Trump, İran'a karşı savaş kararı için zaman belirledi

İran füzesinin isabet ettiği bir hastaneyi ziyaret eden İsrail Savunma Bakanı İsrael Katz, İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in "var olmasına izin verilemeyeceğini" ve İran hükümetini "zayıflatmak" için saldırıların artırılmasını emrettiğini söyledi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu daha sonra yaptığı açıklamada, İranlı liderleri devirmenin İslam Cumhuriyeti'ne yönelik saldırının "açık veya resmi bir amacı olmadığını" söyledi.

Beyaz Saray Perşembe günü yaptığı açıklamada, ABD başkanının "İran'a saldırıp saldırmama konusunda iki hafta içinde karar vereceğini" söyledi. Tahran ile yazışmaların sürdüğünü ve görüşmeler için hala umut olduğunu da sözlerine ekledi.

The Guardian'ın haberine göre, konuya yakın kaynaklar, Trump'ın İran'a karşı operasyona katılıp katılmama kararının, ABD'nin en güçlü konvansiyonel "sığınak delici" bombalarının İran'ın en güvenli nükleer tesisini etkisiz hale getirip getiremeyeceğine bağlı olduğunu söyledi.

İsrail, kutsal Kum şehrinin yakınındaki bir dağın 100 metre (328 fit) altına gömülü olan Fordow kompleksini yok edebilecek silahlara sahip değil. Netanyahu ve müttefikleri, ABD'yi saldırıya katılmaya çağırıyor ve Trump'a İran'ın nükleer projesini tek başına "bitirebileceğini" söylüyor.

Kaynaklar, saldırılar için planlar yapıldığını ancak Trump'ın Tahran'ın nükleer programından vazgeçmek için son dakika anlaşması yapıp yapmayacağını görmek için beklediğini söyledi.

Daha fazla tırmanma konusunda küresel uyarılar ortasında, Avrupa savaşa diplomatik bir çözüm için baskı yapıyor. İran'ın dışişleri bakanı, İngiliz, Fransız ve Alman mevkidaşlarıyla görüşmek üzere Cuma günü Cenevre'ye gidiyor. The Guardian'ın bildirdiğine göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Umman da dahil olmak üzere bölgesel güçlerden de arabuluculuk teklifleri geldi.

Perşembe günü, İngiliz Dışişleri Bakanı David Lammy, ABD'li mevkidaşı Marco Rubio ile Beyaz Saray'da bir araya gelerek Orta Doğu'ya odaklandı. Onlara İngiliz Büyükelçi Lord Mandelson ve Trump'ın Orta Doğu özel temsilcisi Steve Witkoff da katıldı.

Lammy daha sonra şunları söyledi: "Orta Doğu'daki durum tehlikeli olmaya devam ediyor. İran'ın asla nükleer silaha sahip olmaması konusunda kararlıyız... Bir anlaşmanın çatışmayı derinleştirmesini nasıl önleyebileceğini tartıştık. Önümüzdeki iki hafta içinde diplomatik bir çözüme ulaşma fırsatımız var."

İngiltere Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, "Orta Doğu'daki ciddi olaylara son vermenin ve kimseye faydası olmayacak bölgesel bir tırmanışı önlemenin zamanı geldi" dedi.

İsrail bir hafta önce çatışmayı başlattığında Netanyahu bunu İran'ın nükleer bomba üretme sürecini durdurmaya yönelik hedefli bir operasyon olarak niteledi, ancak giderek daha yüksek sesle Tahran'daki hükümeti devirme arzusunu dile getirmeye başladı.

Perşembe günü Beersheba'daki Soroka Hastanesi'ne bir İran füzesi gece boyunca ateşlendikten sonra yaptığı ziyarette Netanyahu, İsrail'in rejim değişikliği için koşulları yarattığını ancak İranlıların kendilerinin ayağa kalkması gerektiğini söyledi. Babil'de köleleştirilmiş Yahudi halkını özgürleştiren Pers imparatoru Büyük Kiros'un İncil'deki hikayesine atıfta bulunan Netanyahu, muhabirlere şunları söyledi: "Bugün Yahudi devleti, Pers halkını özgürleştirmenin yollarını yaratıyor."

Netanyahu daha sonra rejimi devirip devirmemeye karar vermenin İran halkına bağlı olduğunu söyledi. İsrailli kamu yayıncısı Kan'a "Sonuç bu olabilir, ancak bu bizim açıklanmış veya resmi hedefimiz değil" dedi.

The Guardian'ın haberine göre, siyasi tutuklular da dahil olmak üzere birçok muhalif figür, yüzlerce sivilin ölümüne yol açan İsrail savaşının ülkelerini özgürleştirmenin yolu olduğu fikrini reddediyor. ABD güçlerinin Saddam Hüseyin'i devirmesinden bu yana komşu Irak'ın kaderi kasvetli bir uyarı işlevi görüyor. Birçok Iraklı onun düşüşünü kutladı, ancak bunu İslam Devleti'nin (IŞİD) yükselişinin yolunu açan onlarca yıllık aşırı ve çoğu zaman mezhepsel şiddet izledi.

