Gobi Çölü'ndeki göller 8.000 yıl önce yerleşime elverişliydi

8.000 yıldan uzun bir süre önce, günümüzde Gobi Çölü olarak bilinen bölgede, insan yaşamının merkezinde yer aldığı çok sayıda göl bölgesi vardı. Avcı-toplayıcılar burada aletler üretiyor ve hayvan avlıyorlardı. İklim çok soğuduğunda, yakınlardaki dağlara kaçıp mağaralara sığınıyorlardı.

Dünyanın en kurak ve insan yerleşimine en az elverişli bölgelerinden biri olan Gobi Çölü'nde araştırmalar, 2014 yılından bu yana Wrocław Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü'nden Prof. Mirosław Masojć liderliğindeki bilim insanları tarafından yürütülüyor.

"Krzemienna Vadisi olarak adlandırılan bölgede, Pleistosen döneminde burada var olan ve yaklaşık 140.000 yıl öncesine dayanan bir grup paleo-göl olan bir göl bölgesinin kalıntılarını bulmayı başardık. Bu, göl tortularından elde edebildiğimiz en eski tarih. O zamandan itibaren, erken ve orta Holosen'e kadar çölün bu kesiminde çevrenin insan varlığını desteklediğini biliyoruz," dedi Profesör Mirosław Masojć PAP'a.

Wrocław Üniversitesi bilim insanları, PLOS One'daki son yayınlarında , Luulityn Toirom paleo gölü kıyısındaki bir alanda yaptıkları araştırmanın sonuçlarını sundular. Araştırmayı Polonya Jeoloji Enstitüsü, Polonya Bilimler Akademisi, Gdańsk Arkeoloji Müzesi, Moğolistan Bilimler Akademisi ve Ulan Batur Eğitim Üniversitesi'nden bilim insanlarıyla iş birliği içinde gerçekleştirdiler.

Önceki araştırmalar, özellikle Holosen'in ortalarında, yani iklimsel optimum döneminde (8.000-5.000 yıl önce) burada çok elverişli yaşam koşullarının var olduğunu göstermiştir. Ancak Polonyalı araştırmacıların sunduğu sonuçlar, Gobi Çölü'ndeki iklimin daha da eski zamanlarda, günümüzden tamamen farklı olduğunu, daha nemli olduğunu ve göllerin yerleşim için elverişli koşullar sağladığını göstermektedir.

Arkeologlar, burada Pleistosen ve Holosen başlarında avcı-toplayıcı grupların faaliyetleriyle ilişkili taş eserler keşfettiler. Bu alan, su ve gıdanın yanı sıra, günlük eşyaların yapımında kullanılan bitkisel malzemeler de sağlıyordu.

"İncelediğimiz alan, insanların çoğunlukla jasper kullandığı bir kampın kalıntıları. Bu, hem avlanmak hem de avdan sonra malzemeleri işlemek için kullanılan aletlerin yapıldığı koyu kırmızı, yarık benzeri bir kayadır," diye açıkladı Profesör Masojć.

Bilim insanları, çekirdek adı verilen jasper üretim atıklarının kalıntılarını buldular. Bu kalıntılardan, 5-6 cm uzunluğunda küçük, dar bıçaklar elde edildi. Bu bıçaklar, diğer şeylerin yanı sıra, okları silahlandırmak için ek parça olarak kullanılıyordu.

Profesör Masojć'in belirttiği gibi, çölde çalışan arkeologlar çoğunlukla çakmaktaşı, yeşim, kalsedon ve opal eserleri inceliyorlar, çünkü kemik, boynuz ve odun gibi organik maddeler böylesine zorlu bir çöl ortamında son derece nadir korunuyor.

"Bu uzun süreli bir kamp değildi. Bu bölgenin sakinleri oldukça dinamik ve hareketli bir yaşam tarzına sahipti. Muhtemelen dağ sıraları arasındaki koridorda dolaşarak bu göl kenarı yerleşim yerine rastlamışlardı. Birkaç kişiden oluşan küçük aile grupları veya yan yana dolaşıp yaşayan birkaç aile halinde yaşıyorlardı," dedi arkeolog.

Araştırmacılar şimdiye kadar Krzemienna Vadisi'nde, aralarında Holosen toplulukları tarafından üretilen ve MÖ 10.500 yıllarına ait olduğu tahmin edilen en eski çanak çömleklerin de bulunduğu bir dizi yer keşfettiler.

"Ayrıca bu toplulukların Gobi Çölü'ne komşu Altay Dağları'nın yaylalarını keşfetme konusunda da oldukça aktif olduklarını gösterdik. Orada, 27.000 yıl öncesine ait insan faaliyeti kalıntılarına rastladığımız iki mağara keşfettik," dedi Prof. Masojć.

25.000 yıl öncesine ait yetişkin bir erkeğe ait dişin bulunduğu yer burası. Bu, Moğolistan'daki bir arkeolojik alanda keşfedilen en eski insan kalıntısı.

"Dağlarda keşfettiğimiz yerleşim izleri, Holosen'in sonlarında ve hatta daha öncesinde iklim koşullarının bunaltıcı hale gelmesiyle göllerin kenarında yaşayan toplulukların, dayanılmaz iklimden kaçıp sığınak olarak gördükleri yaylalara göç ettiklerini gösteriyor" diye anlattı.

Moğolistan'daki Wrocław Üniversitesi'ndeki araştırmalar Ulusal Bilim Merkezi tarafından finanse ediliyor.

Polonya'da Bilim, Ewelina Krajczyńska-Wujec (PAP)

ekr/ zan/ biçmek/