Etkileyici belgesel, kaybın bir hayatı nasıl etkilediğini gösteriyor

'Koruma takıntılıyım. Bir zamanlar olanı korumak. Ayların geçmesini izlemekten nefret ediyorum. Ağaçların renk değiştirmesini izlemekten nefret ediyorum. Her şeyin aynı kalmasını istiyorum. Belki de buraya bu yüzden geldim. Zamanı durdurmak için.' See You (NPO2) belgeselinde, film yapımcısı Kiki Ho (31) kederiyle başa çıkmaya çalışıyor. Ablası Siu Lin Ho, 2021'de otuz yaşında intihar etti. Bunu, Siu'nun bir sanatçı olarak geride bıraktığı resim, eskiz ve günlük eserlerini arşivleyerek yapıyor. Kiki, köpeğiyle birlikte koruma çalışmaları için taşındığı İskoçya'daki ücra bir kulübeden, kamerasını kaybın bir ailede, bir yaşamda nasıl yankılandığını yakalamak için kullanıyor: sessizlikler ve suçluluk, şüphe ve üzüntü, manzaralarda, konuşmalarda, sarılmalarda, öfke ve felsefede.

"See You" , Kiki Ho'nun ilk uzun metrajlı belgeseli ve geçen Cumartesi günü Hollanda Film Eleştirmenleri Ödülü'ne layık görüldü. Gerçekten muhteşem olan bu inanılmaz derecede hassas inceleme, keskin bir toplumsal eleştiri ve birbirlerini pek anlamayan ama yine de birbirlerini çok seven iki kız kardeşe yazılmış umutsuz bir övgü.

Siu, kafasındaki seslerle, ruh sağlığı hizmetlerinin bürokrasisiyle ve toplumun onaylamayan bakışlarıyla boğuşuyordu. Siu'nun 2021 yazında sanat okulundan mezun olması gerekiyordu. Kiki, bir yerde sergilenebilmeleri için tüm sanat eserlerini arşivlemek için üç yıl harcadı. Ancak: "Sadece sesler duyduğu, hastaneye kaldırıldığı veya psikotik olduğu için değerli hale gelselerdi bu bana yazık olurdu." Siu'nun öğretmenlerinden birine göre, bunun üzerinde hiçbir kontrole sahip değilsiniz. "Biri artık orada olmadığında, başkaları karar verir."

Filmin ilerleyen kısımlarında iki sanat uzmanı kaliteyi değerlendirmek için geldiğinde, Kiki onlara eseri "dışarıdan sanat" olarak sınıflandırıp sınıflandıramayacaklarını sorar; yani kurumlarda veya hapishanelerde yaşayan insanların eserleri. Garip ve modası geçmiş bir terim ama biri hâlâ "sınıflandırmak için" kullanıyor: "Birisi toplumun içinde mi yoksa dışında mı?" Kiki, kırılganlığıyla titreyerek yanıt verir: "Ölümüne karşı bu kadar mücadele etmişken, onu damgalamaktan korkuyorum."

Fransız filozof Jean-Paul Sartre'ın belki de en ünlü sözü genellikle kelimesi kelimesine alınır. Sartre, 1944 tarihli Huis Clos (Kapalı Kapılarla) adlı oyununda " Cehennem, başkalarıdır " diye yazmıştır - cehennem başkalarıdır. Sartre, başkalarının cehennemlik olduğunu değil, başkalarının bakışının bizi sabit bir nesneye indirgediğini söylemek istemiştir. Kendi başına bir şeye. Ölümden sonra, tamamen başkalarının bizim hakkımızda oluşturduğu imgenin insafına kalırız. Artık onu kendimiz belirleyemeyiz, karşılık vermeyi reddedemeyiz veya bu imgeyi değiştirmek için beklenmedik bir şey yapamayız.

Sartre'ın ifadesinin bu şekilde yanlış yorumlanması günümüzde şaşırtıcı değil: Öteki sürekli cehennem olarak tasvir ediliyor. Ve biz bunu o kadar doğal karşılıyoruz ki, onu görmekte zorlanıyoruz. Örneğin, Malieveld'deki Els Rechts gösterisine katılan ve omuzlarında Hollanda bayrağıyla NOS tarafından röportaj yapılan Jayden Sonnemans, D66 lideri Rob Jetten ile Eva (NPO 1) hakkında konuştu. Bağlantı kisvesi altında. Sonnemans, aşırı sağ şiddetini dehşet verici bulmuştu çünkü gerçek endişelerini gölgede bırakıyordu. Endişeleri şuydu: Mülteci statüsündeki mültecilere barınma konusunda öncelik verilirken, kendisi yıllardır bekleme listesinde. Mülteciler ülkeyi güvensiz hale getiriyor, çalışmıyor ve entegrasyonu reddediyor. Jetten, kampanyadaki "bağlantı sağlayıcı" rolüne o kadar odaklanmıştı ki, bu rolü neredeyse hiç sorgulamadı; bu da Sonnemans'a bir hak vermiş gibiydi. Geert Wilders ve sığınmacı karşıtı havarileri Caroline, Dilan ve Joost, ötekini cehennemin yaratıcısı olarak başarıyla tasvir ettiler. O zaman bir imajın ne kadar kalıcı olduğu, başkaları tarafından belirlenip, siz buna karşılık bir şey söyleyemiyorsanız ortaya çıkar.