Yeni hakimler: sözleşmeler, iflaslar ve rekabet

Bir ekonominin üretim kaynaklarını etkin bir şekilde tahsis etmesi, sabit kıymetlere (tesis ve ekipman) yönelik özel yatırım projelerinin hayata geçirilmesi ve üretim kapasitesinin genişletilerek ekonomik büyümenin sağlanması için gerekli koşullardan biri, hükümet eylemleri de dahil olmak üzere, üçüncü tarafların ihlal ettiği eylemlere karşı özel mülkiyet hakları da dahil olmak üzere bireysel hakları güvence altına alan bağımsız, tarafsız, yetenekli, verimli ve hızlı bir yargı sistemine sahip olmaktır. Yargı sistemi ayrıca, sözleşmelere uyulmasını sağlama ve taraflardan birinin sözleşmeyi ihlal etmesi durumunda garanti verme rolünü de üstlenir.

Yukarıdakilere uyan bir yargı sistemi mevcut olduğunda, şirketler hem tedarikçilerle hem de müşterilerle, verimli bir şekilde faaliyet göstermelerine ve yatırılan sermayeden en yüksek getiriyi elde etmelerine olanak tanıyan sözleşmeler imzalayacaklardır. Karşı taraflardan biri sözleşmeyi ihlal ederse, ihlal edeni sözleşmeye uymaya zorlayacak veya uygun durumlarda sözleşmede belirtilen garantileri devredecek bir hâkimin önüne çıkabileceklerinden emin olabilirler. Tersine, bağımsız, tarafsız ve yetkin bir yargı sistemi yoksa, şirketler en iyi tedarikçi veya müşteri olmasalar bile, yalnızca "ahlaki açıdan sorumlu" kabul edilen karşı taraflarla sözleşme imzalayacak ve bu da kaynakların sosyal açıdan verimsiz bir şekilde dağıtılmasına yol açacaktır.

Yukarıdakiler, bugüne kadar 19 federal kurumda federal ve eyalet yargıçlarının anlamsız ve gayrimeşru bir şekilde seçilmesine yol açan sapkın yargı reformu ışığında önemlidir. Hukuk diplomasına sahip herkes, yargıç olmak için gerekli bilgi ve liyakatlere sahip olup olmadığına bakılmaksızın halk oylamasıyla seçilebilir. Hepsi, seçmenlerin kim olduklarını, liyakat ve uzmanlıklarının (eğer varsa) ne olduğunu bilmeden seçilmiştir.

Anayasa'nın 104. Maddesi, II. Bölümü, Federal mahkemelerin "Meksika Devleti tarafından yürürlüğe konulan federal yasaların veya uluslararası antlaşmaların uygulanmasından kaynaklanan tüm hukuki veya ticari uyuşmazlıklara bakmakla görevli olduğunu" belirtmektedir. Davacının takdirine bağlı olarak ve yalnızca özel çıkarların söz konusu olduğu durumlarda, bu tür uyuşmazlıklar adi mahkemeler ve mahkemeler tarafından görülebilir.

Yargı reformunun yargının bağımsızlığını yitirdiğini biliyoruz ve hem federal hem de eyalet düzeyindeki seçilmiş yargıçların tarafsız, dürüst ve yetkin olup olmayacakları sorusu hâlâ ortada duruyor. Özel şirketler arasındaki ve özel şirketler ile devlet arasındaki sözleşmelere uyulmasını sağlama konusunda, Ticaret Şirketleri Genel Kanunu, Ticaret Kanunu, Kredi Kurumları Kanunu, Kıymetli Evrak ve İşlemler Genel Kanunu ve Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları Genel Kanunu hakkında bilgi sahibi olacaklar mı? Bu bilgiye sahip değillerse, özel mülkiyet haklarının korunması ve sözleşmelerin uygulanması için yargısal güvenceler sunamayacaklar. Sonuç, kaynakların verimsiz dağılımı ve daha düşük bir GSYİH olacaktır.

Federal yargıçların halk tarafından seçilmesi göz önüne alındığında, diğer iki önemli konu şunlardır: Birincisi, şirket iflasları, özellikle de İflas Hukuku konusundaki derinlemesine bilgileri. Sorumluluk yeniden yapılandırması veya nihai iflas davaları için iflas işlemlerini nasıl yürütecekler? Varlıklar için etkili ve tarafsız bir tasfiye memuru atayabilecekler mi ve işçilik ve mali borçlar da dahil olmak üzere, oluşan borçların ödenmesindeki öncelik sırasını anlayabilecek mi?

İkincisi, temel işlevi tüketicilere zarar veren tekelci uygulamaları cezalandırmak olan federal antitröst hâkimleriyle ilgilidir. Bunu başarmak için Federal Antitröst Yasası'nın yanı sıra Telekomünikasyon ve Yayıncılık Yasası'nın da kapsamlı bir şekilde anlaşılması yeterli değildir; aynı zamanda piyasa yapıları (tekel, düopol, oligopol, monopson, fiyat liderliği, karteller ve rekabet) hakkında gerekli ekonomik teori bilgisine ve tekelci bir uygulamanın ne zaman mutlak veya göreceli olduğunun anlaşılmasına da ihtiyaç vardır. Ayrıca, marjinal veya artan maliyetlere dayalı azami fiyat belirleme gibi tekelci uygulamaları düzenlemeye yönelik farklı mekanizmalar hakkında da bilgi sahibi olmalıdırlar. Dahası, hâkimlerin gerçekten bağımsız ve tarafsız olmaları ve belirli bir şirkete rakiplerinin ve tüketicilerinin zararına ayrıcalıklı muamele edebilecek siyasi güçlere tabi olmamaları gerektiği vurgulanmalıdır. Ayrıca, bir şirketin ekonomik gücüne tabi olmamalı ve tekelci uygulamalara girmesine izin vermemelidirler.

Seçilen yargıçların burada belirlenen kurallara uyacaklarına dair iyimser olmak isterdim. Ancak, seçmenlerin tamamen tanımadığı kişilerin aday gösterilmesi ve ardından seçilmesine tanık olduğumuzda, bu iyimserlik zor. Ancak emin olabileceğimiz bir şey var: Yeni yargıçlar görevlerini tam olarak yerine getirmezlerse, asıl kaybedenler, daha düşük büyüme, gelecekte daha düşük bir GSYİH ve daha düşük bir refah seviyesi yaşayacak olan tüm Meksikalılar olacak.