De Spanjaard die het maagdenvlies van maagden bewaarde (en andere verzamelaars van ongewone dingen)

De wens om vreemde dingen te verzamelen , die zowel het oog verrukken als het leven verlengen, ontstond met de ontdekking van Amerika. De ongerepte gebieden van een nieuwe wereld prikkelen veroveraars en ontdekkingsreizigers om op zoek te gaan naar het ongehoorde , naar alles wat wonderen en dividenden teweegbrengt. Hierna begon men met de rondvaart om Afrika om nieuwe handelsroutes met Azië te openen. Hierdoor werden nieuwe producten en voorwerpen ontdekt, die te vinden waren in museumzalen.

Zo neemt de kennis over de planeet toe en arriveren er in Europa talloze bijzondere objecten, planten, mineralen en dieren die georganiseerd, geclassificeerd en benoemd moeten worden. Rariteitenkabinetten of wonderkamers werden door edelen en geleerden gebouwd in hun enthousiasme om alles te verzamelen wat ze vreemd of gewoon mooi vonden.

In de 16e en 17e eeuw waren zij op zoek naar exclusiviteit onder de meest beschaafde klassen van de Europese samenleving. Dat wil zeggen, degenen die het zich konden veroorloven. Exotische of fantastische objecten die een ware microkosmos vormen, alsof het een samenvatting is van de wereld aan de hand van tastbare stukken en artefacten, onder het motto: "Als ik het niet zie, geloof ik het niet."

De Spaanse koning Filips V gaf in 1712 opdracht tot de oprichting van een rariteitenkabinet in de Nationale Bibliotheek : "...het zal zeer nuttig zijn om in dezelfde bibliotheek de bijzondere, zeldzame en buitengewone voorwerpen te verzamelen die in Indië en afgelegen gebieden worden gevonden. Ik heb bij decreet van de 11e van deze maand besloten (zoals ik hierbij beveel en beveel) mijn onderkoningen van Peru en Nieuw-Spanje, gouverneurs, corregidores en alle andere personen, zowel kerkelijk als wereldlijk, die hieraan kunnen bijdragen, te belasten met de grootste zorg en inspanning om zoveel mogelijk van deze bijzondere voorwerpen te verzamelen , of het nu gaat om stenen, mineralen, dieren of delen van dieren, planten, vruchten en elke andere soort die niet veel voorkomt."

In de 16e en 17e eeuw waren zij op zoek naar exclusiviteit onder de meest beschaafde klassen van de Europese samenleving. Dat wil zeggen, degenen die het zich konden veroorloven.

En daarin ligt de basis voor vele musea. In 1771 richtte Karel III het Koninklijk Kabinet voor Natuurlijke Historie op, dat later het Nationaal Museum voor Natuurwetenschappen in Madrid werd. In Frankrijk werd het Rariteitenkabinet van de koning omgedoopt tot het Museum voor Natuurwetenschappen in Parijs. Beide wekten bewondering op bij de bezoekers. Met extravagante elementen die voor enig wantrouwen zorgden: eenhoornhoorns, opgezette zeemeerminnen, gigantische schouderbladen, drakenschubben... Genoeg om meer dan één persoon achterdochtig te maken.

Het belangrijkste is dat deze wonderkamers twee grote categorieën omvatten:

– Naturalia : natuurhistorische objecten uit de drie koninkrijken:

• Mineralen: fossielen, bliksemstenen , melkstenen...

• Dieren: opgezette dieren, insecten, schelpen, bezoars, skeletten , pantsers, hoektanden, teratologische dieren (tweekoppige geiten), eenhoornhoorns...

• Plant: herbaria, vleesetende planten ...

– Artificialia : door de hand van de mens vervaardigde voorwerpen die blijk geven van een grote artistieke, technische of wetenschappelijke virtuositeit : uiterst complexe sculpturen van hout of ivoor, machines met voortdurende bewegingen, automaten, mechanische klokken, toverlantaarns, astrolabia, wapens, mummies...

Een andere categorie is het Petit Musée d'Alphonse Allais in Honfleur. Met zijn acht vierkante meter oppervlakte wordt dit beschouwd als het kleinste museum van Frankrijk. Er bestaat een ware verzameling van verzonnen rariteiten die de schrijver en schilder Allais in de loop der jaren heeft verzameld. Bijvoorbeeld de schedel van Voltaire op 17-jarige leeftijd, een theekopje voor linkshandigen of zwarte confetti voor weduwen. Het zijn niet bepaald voorwerpen die je in een doorsneecollectie aantreft, maar Allais' goede humeur zorgde ervoor dat alles zijn eigen plekje kreeg.

De Venetiaanse avonturier Giacomo Casanova kon tijdens zijn bezoek aan Toledo een verzameling rariteiten van kardinaal Antonio de Lorenzana bezichtigen in het aartsbisschoppelijk paleis. Zo beschrijft hij in zijn memoires enkele van de dingen die hij zag: "Ze lieten ons een opgezette draak zien, wat bewijst, volgens wat de eigenaar me vertelde, dat de draak geen fabeldier is; en na de draak lieten ze ons de basilisk zien, waarvan de ogen ons, in plaats van bang te maken, aan het lachen maakten. Deze serieuze heer liet ons een metselaarsschort zien en verzekerde ons dat degene die het aan zijn vader had gegeven, tot de loge had behoord."

