Hacamat orucu bozar mı?
Bazı fıkıh alimleri bu konuda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Vücutta sıvı kaybına yol açabileceği, bu kaybın oruçlu kişiyi zayıflatabileceği ve oruç tutanın enerjisinin düşmesine neden olabileceği gibi endişeler öne sürülmüştür. Bazı alimlere göre hacamat yapılması vücutta bir boşalma oluşturduğundan oruç tutan kişinin fiziksel ve ruhsal durumunu olumsuz etkileyebilir dolayısıyla hacamat orucu bozan bir işlem olarak kabul edilebilir. Bu görüş daha az yaygın olup Diyanet’in açıklamalarıyla çelişmemektedir.
DİYANET'E GÖRE HACAMAT YAPTIRMAK ORUCU BOZAR MI?
Oruçlu iken kan vermenin orucu bozup bozmayacağı konusunda İslam âlimleri farklı görüşler ileri sürmüştür. Temel olarak bu konuda iki zıt rivayet bulunmaktadır. Birinci rivayete göre Hz. Peygamber (s.a.s.) “Hacamat yapanın ve yaptıranın orucu bozulur.” diye buyurmuştur. Bu hadis özellikle Hanbeli mezhebinde esas alınmış ve orucu bozduğu yönünde bir görüş ortaya çıkmıştır. Hanbeli âlimleri bu hadise dayanarak hacamat yaptırmanın oruca zarar vereceğini ve bu nedenle kaçınılması gerektiğini savunmuşlardır.
Bu konuda farklı bir rivayet daha bulunmaktadır. Buhârî ve Ebû Dâvûd’un aktardığı bir başka hadiste Resûlullah’ın (s.a.s.) oruçlu iken hacamat yaptırdığı bildirilmiştir (Buhârî Savm 32; Ebû Dâvûd Savm 29). Bu hadise dayanarak Hanefi Şafii ve Maliki mezhepleri hacamatın orucu bozmadığını kabul etmişlerdir. Onlara göre orucu bozan asıl unsurlar vücuda dışarıdan bir şey almak yani yeme içme ya da gıda takviyesi yapmaktır. Kan vermek ise vücuttan bir şeyin çıkmasıdır ve bu durum orucun bozulmasına neden olmaz.
Bilginlerin çoğu orucun bozulmasının kesin bir kural olarak değil, bir uyarı niteliğinde değerlendirildiğini belirtmişlerdir. Bu yorumda hacamat yapan kişinin kanı özel bir aletle emerken yanlışlıkla ağzına kan kaçırabileceği ve yaptıran kişinin ise zayıf düşerek oruca devam edemeyebileceği ihtimalleri göz önünde bulundurulmuştur. Yani hadisin amacı hacamatın bizzat orucu bozduğunu söylemekten ziyade bu durumun oruçlu bir kimse için risk taşıdığını ifade etmektir.
Bu bağlamda günümüz Diyanet İşleri Başkanlığı da dahil olmak üzere birçok İslam âlimi kan vermenin orucu bozmayacağı görüşünü benimsemiştir. Fakat kişinin kan vermesi sonucunda aşırı halsizlik yaşaması ve bu nedenle orucuna devam edemeyecek duruma gelmesi söz konusu olursa orucu bozma ruhsatının doğabileceği belirtilmiştir. Buna göre eğer kişinin sağlığı tehlikeye girecekse veya aşırı derecede güç kaybı yaşayacaksa bu durumda kan vermeyi Ramazan sonrası bir zamana ertelemesi tavsiye edilmiştir.
Öte yandan hacamatın orucu bozup bozmadığına dair yapılan araştırmalar ve dini otoritelerin açıklamaları hacamatın doğrudan oruç tutma durumunu etkilemediği yönünde birleşmiştir. Diyanet de bu görüşü benimsemektedir. Hacamatın oruca zarar vermemesi için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar da vardır. Örneğin, hacamat sırasında kan kaybının aşırı olmaması kişiyi halsiz bırakmaması ve oruç tutan kişinin sağlığını riske atmaması önemlidir. Bu durumlarda hacamat yapılan kişilerin işlem sonrası dinlenmeleri ve vücut dengelerini korumaları önerilir.
MEZHEPLERE GÖRE FARKI
Oruçluyken hacamat yaptırmanın orucu bozup bozmayacağı konusunda farklı mezheplerin çeşitli görüşleri bulunmaktadır. Hanefi mezhebine göre orucu bozmaz. Çünkü orucun bozulması için vücuda dışarıdan bir şey girmesi ya da orucun temel şartlarını ihlal edecek bir fiil işlenmesi gerekir. Hacamat ise vücuttan kan alınması işlemidir ve kişinin vücuduna dışarıdan herhangi bir madde girmediği için Hanefi fıkhına göre oruca zarar vermez. Ancak kişinin bedenini zayıflatabileceği ve bu nedenle oruçluyken yaptırılmasının tavsiye edilmediği belirtilmiştir.
Şafii mezhebi de Hanefi mezhebiyle benzer bir görüşe sahiptir. Şafii âlimlerine göre de hacamat yaptırmak orucu bozmaz. Burada önemli bir detay vardır: Eğer kişi hacamat sırasında kanı yutar veya bilerek içeri alırsa bu durumda oruç bozulur. Şafii mezhebinde vücuda giren herhangi bir madde orucu bozabileceği için hacamat sırasında ağız yoluyla bir şey alınmamasına özen gösterilmelidir. Bunun dışında sadece vücuttan kan aldırmak oruca zarar vermez.
Maliki mezhebi de Hanefi ve Şafii mezhepleriyle benzer bir görüşü paylaşmaktadır. Malikilere göre hacamat yaptırmak orucu bozmaz. Çünkü orucu bozan asıl unsurlar yeme, içme ve cinsel ilişki gibi fiillerdir. Hacamat ise bunlardan bağımsız bir işlemdir ve vücuda dışarıdan bir şey girmediği sürece orucu bozmaz. Maliki mezhebine göre hacamat yaptırırken kişinin sağlığına dikkat etmesi gerekir. Eğer hacamat nedeniyle aşırı derecede kan kaybı yaşanırsa ve kişi kendini kötü hissederse bu durumda oruca devam etmesi zorlaşabilir. Böyle bir durumda orucu bozmak caiz olabilir ancak sadece hacamat tek başına orucu bozmaz.
Hanbeli mezhebinde ise konu biraz daha farklı ele alınmaktadır. Hanbeli âlimleri Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) bir hadisinden yola çıkarak hacamat yaptıran ve hacamat yapan kişinin orucunun bozulduğunu savunmuşlardır. Hadiste “Yapanın ve yaptıranın orucu bozulmuştur." şeklinde bir ifade geçtiği için Hanbeli mezhebi hacamatın orucu bozduğunu kabul eden bir anlayışa sahiptir. Bu mezhebe göre hacamat sırasında vücuttan alınan kanın orucu bozacak kadar vücut dengesini değiştirebileceği düşünülmektedir. Günümüzde bazı Hanbeli âlimleri hacamatın orucu bozmadığını savunan diğer mezheplerin görüşlerini de dikkate alarak bu konuda farklı yorumlar yapabilmektedir.
Habertürk
