'Kadınların ayrıcalıklara değil, fırsatlara ihtiyacı var': Yargıç Carmen Amparo Ponce

Yargıç Carmen Amparo Ponce Delgado, ülkenin en büyük mahkemesinin başında bulunuyor. Bu yıl, 42 yargıçtan oluşan ve binlerce davanın nihai kararını veren mahkeme olan Cundinamarca İdari Mahkemesi'nin başkanlığına seçildi.

17 yıldır vergi avukatı ve hakim olarak çalışan yazar, EL TIEMPO'ya verdiği bir röportajda, Yargı Organındaki cinsiyet eşitsizliğinin azaltılması gerektiğini vurguladı ve şirketini oluşturan her bir birimin çalışma koşullarına genel bir bakış sundu . Ayrıca futbola olan tutkusundan ve memleketi Pasto'da gazetecilik ve radyoya adadığı yıllardan da bahsetti.

Nariño Üniversitesi'nde avukat ve 17 yıldır sulh hakimiyim. Üç yıl görev yaptığım Bolívar Mahkemesi'ne katıldım; beş yıl Cauca Mahkemesi'nde çalıştım; ve 2016'dan beri Cundinamarca Mahkemesi'nin Dördüncü Dairesi'nde, yani vergi bölümünde görev yapıyorum. Ayrıca 18 yıl boyunca Dian'da kamu hukuku alanında uzmanlaştım ve uluslararası vergi alanında yüksek lisans derecesine sahibim. Aynı zamanda profesörüm.

Ülkenin en büyük ve en önemli idari mahkemesine başkanlık etmek benim için hem bir onur hem de büyük bir sorumluluk. Danıştay'dan bile daha büyük. Ayrıca Bolívar ve Cauca'nın da başkanıydım.

Radyoda ilk çıkışım altıncı sınıftayken oldu ve nasıl olduğunu asla bilemezsiniz: Bir stadyumda futbol yorumcusuydum. Şehrim Pasto'da radyoda başladım ve futbolu gerçekten çok seviyordum, hâlâ da seviyorum. Sonra daha kapsamlı müzik programlarına başladım. Pasto'daki bir gazetede köşe yazarlığı yaptım ve La República için birkaç köşe yazısı yazdım. Bogota'ya okumaya geldiğimde radyoyu denedim ama üniversiteye başlayınca artık yapamadım. Bu yüzden gazetecilikte yapılan işi anlıyorum, ki bu çok önemli. Büyük bir sorumluluk.

Premier Lig'i ve Kolombiya Milli Takımı'nı özlemeyeceğim.

Bu yılki başkanlık sloganım "Kapsayıcı bir adalet sistemi için" ve Kadınlar Günü'ne kutlamadan değil, kapsayıcılıktan bahsederek başladık. Raporu yazarken de aynı tavrı sürdürdük; hedefimiz, üzerimize düşeni yaptığımız tüm Cundinamarca ve Amazonas için bir bilanço sunmaktı. Örneğin Amazonas, kâğıtsız teknolojiyi hayata geçirdi; her şey elektronik.

42 yargıçtan oluşuyor. 2023 yılına kadar 39 kişiydik. Sağlık sorunlarıyla ilgili bir dizi davanın ardından Birinci Daire'de bir daire oluşturuldu. İş ve sosyal yardımlarla ilgili davaları görmek için geçici olarak üç yargıçtan oluşan bir dairemiz var ve bunları kimin çözeceği konusunda bir sorun vardı. Ancak burada sadece yargıç değiliz; sekreterlerimiz, muhasebecilerimiz ve hatta çalışanlar ve halk için bir kütüphanecimiz de dahil olmak üzere 400'den fazla kişiden oluşan bir ekibimiz var.

Geçen yıl 4.897 dava aldık ve mahkemelerden 16.181 temyiz başvurusu geldi. Bu ne anlama geliyor? 2024 yılına gelindiğinde, Cundinamarca İdare Mahkemesi'nin bir kapatma mahkemesine dönüşme eğilimi vardı. İkinci derece yargılamalar, birinci derece yargılamaların neredeyse üç katı. Bazı istisnai durumlar dışında, olağan süreç burada tükenmiş durumda. Dahası, bu yıl, görev kaybı nedeniyle Genel Mahkeme'de birçok dava görüldü; bunlar meclis üyelerine karşı açılan davalar.

Evet. Yasallık kontrolümüzün kırmızı ışık gibi olduğunu söylüyorum. Kırmızı ışığın rolü, insanların durmasını ve yayaların hayatını mahvetmemesini sağlamaktır. Bu durumda, sürücü aracı sürüyor ve yetkiye sahip olan kişi odur; frenimiz ise onun vatandaşı ezmesini engellemektir. Yaptığımız şey bu. Sürücünün zihniyetinin, sürücüyken yayayken nasıl değiştiği ilginç. Her insan bir şey söylüyor ve daha önce başka bir rolü olduğunu unutuyor. Yetkililerin güç kullanımında olan budur ve bizim rolümüz vatandaşların hayatlarını korumaktır. Hâlâ kırmızı ışığız.

İhtilaflı yargı yetkisini incelerken, özellikle illerde mahkemelerdeki dava sayısındaki düşüş dikkatimi çekti. Ancak, açıkladığım gibi, Mahkemelerdeki dava sayısı 2023'e kıyasla 2024'te %17 artarak %17 arttı. Burada en fazla iş yüküne sahip bölüm, iş hukuku konularıyla ilgilenen İkinci Bölüm. Sonra Birinci, Üçüncü ve Dördüncü Bölümler geliyor. En büyük zorluk, avukatların artık birçok prosedürden kurtulmuş olması nedeniyle hızlı adalet sağlanması.