Tsaar Peter I de Grote gaf het bevel dat alle doodgeboren kinderen met misvormingen in zijn rariteitenkabinet moesten worden geplaatst.

Als het om excentriek verzamelen gaat, dan is het Peter de Grote , tsaar van Rusland, die de hoofdprijs wint, inclusief strik, kwast en al. Deze man verzamelde geen postzegels of munten. Hij gaf de voorkeur aan meer... verontrustende zaken: de tanden van zijn dienaren, het hoofd van zijn geliefde die van kindermoord werd beschuldigd en zelfs het gebalsemde lichaam van de reus Nicolas Bourgeois , die een indrukwekkende lengte had van 2,26 meter. En alsof dat nog niet genoeg was, verzamelde hij ook nog eens pikken (ja, dat deed hij precies) in alle soorten en maten. Pedro kende geen grenzen, geen filters, geen taboes.

Het meest macabere? Hij gaf opdracht dat alle doodgeboren kinderen met misvormingen naar zijn rariteitenkabinet moesten worden gestuurd. Maar zijn passie stopte daar niet: hij kocht drieduizend menselijke foetussen van een Nederlandse anatoom, Frederic Ruysch ! Ruysch was een ander figuur om rekening mee te houden vanwege zijn obsessie met het verzamelen van anatomische rariteiten van allerlei aard. Hij had bovendien zijn anatomisch theater in Amsterdam, waar hij diorama's tentoonstelde en anatomisch-theologische lessen gaf aan zijn studenten.

Het probleem met die drieduizend foetussen was dat de dorstige zeelieden tijdens de reis van deze 'stukken' naar Sint-Petersburg alle brandewijn en alcohol opdronken die de exemplaren hadden geconserveerd. Resultaat: bij aankomst waren velen al over de datum. Desondanks zijn er nog zo'n 900 exemplaren bewaard gebleven, die u vandaag de dag nog steeds kunt bewonderen in het Peter de Grote Museum in Sint-Petersburg. Russen waren destijds nogal preuts tegenover misstanden, dus Peter had een briljant idee: hij zou het bezoek vergezellen met een glaasje wodka.

Ook in Spanje zijn we geen uitzondering als het gaat om eigenzinnige collecties. De Galicische Argentino da Rocha Alemparte bezat een verzameling waarin zich onder andere het bloedige schort van María Pita , het vet van een rechtszaak tegen weerwolven en zelfs de "vliegende" bezem van een beroemde heks bevonden. De kers op de taart? Een steen waarvan hij beweerde dat deze door David gebruikt was om Goliath neer te slaan. Vrijwel niets!

José María Kaydeda bereikte een nog hoger niveau. In zijn huis in Oleiros bewaarde hij wonderbaarlijke voorwerpen zoals het maagdenvlies van enkele van de 11.000 ingelegde maagden , een stukje voorhuid van Jezus (ja, u leest het goed) en een door het Vaticaan gecertificeerde spijker van het kruis van Christus. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de jibara-hoofden en voodoopoppen. Tegenwoordig is er in hun museum alleen nog keramiek te zien, maar we hopen dat ze op een dag ook de andere stukken afstoffen, zodat wij sprakeloos zijn.

En laten we Ramos Perera niet vergeten, de voormalige voorzitter van de Spaanse Vereniging voor Parapsychologie en de Spaanse Vereniging voor Antropologie en Volkstradities, wiens huis ik met genoegen heb mogen bezoeken en waar ik van heb genoten. Daar trof ik een waar etnografisch museum aan, vol met souvenirs van zijn reizen. Er stonden allerlei kruizen, onvindbare boeken, talismannen uit allerlei culturen en rituele voorwerpen, waarvan sommige ronduit griezelig waren. Of de goochelaar Paco González uit Zamora, bedenker van het rituele illusionisme, die magie en antropologie combineert in een collectie die stukken van over de hele wereld omvat.

De Galicische Argentino da Rocha Alemparte bezat een verzameling met een steen waarvan hij beweerde dat het de steen was die David gebruikte om Goliath te verslaan.

Tot slot heeft de kunstenaar Juan Villa in het Betoverde Kasteel van Trigueros del Valle een rariteitenkabinet gecreëerd vol Azteekse maskers, Egyptische papyri, duivelse automaten , de schedel van Sint Benedictus van Nursia, de buste van Nefertiti, de Vrouwe van Elche en een krijger uit Xi'an. Dit mag u niet missen.

Bent u op zoek naar een reis langs vreemde en ongewone plekken? Dan bent u in Spanje aan het juiste adres. Te beginnen met het Museum van het Magische Spanje in Toledo, dat niet alleen een samenvatting van onze magische gedachtewereld toont, maar ook een verzameling objecten die ons blijven verbazen en verbazen.