İsrail Savunma Bakanı Katz, Netanyahu'dan önce Soroka Hastanesi'ni ziyaret etti ve etkili bir şekilde Hamaney'in suikastını talep etti. Daha önce rejimi zayıflatmak için hükümet hedeflerine yönelik saldırıların artırılmasını emrettiğini söylemişti. "Hamaney açıkça İsrail'in yok edilmesini istediğini söylüyor, hastanelerin vurulmasını bizzat kendisi emrediyor. Amacını İsrail devletinin yok edilmesi olarak görüyor," dedi Katz muhabirlere. "Böyle bir kişinin daha fazla var olmasına izin verilmemeli."

İsrail, başlangıçta askeri ve nükleer tesislere odaklandıktan sonra, son zamanlarda nükleer projeyle hiçbir ilgisi olmayan ancak Katz'ın "rejimin sembolleri" olarak adlandırdığı devlet televizyonu da dahil olmak üzere tesislere saldırdı.

Sabahın erken saatlerinde İran'ın Beersheba'daki Soroka hastanesine düzenlediği saldırıda hiç kimse ciddi şekilde yaralanmadı çünkü tüm personel ve hastalar güvenli bölgelerdeydi, dedi müdür Shlomi Kodesh. Ancak yıkılmış koğuşların görüntüleri ve hasarı inceleyen şaşkın sağlık görevlileri İsrail'de öfkeye yol açtı.

Diğer roketler Tel Aviv bölgesine düştü ve ülke çapında 200'den fazla kişi yaralandı, bunlardan dördü ağır yaralandı. Bunlardan biri, Tel Aviv'in merkezine yakın ve şehrin elmas borsasına yaklaşık 200 metre uzaklıktaki Ramat Gan'daki bir gökdelenin tabanına çarptı.

Yakınlardaki bir apartmanda yaşayan 69 yaşındaki Asher Adiv, “Atom bombası gibiydi. Bir deprem,” dedi. Annesi İsfahanlı bir İran Yahudisiydi ve Asher, Farsça konuşarak büyüdü. “İran halkının bir devrim yapması ve Ayetullahları kovması gerekiyor,” dedi. “Sadece İsrail için savaşmıyoruz. Tüm dünya için savaşıyoruz. Trump'tan içeri girip sorunu çözmesini istiyoruz.”

Başlangıçta çatışmalardan uzak duran Trump, Amerikan askerlerinin İran'a yönelik saldırılara katılması emrini vermeyi düşünürken bölgedeki ABD askeri varlığını artırdı.

Hamaney, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, ABD'nin İsrail'in savunmasını desteklemekten, İsrail topraklarına yönelik saldırılarda aktif rol almaya geçmesi halinde "telafi edilemez bir zararla" karşı karşıya kalacağı uyarısında bulundu.

İran ordusu, savaşa girmesi halinde ABD hedeflerine yönelik saldırılara hazırlıklı olmak için füze stokladı ve yetkililer, ülkeyi din adamlarının kontrolüne sokan 1979 devriminden bu yana en ciddi tehditlerden birine yanıt vermek için başka seçenekleri değerlendiriyor.

İran parlamentosunun ulusal güvenlik komitesi üyesi Behnam Saeedi, İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapatmaya çalışabileceğini söyledi, Reuters bildirdi. Dar geçit, dünyanın günlük petrol ihtiyacının beşte birini taşıyan gemiler tarafından kullanılıyor.

Perşembe günü, İsrail jetleri Arak yakınlarındaki kısmen inşa edilmiş bir ağır su reaktörünü bombaladı ve Natanz nükleer kompleksine saldırmak için geri döndü. Devlet televizyonu, reaktör saldırısından kaynaklanan bir radyasyon tehlikesi olmadığını söyledi. İsrail'in uyarıları, bölgenin boşaltıldığı anlamına geliyordu.

The Guardian'ın haberine göre, ağır su reaktörleri nükleer silahlarda kullanılmak üzere zenginleştirilmiş uranyuma alternatif olan plütonyum üretebildikleri için yayılma riski olarak değerlendiriliyor. İsrail ayrıca birkaç kez vurulan Natanz tesisini de hedef aldı.

İran nükleer programının barışçıl amaçlara yönelik olduğunu savunuyor. Ancak İsrail, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'na taraf değil ve bölgedeki tek nükleer güç. Nükleer silahlara sahip olduğunu hiçbir zaman resmi olarak doğrulamadı veya reddetmedi, ancak The Guardian'ın da kabul ettiği gibi, bunların durumu yıllardır açık bir sırdı.

Birçok ülke vatandaşlarını İran ve İsrail'den tahliye etmeye hazırlanırken, ülke dışında mahsur kalan on binlerce İsrailliyi geri getirmek için uçuşlar çoktan başladı. İsrail'in ana havalimanı, İran'a yönelik ilk saldırıların ardından kapatıldı.