Çekici olmanın yeni trendi: 'Performatif okuma' (veya klasikleri okuyormuş gibi yapmak)

Plaja götürmek için en popüler şeyler olmasalar da, eğer bu yaz edebiyatın büyük romanlarının evrenine dalmayı seçtiyseniz ve Proust'un Guermantes'inin dünyasına, Hans Castorp'un Büyülü Dağ'daki sorunlarına daldıysanız veya Faulkner'a gerçek bir bağlılık hissediyorsanız, sizin için iyi haberlerimiz var (cesursunuz) ve kötü haberlerimiz var: performatif okuma yapıyor olabilirsiniz. Özellikle de 900 sayfalık kitabınızı genellikle işe giderken uzun metro veya otobüs yolculuklarında veya yakınlarda gözlerin ve kameraların olduğu herhangi bir halka açık yerde okuyorsanız .

Peki performatif okuma tam olarak nedir ?

Adından da anlaşılacağı gibi (bu terimler nadiren çevrilir), performatif okuma , tam olarak, başkalarının sizin okuduğunuzu bildiğini varsayarak ve okumanın kendisi için değil, okuyormuş gibi yapmaktır. Bu olgunun kökleri 2021'e dayansa da, entelektüellikten yararlanmak yeni bir şey değil. The Times, o pandemi yılında ünlülerin yönettiği kitap kulüplerinde ( Dua Lipa iyi bir örnek) bir patlama yaşandığını ve bunun da Hanya Yanagihara'nın ünlü A Little Life kitabında olduğu gibi, kitapların aksesuarlara ve trendlere dönüşmesine yardımcı olduğunu belirtiyor .

'Performatif okuma', başkalarının sizin okuduğunuzu bildiğini varsayarak, okumanın kendisi için değil, okuyormuş gibi yapmaktır.

On yıl önce, birçok bez çantaya John Waters'ın ünlü bir sözü basılırdı: "Birinin evine gittiğinizde ve hiç kitabı yoksa, "onları atmayın." Geçen ay, Hailey Bieber (Justin Bieber'ın eşi), hicivsel birVogue TikTok paylaşımında kendi oldukça sıradan imajıyla dalga geçti ve Kant'ın Saf Aklın Eleştirisi ve Nietzsche'den başkasını taşımadığından bahsetti ("Bayıldım, muhtemelen dördüncü veya beşinci okuyuşum"). Çünkü performatif okumayı karakterize eden bir şey varsa, o da tam olarak seçilen eserlerin karmaşıklığıdır. Metroda Açlık Oyunları'nı okumak yıkıcı veya entelektüel bir eylem olarak görülmez. Sonsuz Şaka'yı taşımak ise bambaşka bir şeydir.

Elbette, her zamanki gibi, sosyal medya büyük ölçüde suçlu. Kısa bir süre önce, parklarda veya toplu taşıma araçlarında kitap okuyan insanların (veya @HotDudesReading örneğinde olduğu gibi çekici erkeklerin) fotoğraflarını gösteren Twitter ve Instagram hesapları çok popüler oldu. Ülkemizde, özellikle "okuyan insanlar" adlı Twitter hesabının (X) on binden fazla takipçisi var. Genellikle, özellikle düşünceli kitaplara dalmış insanların gizlice çekilmiş fotoğraflarını kısa bir açıklamayla birlikte paylaşıyor.

Aynı Times makalesinin de belirttiği gibi, Z Kuşağı'nın bazı üyeleri için kitaplar zekânın değil, çekiciliğin sembolü haline geldi. İyi bir kıyafet ve çantayla birlikte giyilebilecek bir aksesuar. "Performatif okuma her yerde," diye belirtiyor. " Marcus Aurelius'un İbiza Sahilinde Meditasyonlar'ını -muhtemelen modern zamanların en yanlış anlaşılan ve en çok kullanılan kitaplarından biri- sigara içerken sigara içen dövmeli yaratıcılardan, güzel kızların kendisine özel olarak mektup yazması umuduyla feminist edebiyat okuyan veya en azından okuyormuş gibi yapan bekar erkeklere kadar," akla ister istemez futbolcu Héctor Bellerín geliyor .

Kısacası, günümüzün aşırı rekabetçi dünyasında, kitap okumak kişisel zevkten ziyade, okuduklarınızı başkalarına anlatmanın keyfi veya " kişinin kendi zevkini kibirli bir şekilde ortaya koyması" için yapılıyor gibi görünüyor. Hatta sosyal medyada, insanların daha kısa sürede daha fazla kitap okuma ipuçlarını paylaştığı videolar oldukça yaygın. Sorun şu ki, birçok insan gelecekte ne kadar bilgi edinebileceği, hatırlayabileceği veya uygulayabileceğiyle değil, yalnızca ne kadar hızlı okuyabileceğiyle ilgileniyor gibi görünüyor.

