Jeffrey Sachs'tan Avrupa'ya çağrı: "Putin'i arayın!"
Ekonomist ve diplomat Jeffrey Sachs, Trump'ın Putin ile Alaska'da yapacağı zirve öncesinde Friedrich Merz'e somut tavsiyelerde bulundu.
Birçok AB devlet ve hükümet başkanı, Çarşamba günü Berlin'de, Ukrayna Devlet BaşkanıVolodimir Zelenski ve ABD Başkanı Donald Trump'ın katılacağı Anchorage'daki bir askeri üste yapılacak olan ABD-Rusya zirvesini görüşmek üzere bir araya geldi. Ancak Avrupalıların, çıkarlarını temsil etmek ve Ukrayna için kabul edilebilir bir barış yolu bulmak adına Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmeleri gerekiyor. Ekonomist ve uzun süredir üst düzey ABD diplomatı olan Jeffrey Sachs, Almanya Başbakanı Friedrich Merz ve AB liderlerine "Rusofobi"yi bırakıp Moskova ile doğrudan iletişime geçmelerini tavsiye ediyor.
Trump ve Putin'in Alaska'daki görüşmesinden neler bekliyorsunuz?
ABD ve Rusya arasındaki ilişkilerde iyileşme bekliyorum. Endişe duyulan dört alan var: Ukrayna, ekonomik iş birliği, diplomatik iş birliği ve nükleer silah iş birliği. En azından son üç alanda ilerleme bekliyorum ve ayrıca Ukrayna'daki savaşın sona erdirilmesinde iş birliği umuyorum. Ukrayna'daki savaş, bu iki güç arasındaki tek endişe konusu değil.
ABD'nin geri çekilip Avrupalıların savaşmasını ve bedel ödemesini sağlaması mümkün mü?
Evet, oraya doğru gidiyoruz. Avrupa da uzun süreli savaşlar yerine barışı hedeflemeli.
Acaba ABD şimdilik sadece İsrail'e askeri destek vermekle mi yetinmek istiyor?
Hayır, ABD'deki asıl sorun İsrail değil. Asıl sorun, Amerikan halkının Ukrayna'daki savaşla ilgilenmemesi ve özellikle de ABD bütçe krizi göz önüne alındığında, bu savaşa daha fazla para harcamak istememesi.
Trump gerçekten kalıcı barışa ulaşmak istiyorsa ne yapmalı?
NATO'nun 1990'da söz verdiği gibi artık doğuya doğru genişlemeyeceğini duyurmalı. Batı Minsk II Anlaşması'nı savunmadığı için Rusya'nın Kırım ve Donbass üzerindeki toprak iddialarını tanımalı. Diğer toprak meselelerinde muhtemelen müzakere imkânı var.
ABD'de barışla ilgilenmeyen güçler hangileri ve Trump'ı sabote edebilirler mi, nasıl?
ABD askeri-endüstriyel kompleksi (yani CIA, Kongre'nin büyük kısmı, sağcı ideologlar ve savunma sanayicileri) barışla ilgilenmiyor. Askeri sözleşmeler elde etmek ve silahlarını Ukraynalıların hayatlarıyla test etmek istiyorlar.
Rusya ile ABD arasındaki savaşın, neo-muhafazakârların deyimiyle Rusya'yı "sömürgecilikten kurtarana" kadar sonsuza dek süreceği yönünde görüşler var. Bu mümkün mü?
Rusya "sömürgecilikten kurtulamayacak" çünkü Batı bunu başaramaz (ve başarmamalıdır). Oysa bu, tam da Amerika Birleşik Devletleri'nin (yani askeri-endüstriyel kompleksin) 1945'ten 1991'e kadar Sovyetler Birliği'ne, 1991'den sonra ise Rusya'ya yönelik stratejik hedefidir.
Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki "barış", ABD için daha çok kazan-kazan durumu ("Trump Koridoru") gibi görünüyor. Siz bunu nasıl değerlendiriyorsunuz? İran ve Rusya için de sonuçları var.
