Jordi Galí: “Federal Rezerv Trump’ın baskısına direnecek”

“Beni şaşırttı ve bunu makroekonominin iki deviyle paylaşıyorum!” diye haykırıyor Jordi Galí. UPF'de profesör, CREI'de (Uluslararası Ekonomi Araştırmaları Merkezi) araştırmacı ve BSE'de (Barselona Ekonomi Okulu) akademisyen olan Dr. Bush, dün BBVA Vakfı tarafından her yıl verilen ve bazılarına göre Nobel Ödülü'nün habercisi sayılan Ekonomi, Finans ve İşletme Yönetimi alanında XVII. Bilgi Sınırları Ödülü'nü aldı. IMF'nin eski baş ekonomisti Olivier Blanchard ve New York'taki Columbia Üniversitesi'nde profesör olan Michael Woodford da diğer iki kazanan oldu. Jürinin motivasyonlarının da işaret ettiği gibi, "araştırmalarından ortaya çıkan para politikası modeli, dünyadaki tüm merkez bankaları tarafından karar alma sürecinde kullanılıyor."

Son yıllarda merkez bankalarının etki alanları basit para politikasının ötesinde genişledi mi?

Evet, bu 1990'lı yıllarda yavaş yavaş başlayan ve merkez bankalarının etkin bir şekilde önemli rol oynamaya başladığı bir süreçtir. Ve buna iki eğilimin eşlik ettiğini söyleyebilirim. Birincisi, hükümetlerden bağımsız olmasıdır. İkincisi, enflasyonun %2 civarında ve istikrarlı bir seviyede hedeflenmesi yönünde çok net bir talimat. Ve bütün bunlar, daha önce var olmayan bir dizi analitik araçla donatılmış ve para politikasının gelişmişlik derecesinin düşünülemez seviyelere ulaşmasına olanak sağlamıştır.

Bunu pandemide ve 2008 Büyük Durgunluğunda gördük.

Merkez bankalarının tepkisi çok agresif ve güçlüydü ve yetenekleri dahilinde ekonomiyi canlandırmak için ellerinden gelen her şeyi yaptılar, hatta büyük ölçüde bu ödülle ilişkili çalışmalardan ilham alan, günümüzde alışılmadık politika olarak adlandırdığımız yeni araçlardan oluşan bir cephanelik bile yarattılar. Ayrıca, pandemi sonrası hızlı toparlanmanın ardından yaşanan yüksek enflasyon, Ukrayna'daki savaş, Rusya'dan enerji alımlarının boykot edilmesi vb. gibi gelişmeler ışığında, %2 hedefine ulaşma yolundayız. Ve bu, herhangi bir durgunluk yaşanmadan gerçekleşti.

ABD Merkez Bankası (FED), Trump'ın ekonomik politikalarına karşı bir denge unsuru olabilir mi?

Hükümet düzeyinde gördüğümüz bu oynaklığı, bu belirsizliği, bu dengesiz politikaları Fed'den görmeyeceğiz. Fed, rolünün ne olduğu konusunda çok nettir ve bu rolü, üzerine gelebilecek her türlü baskıdan tamamen bağımsız bir şekilde kullanacaktır. Benim bu konuda çok net fikrim var.

Optimum bir para politikası var mıdır?

Bu, ekonomiyi herhangi bir zamanda etkileyen bozulmanın türüne bağlıdır. Arz şoku veya talep şoku aynı şey değil. Bazı durumlarda planlamayla ve mümkün olduğunca çabuk istikrara kavuşturulması haklı görülebilir, ancak bazı durumlarda maliyetlerin enflasyon ve ekonomik faaliyet arasında dağıtılması için bir uzlaşmaya varılması gerekir. İletişim, ekonomik aktörlerin beklentilerini etkilemede çok önemli bir rol oynamaktadır.

Siz bir neo-Keynesçisiniz. Devletin rolünün azaltılmasını savunan liberalizmin son dönemde yükselişe geçmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ben çok ortodoks bir ekonomistim; kamu güçlerinin müdahalesinin her zaman haklı olması gerektiğine inanıyorum. Sokak aydınlatması, güvenlik, etkin bir yargı sistemi vb. gibi yalnızca Devletin yapabileceği bazı işlevler vardır. Makroekonomik istikrarın bu kamusal hizmetlerden biri olduğuna inanıyorum. Hayek gibi daha liberal olamayacak akademisyenler bile devletin bu rolünü kabul ederler; çünkü bireysel aktörlerin, kendi başlarına, ekonomiyi istikrara kavuşturmaya katkıda bulunacak kararlar alma konusunda hiçbir teşvikleri yoktur.

Ayrıca verimlilik artışının istihdam üzerindeki etkisini de incelemiştir.

Teknolojik yeniliklerin ve verimlilik artışlarının kısa vadeli etkilerini analiz ettim. Ve evet, kısa vadede istihdama olumsuz etkilerinin olabileceği şüphesiz. Ancak bu durum para politikası tepkisinden bağımsız değil. Alan Greenspan, Fed başkanıyken bu konuda çok netti. 1990'ların ikinci yarısında, internet devrimiyle birlikte GSYİH büyüme hızı çok yüksekti ve bunun akmasına izin verildi, çünkü bu büyüme enflasyonist olmayan, maliyet düşüşleriyle birlikte gelen çok güçlü üretkenlik artışlarına dayanıyordu. Ancak uzun vadede artan üretkenliğin eşitsizlik üzerinde sonuçları olabilir. Bunu önümüzdeki yıllarda yapay zeka devrimiyle birlikte göreceğiz.