Gazeteci Alaina Demopoulos yakın zamanda The Guardian'da şöyle yazdı: "Yazılı söze değer veren herkes için korkunç bir dönem. Üniversite profesörleri bize öğrencilerin artık kitapların tamamını okuyamadığını, Z kuşağı ebeveynlerinin çocuklarına kitap okumaktan hoşlanmadığını, akıllı telefonların 30 saniyeden uzun bir şeye odaklanma yeteneğimizi mahvettiğini ve yapay zeka çöplüğünün yayıncılığa hakim olacağını söylüyor. Saçmalamayın."

Sağlık psikoloğu Sara Montejano, bu gazeteye verdiği demeçte, "Bana göre performatif okumanın yükselişini açıklayan farklı faktörler var," diyor. "Bunlardan biri, kitapların kültürlü, meraklı, zeki ve konuşkan insanlarla ilişkilendirdiğimiz nesneler olmasıdır; kısacası, statü sembolleridirler. Çekici bir kimlik yaratırlar , bu yüzden birçok insan bu imajı aktarmak ister. Eskiden bu "pozlama" insanların evlerindeki raflar aracılığıyla yapılırdı; yani, bu imajın yansıtılma şekli, birinin evimize gelip kitaplarla dolu raflar görmesiydi. Günümüzde sosyal medya , bu imajı yakın çevremizin ötesine yansıtmayı mümkün kılıyor. Birçok influencer, kendilerine dair daha derin bir imaj aktarmak ve yüzeysel görünebilecek alışılmış içeriklerin ötesinde daha "ciddi" bir marka imajı oluşturmak için bu tür içerikler üretiyor."

"Buna benzer bir diğer davranış da, genel olarak bizi etkileyen, duygularımızı harekete geçiren şeyleri paylaşmaktan hoşlanmamızdır; ister eğlenceli bulduğumuz için, ister kendimizi onlarla özdeşleştirdiğimiz için, ister bize bir şeyler öğrettiği için olsun. Sosyal medyada, kişinin okumaya değer bulduğu ve bu nedenle sosyal ağlarında paylaştığı kitap incelemelerinin veya kişisel kitap seçimlerinin paylaşıldığı birçok videonun olmasının nedeni budur. Öyle ki, hem Instagram'da (Bookstagram) hem de TikTok'ta (Booktok) özellikle bu konuda topluluklar oluşturulmuştur. Bu da yeni bir şey değil; arkadaşlarımızla her zaman beğendiğimiz kitapları paylaşırız. Ayrıca pandemi sırasında okuma alışkanlığı edindiğimize inanıyorum. Okumak, genel olarak bizi "bağlayan" bir aktivitedir; daha önce de söylediğimiz gibi, duyguları harekete geçirebilir , sizi başka dünyalara götürebilir, size bir şeyler öğretebilir. Ve günlük bir aktivite olarak, birçok insan günlük yaşamlarındaki diğer birçok aktivite gibi bunu da paylaşıyor. Yayıncılar bu davranışın potansiyelini gördüler ve sanat eseri niteliğinde, görsel kapaklar üretiyorlar. Instagramlanabilir ve bu da nihayetinde "Kitaplarının reklamını yapmak için çalışıyorlar."

"Yayıncılar bu davranışın potansiyelini gördüler ve 'Instagramlanabilir' sanat eserleri olan, görselliği yüksek kapaklar yaratıyorlar."

Montejano, danışmanlıklarında giderek daha fazla gencin, başkalarının beklentilerini karşılayan mükemmel bir imaj çizerek onların onayını kazanmak konusunda endişeli ve stresli olduğunu gördüğünü belirtiyor. "Ancak, başkalarının bizim hakkımızdaki algısı her zaman insanlar için bir endişe kaynağı olmuştur. Başkalarının bizi onaylaması ve bizi grubun tam üyeleri olarak görmesi temel sosyal ihtiyaçlarımızın bir parçasıdır."

"Belki de endişeli olmaktan çok, nasıl algılandığımızla meşgulüz; sosyal ağlarda imajımızı oluşturmaya çok zaman harcıyoruz ve bu da genellikle yaptığımız şeyin asıl amacının keyif almak değil, ağlar için içerik üretmek olduğu anlamına geliyor. Örneğin, konserlerde insanların deneyimin tadını çıkarmak yerine, kaydedip yayınlamaya zaman ayırdıklarını görüyoruz. Sosyal ağların bir sorun olup olmadığını merak etmek doğal: Kişisel bir görünürlük kaynağı ve onay aracı oldukları açık. Bence asıl sorun, hayatımızda alakasız ama kendimiz hakkındaki hislerimizde önemli bir fark yaratabilecek insanlardan onay almaya çalışmamızda yatıyor."