Romanya'da yayıncılık krizi: AB'de en az kitap okunan ülke olmasına rağmen Romanya'da kitaplara KDV oranı artırıldı.

Romanya hükümetinin, Avrupa Birliği'ndeki (AB) en yüksek bütçe açığını azaltmak için uygulamaya koyduğu kemer sıkma önlemleri arasında , kitaplardaki KDV'nin yüzde 5'ten yüzde 11'e çıkarılması da yer alıyor. Uzmanlar, insanların Avrupa ortalamasından çok daha az kitap okuduğu bir ülke için bu kararı dramatik buluyor.

Eurostat'ın 2022 yılı verilerine göre , Rumenlerin yalnızca %30'u bir önceki yıl en az bir kitap okurken , AB ortalaması %52'dir.

Romanya Yayıncılar Birliği (AER) İcra Direktörü Mihai Mitrica, ülkenin ikinci büyük kitap dağıtımcısının yakın zamanda iflasına atıfta bulunarak, "Bu muhtemelen yayıncılık piyasası için en karanlık yıl" diyor.

"KDV artışı çok sert ve kitapçıların ve yayınevlerinin ortadan kalkmasına yol açacak . Sadece bu artış ihtimali bile kapanmalara yol açtı ve ne yazık ki yıl sonuna kadar daha fazlasını göreceğiz," diye öngörüyor yönetici ve kitaplardaki KDV'nin artırılması yerine kaldırılmasını talep ediyor.

Bu sayede devletin eğitim, halk kütüphanelerine yeterli kitap sağlama gibi diğer alanlardaki eylemsizliğinin telafi edileceğini düşünüyor.

Buna karşılık, Avrupa'da kitaplar için KDV oranları %4 (İspanya), %5,5 (Fransa) ve %7 (Almanya) arasında değişmektedir . Çek Cumhuriyeti ve İrlanda gibi bazı ülkeler ise sıfır KDV uygulamaktadır.

Romanya, yeni KDV oranıyla Ağustos ayından itibaren Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında yüzde 25 KDV uygulayan Danimarka'nın ardından ikinci sıraya yerleşecek.

Romanya genelinde faaliyet gösteren bir kitapçı ağı olan Carturesti'den Ana Niculescu, KDV'nin %11'e çıkarılmasının kitapçılara destek sağlamadığı gibi onları daha da zayıflattığını belirtiyor.

" Yayıncılık pazarının 200 milyon avro olarak tahmin edildiği göz önüne alındığında, KDV artışından beklenen kazançlar yetersiz ve şüpheli. Artış, daha yüksek fiyatlara, daha düşük satışlara ve küçük yayıncılar için kapanma riskine yol açacak," diye iddia ediyor.

Niculescu, AB'nin son araştırmasında KDV'de yüzde 1'lik bir indirimin, satın alınan kitap sayısında yüzde 2,7'lik bir artışa yol açtığını gösterdiğini hatırlatıyor.

Bir diğer husus da Rumen edebiyatı üzerindeki potansiyel etkisi. Yazar ve edebiyat eleştirmeni Adrian Lesenciuc, "çifte olumsuz etki"den bahsediyor.

"Bir yandan satın alma gücünü azaltacak ve birçok kişinin lüks veya işe yaramaz olarak gördüğü şeyleri terk etmesine yol açacak. Tasarruf tedbirleri ayrıca satışlarda düşüşe ve kitapçıların ve yayınevlerinin kapanması gibi diğer domino etkilerine yol açacak ," diyor.

Her halükarda, en büyük etkinin, komünizmin çöküşünden sonra 1990'larda yaşananlara benzer şekilde, edebi değerinden bağımsız olarak kendi kendini finanse eden yayınların yaygınlaşması olacağı konusunda uyarıyor.