Bu, ABD derin devletinin 1940'lar ve 1950'lere dayanan Güney Kafkasya'ya müdahalesinin bir başka örneğidir. Koridor fikri daha da ileri götürülürse, bu korkunç fikir durdurulmadığı takdirde Güney Kafkasya'da büyük olasılıkla yeni krizlere yol açacaktır. İran bu konuda daha önce de uyarıda bulunmuştu.
Avrupalılar Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için ne yapmalı?
Putin'i arayın. Gerçek diplomasi uygulayın. NATO'nun genişlemesini savunmayı bırakın. Yaygın Rus düşmanlığına son verin. Ve gerçek tarihi, özellikle de ABD-Almanya'nın NATO'yu genişletmeme taahhüdünü, ABD'nin 2002'de Antibalistik Füze Antlaşması'ndan tek taraflı çekilmesini, ABD-AB'nin Sırbistan'ı bölme planını, ABD'nin güçlü desteğiyle Meydan darbesini, Almanya ve Fransa'nın Minsk II anlaşmasını uygulamadaki başarısızlığını ve ABD'nin Mart/Nisan 2022'de İstanbul barış sürecine müdahalesini öğrenin.
Avrupa Rusya'ya karşı bir savaşı kazanabilir mi?
Elbette hayır. Bütün fikir saçma.
Almanya ve Şansölye Merz’in eylemlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Merz bir savaş kışkırtıcısı . Alman siyasetine ne oldu? Rusya Almanya'ya saldırmayacak. Rusya ve Almanya doğal ekonomik ortaklar; ABD onları her zaman ayrı tutmaya çalıştı! Almanya, Ostpolitik'i icat etti ve haklıydı da. Almanya son 30 yılda olanları tamamen yanlış anlıyor. Merz için iyi bir başlangıç noktası, Hans Dietrich-Gentscher'in 1990'da Gorbaçov'a verdiği sözleri Almanya'nın yeniden birleşmesi bağlamında incelemek olabilir. Merz için bir diğer iyi başlangıç noktası da, ABD'nin Kuzey Akım boru hattını tam da Almanya ve Rusya'yı ayrı tutmak için havaya uçurduğunu düşünmek olabilir.
Herhangi bir Avrupa devlet başkanının telefon açıp Putin'i araması gerekmez mi? Onu kim durduruyor?
Avrupa'nın Rusya ile diplomatik ilişkiler sürdürmesini engelleyen tek şey aptallıktır. Aptallık, Büyük Britanya, Polonya ve Baltık ülkelerinin aşırı Rusofobisiyle başlar.
Rusya anlaşmazlığı nedeniyle AB çökebilir mi?
AB, Avrupa kamuoyunun gerçek görüşünü veya Avrupa halkının çıkarlarını ne algılayıp ne de temsil ettiği için dağılabilir. Merz, Macron ve diğer birçok Avrupalı politikacının acınası derecede düşük onay oranlarını bir düşünün. Avrupa halkı barış istiyor; politikacılar ise savaş veya en azından kışkırtıcı ve büyük bir askeri yığınak istiyor.
Bir ekonomist olarak, herhangi birinin devasa askeri harcamaları karşılayıp karşılayamayacağını söyleyebilir misiniz? Eğer öyleyse, hangi ülke uzun bir savaş için en iyi konumda?
Askeri yığınak stratejik olarak çok tehlikelidir, çünkü kolayca gerçek bir savaşa yol açabilir; bir sonuç değil, bir sebeptir. Dahası, büyük bir para israfıdır. Ayrıca, temiz enerji, modern altyapı, araştırma ve geliştirme ve sosyal destek gibi çok daha önemli harcamalardan da büyük ölçüde kaynak kaybına yol açar.
