid aan het Sinaloa-kartel toen hij minister van Openbare Veiligheid (SSP) was onder Calderón, terwijl zijn voormalige rechterhand, Luis Cárdenas Palomino, in Mexico gevangen zit wegens marteling.

De journalist, die jarenlang correspondent was voor Franstalige media in Mexico, benadrukt:

García Luna zit gevangen, maar hij zal niet ter verantwoording worden geroepen voor Israel Vallarta; en er zijn nog andere figuren zoals Isabel Miranda de Wallace, Felipe Calderón, alle agenten die erbij betrokken waren... Het probleem is dat Vallarta zich al 20 jaar niet meer kan verdedigen.

Journalist Carlos Loret de Mola, die live de nep-politieactie uitzond waarbij Cassez en Vallarta werden gearresteerd, wist dat het een simulatie was. Hij heeft echter nooit volledig erkend verantwoordelijk te zijn voor de verschrikkingen die de familie Vallarta heeft meegemaakt.

Er zitten meer familieleden in de gevangenis

Steels doet een stapje terug en herinnert zich dat de zaken van Florence Cassez en Israel Vallarta meer media-aandacht hebben gekregen dan andere zaken. Hij benadrukt echter dat het opzetten van ontvoeringsbendes om mensen in de gevangenis te stoppen een gangbare praktijk was binnen de groep van García Luna.

Het is onder andere de moeite waard om de zaak van de nep-ontvoeringsbende te herinneren, die Isabel Miranda oprichtte om de verdwijning van haar zoon te rechtvaardigen. De misvattingen over deze bende worden ontmaskerd in het boek Fabricación (Fabrication) van Ricardo Raphael, dat dit jaar is verschenen.

"Zij vormden een kleine kern, de hersenen, en een reeks ondergeschikten waren bij dit mechanisme betrokken en moesten eraan meewerken om carrière te maken; de rechters volgden blindelings wat het Openbaar Ministerie hun vertelde, uit angst om beschuldigd te worden van samenspanning met de criminelen", aldus Steels, die het betreurt dat "de verantwoordingsplicht in de loop van de tijd is verwaterd" en vreest dat niet alle schuldigen recht zullen krijgen.

Steels herinnert zich dat tijdens de zesjarige ambtstermijn van Felipe Calderón slechts een handvol journalisten en media het gerechtelijke apparaat tegen Israel Vallarta en Florence Cassez onderzocht. Hij noemde onder meer Anne Vigna en Léonore Mayeux (ook correspondenten), het tijdschrift Proceso, Anabel Hernández en José Reveles.

“Het was paradoxaal: enerzijds vielen de media ons aan en maakten ons tegelijkertijd onzichtbaar; ze brandmerkten ons praktisch als hippiecorrespondenten die er niets van begrepen en hun Franse vriend (Florence Cassez) wilden beschermen”, herinnert hij zich.

"We hebben het vanaf het begin over een opzet gehad, maar de perceptie van de zaak bleef lange tijd hetzelfde; met de Netflix-serie veranderde alles echt. Er zijn veel journalisten die nu verontwaardigd zijn over de opzet, maar die destijds de officiële versie herhaalden", klaagt de journalist.

In eerste instantie, in 2009, toen ik mijn onderzoek begon, twijfelde ik er niet aan of Israel Vallarta een ontvoerder was of niet, maar toen we het onderzoek begonnen, beseften we dat het een valstrik was. Maar de media hebben de familie Vallarta nooit opgezocht; jarenlang hadden slechts drie van ons journalisten familieleden geïnterviewd.

Steels benadrukt dat Mario Vallarta Cisneros, de broer van Israel, en Sergio Cortéz Vallarta, zijn neef, nog steeds gevangen zitten voor een zaak die verzonnen is tijdens de derde golf van complotten tegen de familie in 2012. Hij herinnert eraan dat het Openbaar Ministerie hen nog steeds op de korrel neemt.

Steels wijst erop dat "het kantoor van de procureur-generaal vijf dagen de tijd heeft om de vrijlating van Vallarta aan te vechten", maar hij voegt daaraan toe dat het agentschap onder leiding van Alejandro Gertz Manero daarvoor moet aantonen dat er sprake is van een ernstige fout in de aanpak.

"En alle ernstige fouten in het dossier zijn door hen gemaakt", beweert de journalist. "Het zou waanzin zijn."