Genç, liberal sol ve eşcinsel: Hollanda’nın muhtemel başbakanı Rob Jetten kimdir?

Hollanda’da yapılan genel seçimlerde merkez-liberal D66 ile aşırı sağcı Özgürlük Partisi (PVV) arasında kıyasıya bir rekabet yaşandı. Oyların yüzde 98’inin sayıldı, iki parti de parlamentoda 26’şar sandalye kazandı. Seçimin galibi belli olmasa da, ülke siyasetinde Rob Jetten adı artık yeni bir dönemin sembolü haline geldi. Peki Rob Jetten Hollanda’nın ilk eşcinsel başbakanı olmaya ne kadar yakın?

Hollanda siyasetinde dengeleri değiştiren 2025 seçimleri, iki zıt kutbun başa baş mücadelesine sahne oldu. Merkez-liberal D66’nın 38 yaşındaki lideri Rob Jetten ile aşırı sağcı Özgürlük Partisi (PVV) lideri Geert Wilders, sandıktan neredeyse eşit oy oranlarıyla çıktı.

haber ajansı ANP’nin verilerine göre oyların yüzde 98’inin sayıldığı perşembe sabahı itibarıyla her iki parti de 150 üyeli parlamentoda 26’şar koltuk kazandı.

Seçim sonuçlarının ardından ilk sandık çıkış anketleri Jetten’i önde göstermişti. “Milyonlarca Hollandalı bir sayfa çevirdi, olumsuzluk siyasetine veda etti” diyerek destekçilerine seslenen D66 lideri, seçim gecesinde temkinli bir zafer havası yaşadı.

Wilders ise parlamentoda 11 sandalye kaybetmesine rağmen “partisinin ikinci en iyi sonucunu aldığını” vurguladı. Son sandıklar açıldığında iki aday arasında fark iki bin oyun altına kadar düştü. Her iki parti de toplam oyların yüzde 17’sinden azını almış olsa da, tablo ülke siyasetinde köklü bir değişimin habercisi oldu.

Seçim, Hollanda’daki parçalı siyasi tabloyu bir kez daha gözler önüne serdi. Dilan Yeşilgöz’ün liderliğindeki muhafazakâr-liberal VVD partisi 22 sandalye kazanarak üçüncü sıraya yerleşti. VVD’yi Yeşilgöz’ün olası koalisyon ortağı olarak görülen GreenLeft-İşçi Partisi ve Hıristiyan Demokratlar izledi.

Wilders seçim kampanyası boyunca anketlerde birinci sıradaydı ancak göç ve iltica politikaları üzerine çıkan anlaşmazlık yüzünden geçen haziranda kendi hükümetini düşürmesi, diğer partilerin onunla çalışmayı reddetmesine yol açtı. Wilders seçim sonrası yaptığı açıklamada “Birinci çıksak bile ilk hükümet kurma denemesini bizim yapmamız gerekir” dese de, olası bir koalisyon kurma umudunun zayıf olduğunu kabul etti.

Jetten ise sonuçların ardından “hem istikrarlı hem iddialı” bir hükümet kurmak istediğini söyledi. D66 lideri, Frans Timmermans’ın başında bulunduğu GreenLeft-İşçi Partisi, Yeşilgöz’ün VVD’si ve yeniden güç kazanan Hıristiyan Demokratlar ile iş birliğine açık olduğunu belirtti.

Parlamentoda çoğunluğu sağlayabilmek için en az 76 sandalyeye ulaşması gereken Jetten, JA21 adlı popülist sağ partinin de desteğini almayı planlıyor.

Yalnızca birkaç hafta önce anketlerde 12 sandalye civarında görülen D66, kampanyanın son haftalarında Jetten’in televizyon performanslarıyla dikkat çekici bir yükseliş yaşadı. 38 yaşındaki lider, bir televizyon bilgi yarışması programına katılarak medyada geniş yer buldu. Bu programdaki görünürlüğü, onu ülkedeki en tanınan siyasi figürlerden biri haline getirdi.

Kampanyasını “Het kan wel (Yapabiliriz)” sloganı üzerine kuran Jetten, iyimserlik ve birlik mesajı verdi. Bu ton, Wilders’ın “bölücülük tohumları ekmekle” suçladığı siyasetine doğrudan bir yanıt niteliğindeydi.

Leiden kentinde seçim sonuçlarını izleyen D66 destekçileri “Het kan wel” sloganını yeniden sahiplenirken, Jetten sahneye çıktığında “D66’nın şimdiye kadarki en iyi sonucunu elde ettik” dedi.

Rob Jetten, Hollanda tarihinin en genç ve ilk açık eşcinsel başbakanı olmaya aday. Güney Brabant’ta küçük bir kasabada büyüyen Jetten, genç yaşta eşcinsel kimliğini kamuoyuyla paylaşmış ve ayrımcılığa karşı açık tavır almıştı.

Beş yıl önce yayımladığı bir videoda aldığı homofobik mesajları tek tek okuyarak nefret söylemine dikkat çekmişti.

Arjantinli hokey oyuncusu Nicolás Keenan ile nişanlı olan Jetten, özel hayatını siyasetin merkezine taşımamaya özen gösteriyor.

2017’de milletvekili seçilen Jetten, kısa süre sonra Mark Rutte hükümetinde iklim bakanlığı görevine geldi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası yükselen enerji fiyatları, çevre politikalarındaki iddialı planlarını sınırladı. 2023 seçimlerinde partisi yalnızca dokuz sandalye kazanabilmişti. O dönem medyada soğuk üslubu nedeniyle “Robot Jetten” lakabıyla anıldı.

Ancak 2025 kampanyası boyunca, daha esnek ve sıcak bir profil çizdi. Seçim gecesi bir muhabir “Robot Jetten başbakan oluyor!” dediğinde, gülümseyerek “Siyasette bazen her şey çok hızlı değişebiliyor” yanıtını verdi.

Birçok gözlemci, Jetten’i uzun yıllar başbakanlık yapan Mark Rutte’nin “daha genç ve sakin” bir versiyonu olarak tanımlıyor. NATO Genel Sekreterliği’ne geçen Rutte’nin ardından oluşan boşluk, Jetten’in pragmatik ve iyimser kişiliğiyle dolmuş görünüyor. Parti arkadaşı Roy Kramer, “Rutte konuşkandı, Jetten daha sessiz ama aynı derecede kararlı” diyor.

Seçimlerin ana gündemini göç ve sığınma merkezleri kadar konut krizi de belirledi. Yaklaşık 18 milyon nüfuslu ülkede 400 bin konut açığı bulunuyor. Jetten, bu krizi çözmek için “10 yeni şehir” kurma sözü verdi. “Hollanda son 10-15 yılda gerçekten büyük bir başarı elde edemedi, artık büyük düşünme zamanı” diyerek ülkesine iddialı bir vizyon sundu.

Jetten’in göreve gelmesi halinde karşılaşacağı ilk zorluk, kırılgan bir koalisyon kurmak olacak. Jetten seçim gecesi yaptığı konuşmada “Hollanda’nın yeniden ileriye bakabilmesi için siyasetin insanlara güven vereceğini göstereceğiz” sözleriyle, seçim başarısını bir dönüm noktasına çevirmeye kararlı olduğunu vurguladı.

Kaynak: BBC