Klimaatverandering in het dagelijks leven: waarom ouderen bijzonder hard getroffen worden door extreem weer

Weersveranderingen beïnvloeden niet alleen ons dagelijks welzijn, maar ook onze gezondheid – vooral bij ouderen. Met het ouder worden neemt het vermogen van het lichaam om zich snel aan te passen aan klimaatschommelingen af. Deze weersgevoeligheid is niet denkbeeldig, maar wetenschappelijk bewezen. Plotselinge weersveranderingen, zoals die vaker voorkomen als gevolg van klimaatverandering , vormen een ernstig gezondheidsrisico.

Met de leeftijd veranderen tal van lichaamsfuncties: de lichaamstemperatuur wordt zwakker, de huid wordt dunner en de zweetproductie neemt af. Dit maakt het voor ouderen moeilijker om een constante lichaamstemperatuur te handhaven, zowel in warme als in koude omstandigheden. Tegelijkertijd staat het cardiovasculaire systeem vaak al onder druk – bijvoorbeeld door hoge bloeddruk of aderverkalking – wat de aanpassing aan weersveranderingen verder bemoeilijkt.

Dr. Mimoun Azizi is hoofdarts van het Centrum voor Geriatrie en Neurogeriatrie van de KVSW en neuroloog. Hij maakt deel uit van onze EXPERTS Circle . De inhoud geeft zijn persoonlijke perspectief weer, gebaseerd op zijn individuele expertise.

Volgens een onderzoek van de Duitse Meteorologische Dienst (DWD) en het Robert Koch Instituut (RKI) worden ouderen onevenredig vaak getroffen door weergerelateerde klachten. Vooral bij plotselinge temperatuurdalingen, harde wind of veranderingen in de luchtdruk klagen velen over problemen met de bloedsomloop, gewrichtspijn of sombere stemmingen ( RKI, 2019 ).

Snelle temperatuurschommelingen – bijvoorbeeld tijdens de overgang van een warm naar een koud front – vormen een aanzienlijke belasting voor het cardiovasculaire systeem. Studies tonen aan dat op dagen met sterke kou het risico op beroertes en hartaanvallen toeneemt, vooral bij ouderen.

Een plotselinge daling van de luchtdruk kan hoofdpijn, duizeligheid en vermoeidheid veroorzaken – een gevoel van welbehagen dat vaak intenser wordt ervaren door ouderen. Sterke wind kan ook het evenwicht verstoren, waardoor het risico op vallen toeneemt.

Hoge luchtvochtigheid verergert stress bij warm weer. Het risico op oververhitting of uitdroging is bijzonder hoog bij mensen met hart- en vaatziekten. Bovendien bevorderen warme, vochtige klimaten de verspreiding van ziekteverwekkers, wat op zijn beurt luchtwegaandoeningen of infecties bij ouderen kan verergeren ( RKI, 2025 ).

Volgens onderzoek worden reumatische klachten zoals artrose of artritis vaak geassocieerd met bepaalde weersomstandigheden. Veel patiënten melden een toename van de pijnintensiteit bij vochtig, koud weer. Hoewel het wetenschappelijke verband nog niet definitief is opgehelderd, tonen studies aan dat veranderingen in de luchtdruk de synoviale vloeistof en pijnreceptoren kunnen beïnvloeden ( Wiener Klinische Wochenschrift, 2024 ).

Depressieve stemmingen komen ook vaker voor tijdens weersveranderingen. De zogenaamde 'weerblues' – een vorm van seizoensgebonden stemmingsstoornis – treft vooral ouderen met beperkte mobiliteit of sociaal isolement.

Om de effecten van weersveranderingen te beperken, worden de volgende maatregelen aanbevolen voor ouderen:

1. Tijdige informatie over aankomende weersveranderingen maakt een betere planning van preventieve maatregelen mogelijk
2. Kleding in laagjes (het "uienprincipe") helpt mensen flexibel te reageren op temperatuurschommelingen. Ouderen moeten hun kleding daarom aanpassen.
3. Regelmatig drinken is vooral belangrijk bij warm weer om problemen met de bloedsomloop te voorkomen
4. Lichte activiteiten zoals wandelen of gymnastiek bevorderen de bloedsomloop en verbeteren de lichaamsaanpassing. Lichte oefeningen zijn daarom niet inspannend.
5. Weergerelateerde stress kan de werking van medicijnen beïnvloeden – regelmatige medische controles zijn aan te raden

Weersveranderingen zijn meer dan alleen een gespreksonderwerp – ze kunnen een aanzienlijke impact hebben op de gezondheid van ouderen. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat klimaatverandering kan leiden tot een verslechtering, met name bij bestaande chronische ziekten. Preventie, educatie en aangepaste leefgewoonten helpen weergerelateerde klachten te verminderen en de kwaliteit van leven op oudere leeftijd te behouden. Toch is het ieders verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat klimaatverandering niet verder doorzet. We dragen allemaal onze verantwoordelijkheid.