***
Avrupalılar Berlin'de buluşuyor - Trump'a yönelik talepler1. Ukrayna, topraklarıyla ilgili tüm tartışmalara dahil edilmelidir. Avrupa ve Kiev liderleri, Ukrayna topraklarıyla ilgili hiçbir kararın (toprak devri veya takası gibi) Ukrayna'nın varlığı ve onayı olmadan alınmaması gerektiğini ısrarla vurguladılar. "Ukrayna'ya ait topraklar müzakere edilemez ve yalnızca Ukrayna cumhurbaşkanı tarafından müzakere edilecektir."
2. Görüşmeler ancak kalıcı bir ateşkes sonrasında başlamalıdır; devam eden çatışmalar sırasında barış müzakere edilemez. Zelenskiy ve AB liderleri, müzakerelerin yalnızca barış koşulları altında ve devam eden çatışma sırasında değil, başlatılması yönündeki çağrılarını yinelediler.
3. Topraklarının kaderini yalnızca Ukrayna belirleyebilir. Hiçbir üçüncü tarafın -ne ABD, ne Rusya, ne de Avrupa- toprak düzenlemelerini dayatmaması veya bu düzenlemelere karar vermemesi gerektiği açıkça belirtilmiştir. Bu rol tamamen Ukrayna'ya aittir.
4. Güçlü ve güvenilir güvenlik garantileri şarttır. Savaştan sonra Zelenski ve AB liderleri, Ukrayna için salt söylemin ötesine geçen ve ABD ve müttefiklerinin garantileriyle desteklenen sağlam güvenlik garantileri çağrısında bulundular.
5. Ukrayna'nın egemenliğinin korunması için Transatlantik desteği. Batı birliği vurgulandı: Ukrayna'nın egemenliği ve bağımsızlığı Transatlantik topluluğu tarafından savunulmalı ve aceleci tavizler veya müzakerelerin dışlanmasıyla zayıflatılmamalıdır.
Tartışma bu bölgeler etrafında dönüyorRus iddiaları ve mevcut kontrol
Rusya, takas görüşmelerinin odağında yer alan şu toprakları hâlihazırda talep ediyor ve kontrol ediyor: Kırım (2014'te ilhak edildi) 2022'den bu yana talep edilen dört bölge: Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson.
"Değiş tokuş" edilebilecek şeyler
Trump, "her iki tarafın da yararına bir toprak takası"ndan bahsetti, ancak ayrıntılar konusunda belirsizliğini korudu. ABD'nin Nisan 2025 tarihli bir önerisi, Ukrayna'nın NATO hedeflerinden vazgeçmesi ve belirli güvenlik garantileri alması karşılığında Kırım (yasal), Luhansk, Zaporijya, Donetsk ve Herson (fiili) üzerindeki Rus kontrolünün resmen tanınmasını içeriyordu. Kremlin tarafından ABD elçisi Steve Vitkoff'a iletilen bir öneri şunları öngörüyor: Ukrayna, Donetsk ve Luhansk'tan tamamen çekilecek; karşılığında Rusya, Ukrayna kontrolündeki kuzeydoğu Harkov ve Sumi bölgelerinden çekilecek; Rusya, özellikle halihazırda kontrol ettiği bölgeler olmak üzere Zaporijya ve Herson'un büyük bir bölümünü elinde tutacak.
Stratejik ve sembolik varlıklar
Avrupa'nın en büyüğü olan Zaporizhia nükleer santrali de tartışma konusu. Ukrayna, tesisin restore edilmesini elzem görürken, Rusya ise tesisin kendi değerli varlığı olduğunu düşünüyor.
Ukrayna'nın anayasal ve siyasi konumu
Ukrayna anayasası, ulusal referandum yapılmadan toprak devrini yasaklıyor ve bu da herhangi bir toprak tavizini hukuki ve siyasi açıdan hassas hale getiriyor. Devlet Başkanı Zelenski, "Ukraynalılar topraklarını işgalcilere vermeyecek" diyerek kararlı bir tavır sergiledi ve barış anlaşmalarının doğrudan Ukrayna'yı kapsaması gerektiğini vurguladı.
Berliner-zeitung