Cauca Mahkemesi'nin 100. yıldönümü için araştırma yaptığımda, kadınların kamuya açık bir yarışmayla hakim olabildiklerini fark ettim. Bu pozisyonlara ulaşmamız 1989'da bizim için bir fırsattı. Yani tarihe baktığımızda, bu çok yakındı. O yıldan beri kadınlar da atanma fırsatına sahip; daha önce bu, tavsiye üzerine oluyordu ve kadınların yeteneklerine güvenilmiyordu. Bu katılım sürecinde, tartışmalı yargı alanının en açık alan olduğunu kabul etmeliyim. Şu anda, yargı alanının personelinin %56'sı kadın.

Ancak yüksek mahkeme düzeyinde katılım daha düşük. Geçen yıl bu mahkemede %36 kadın vardı. Şu anda, Dördüncü Daire'de tüm hâkimler kadın; biz sorumluyuz. Bu, rekabetçi sınavların bir başarısıydı. Kadınların ayrıcalığa değil, fırsatlara ihtiyacı var. Rekabetçi sınav, liyakate dayalı bir süreçtir; erişim sağlayan bir geçittir. İyi bir hâkim olmak için erkek veya kadın olmanıza gerek yok; iyi bir hâkim olmanız gerekir.

Gerçek şu ki, insanlığın bir bütün olarak evrimi ve haklara kavuşması kolay veya barışçıl olmamıştır. Bu, hakların sahiplerinin gönüllü olarak vazgeçmesi anlamına gelmez. Erkeklerin ve kadınların haklarının savunulmasından bu yana, kadınlar canlarını feda etmek zorunda kalmışlardır; kadın hakları savunucuları canlarını vermişlerdir. Bugün, bazı ortamlarda, bu kendiliğinden gerçekleşmediği için yasalar aracılığıyla başarılmıştır.

Yüksek rütbeli pozisyonlar için adayların ilk seçimini seçme yoluyla yapan Yargıtay Yüksek Kurulu'nun belirlediği çizgi çok önemli. Kurul, her listede oldukça ilginç bazı ilkeler ortaya koyuyor. Ön seçim yaparken Afrika kökenli kişileri veya yalnızca kadınları dahil etmek istiyor. Peki bu son maddeyle ne mesaj veriyordu? Sadece bir grup erkek olduğu.

Umarız bu tür olumlu eylemlere gerek kalmaz, çünkü koşullar mevcut. İster kadın ister erkek olsun, bir CEO yeteneklerine göre seçilsin. Hedefimiz, Kadınlar Günü'nü kutlamadığımız bir güne ulaşmamız, bunun bir anekdot haline gelmesi. Sonra da insanlık tarihinde bu günün eşitsiz muamele nedeniyle kutlandığı söylenir. Gelecek nesiller bunu tuhaf bulsun.

Kendi alanımda böyle bir fark hissetmedim ama toplumsal düzeyde meselenin o kadar basit olmadığını anlıyorsunuz. (Luigi) Ferrajoli, insan olarak hepimizin farklı olduğunu ama aynı haklara sahip olduğumuzu anlatıyor. Kadınlar bazen kırsal kesimdeki kadınlara karşı biraz küçümseyici davranmıyor mu? Ya da gençler yaşlılara karşı küçümseyici davranmıyor mu? Farkında olmadığımız önyargılar ve incelikler var ve yavaş yavaş bu konu üzerinde çalışıyoruz. Bunlar daha önce tartışılmayan şeyler ama şimdi tartışıyoruz. Önemli olan bunları gün yüzüne çıkarmak, eufemizm veya siyasi doğruluk için değil; daha ziyade içsel bir eğitim süreci.

Bağımsızlıktan bahsettiğimizde, yargıcın kararında özgür olmasından bahsediyoruz. Yargıç, gerçeklere ve argümanlara göre hareket eder ve bir yargıcın adalete inanan bir toplumla yapabileceği şey de budur. Tek dayanağımız budur. Ve duyduğumuz davaların çokluğu, vatandaşların adalete inandığı anlamına geliyor.

Mantıksal olarak, yetkililer önündeki kararlar söz konusu olduğunda, hâkimler hakkında görüşler vardır ve kişi onların kararlarına katılabilir veya katılmayabilir. Ancak ret sorgulandığında, bu güç dengesini bozar. Modern toplumlar, çatışmalara barışçıl çözümler garanti eden kurumlar istedikleri için hukukun üstünlüğünü savunurlar.

Kırmızı ışık örneğine geri dönelim: Yaya olduğunuzda, haklarınıza güvence ve saygı talep ederdiniz, ancak sürücü olduğunuzda -ki yetkililerin gücü olduğunda durum böyledir- daha önce ne istediğinizi unuttuğunuzu söyleyemezsiniz. Önemli olan ışığın değişmemesidir.

Anlardan veya dönemlerden bahsetmeyelim; bunlar yıllar içinde yaşandı. Günümüzde sosyal medya, tarihi kayıt altına almaya olanak sağlıyor.

Eski cumhurbaşkanının üzerinde çalıştığı modernizasyon. Daha önce kağıt dosyalarla çalışıyorduk ve çok sayıda belgeyle ilgileniyorduk; şimdi ise bunların çoğu Samai (yargı yönetim sistemi) aracılığıyla yapılıyor.